Ticaret savaşlarında esas oyuncular sahneye çıkıyor
Trump nihayet ağzından baklayı çıkardı: “Dış ticarette tek bir sorunumuz var, Çin! ABD, tarihinde hiçbir ülkeye bu kadar büyük ticaret açığı vermedi.” Başkan Trump bu açıklamaların ardından 10 sektöre dağılmış 100’ün üzerinde Çin menşeli ürünü kapsayacak şekilde 50 milyar $’lık ithalat vergisi koyacaklarını ilan etti.
HANGİ ÜRÜNLERE VERGİ GELİYOR?
Liste henüz tam belli değil. Ama ABD’nin uygulayacağı vergi kapsamına, Çin’in yakın zamanda ilan ettiği “Made in China 2025” projesinde 2025 yılında dünya lideri olmayı hedeflediği robot teknolojileri, medikal cihazlar, uçak ekipmanları ve bilgi teknolojileri gibi sektörlerin girmesine kesin gözüyle bakılıyor.
NEDEN 50 MİLYAR $?
ABD ve Çin, Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) üye iki ülke. Ancak ABD’nin DTÖ’ye üye diğer ülkelere uyguladığı vergi oranı yüzde 3.5’ken, Çin’de geçerli olan oran yüzde 9.9. Aradaki makas ABD’li şirketlerin aleyhine ciddi bir fark yaratıyor.
Diğer yandan Çin, yabancı şirketlerin ülkede faaliyet göstermesi için Çin firmalarıyla ortaklıklar yapmasını şart koşuyor. Bu şart, yabancı şirketlerin maliyetlerini artırdığı gibi teknoloji transferi gibi sorunlara da yol açıyor.
ABD Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı hesaplara göre Amerikalı şirketlerin Çin’le ticaretleri sırasında bahsettiğim sebeplerle yıllık kaybı 50 milyar $!
Yani Trump, Amerikan şirketlerinin cebinden Çin tarafından zorluk çıkarılarak alındığını iddia ettiği 50 milyar $’ı ülkeye vergi koyarak telafi etmek istiyor.
ÇİN BUNA KARŞILIK VEREBİLİR Mİ?
Teoride “Evet”. Soya fasulyesi ve havacılık ürünlerinde ABD’nin 1 numaralı ihraç pazarı Çin. Amerikan uçak üreticisi Boeing’in en büyük pazarı da Çin. Hatta Çin, ABD’den en fazla otomobil ve pamuk ihracatı yapan 2. ülke.
Bu sebeple eğer bir karşılık vermek isterse Çin’in elinde de geniş bir liste var. Üstelik can yakıcı olacağı da aşikâr.
Pratikte gördük ki Çin, ABD’ye sadece 3 milyar dolarlık bir ithalat vergisi getirdi. Daha çok ABD tarım ürünlerini hedef alan Çin’in ithal vergisi listesinin sınırlı kalması, Pekin’in ticaret savaşlarını tırmandıran taraf olmak istemediği anlamına geliyor.
Çin neden bir adım geride uzlaşmayı kabul ediyor?
Çünkü matematik Çin’in işine gelmiyor!
ABD’nin Çin’e olan ihracatı GSYH’nin sadece yüzde 1’i. Toplam ihracatının ise yüzde 8’i. Diğer yandan Çin için ABD pazarının önemi çok daha büyük. ABD’ye yapılan ihracatın toplamı Çin GSYH’sinin yüzde 4’ü. Toplam ihracatının ise yüzde 20’si!
Bu dengede karşılıklı uygulanacak ticaret savaşında Çin zararlı çıkacaktır. Ancak Çin’in ABD’ye vereceği en büyük zarar çokuluslu şirketlerin Çin’deki faaliyetlerine getireceği kısıtlamalar üzerinden olabilir.
TİCARET SAVAŞININ KAZANANI OLMAZ
Bu köşede daha önce birkaç kez belirttiğim üzere, küresel ekonomide ABD çok kutuplu dünyadan (birçok serbest ticaret bölgesinin var olduğu) 2 kutuplu dengeye geçmek istiyor. Bu denklemde kendisini bir köşeye koyup diğer köşeye de Çin ve müttefiklerini (Rusya ve İran) yerleştirmeye çalışıyor. Diğer ülkelere de (son açıkladığı demir çelik vergisi örneğinde olduğu gibi) kendisiyle aynı safta olmak isteyip istemediklerini soruyor.
Ticaret savaşlarının kazananı olmaz! Katılıyorum... Ancak herkes aynı oranda kaybetmez. Zaten bu savaşın nasıl biteceğini de en fazla kimin kaybettiği belirler.
