Geçmişinden anlam çıkarmazsan aynı geçmişi tekrarlarsın
Bu hafta çok heyecanlıyım. HTHayat.com’un her sene Anneler Günü haftasında okuyucularına düzenlediği etkinliğin zamanı geldi çattı. 11 Mayıs’ta terapist Nilüfer Devecigil ile “bağlanmalarımız” hakkında konuşacağız. Nilüfer işinin ehli, sürekli okuyan, üstten bakmayan bir uzman. Yakın zamanda bir de kitabı çıktı “Işığın Yolu-Bir Bağlanma Hikâyesi” adında. Etkinliğin kontenjanı duyurduğumuz anda doldu... Ne mutlu bize!
Peki ne demektir bağlanma; neden bu konuda bilgilenmeye ihtiyaç duyuyoruz, çocukluk bağlanmalarının yetişkinlik hayatımıza etkileri neler? Bağlanma kuramı kişiler arası ilişkilerin kısa ve uzun dönemli dinamiklerini tarif eden psikolojik bir model. İnsanların sevdiklerinden ayrıldıklarında, her türlü sosyal ilişki içinde canları yandığında ya da bir tehdit algıladıklarında buna verdikleri tepkilerin doğasını inceler. Bağlanmanın türünü, anne ile 0-2 yaş bebek arasındaki bağlanmanın niteliğini, bebeğin fiziksel ve duygusal ihtiyaçları ve bunlara nasıl cevap verildiği belirler. Anne bebeğe bu dönemde nasıl davrandıysa bebek hayatı boyunca yaşayacağı diğer ilişkileri de bu motif üzerine kuruyor.
Bağlanma kuramının geliştiricisi olan John Bowlby’ye göre anne ile çocuk arasında kurulan güvenli bağlanma, çocuğa sağlıklı psikolojik gelişim olanağı sağlar. Ona göre bağlanmanın 3 temel işlevi vardır: Dünyayı keşfederken geri dönülebilecek güvenli bir liman olma, fiziksel gereksinimleri karşılama, hayata dair bir güvenlik duygusu geliştirebilme şansı. İnsanlar bu deneyimlerine göre güvenli ya da güvensiz bağlanma kurmuş kişiler olarak tanımlanıyorlar.
Güvenli bağlanma durumu ise çocuğa “ötekinin” onun için orada olacağıyla ilgili güven verir ki, bu da onun hayatının devamında tatmin edici ilişkiler kurma becerisinin temelidir. Güvensiz bağlanma kaçınmalı, kaygılı ya da karmaşık olarak üç farklı tipte adlandırılır. Kaçınmalı bağlanmalı kişiler için ilişkiler güvenilmezdirler; zorlandığında ilişkiden kaçarlar. Kaygılı bağlanmalı kişiler ise sürekli ilişki halinde olmak ister. Karmaşık bağlanma ise büyük bir travmayla ilişkilidir.
‘GARİP DURUM’ TESTİ
Psikolog Mary Ainsworth’un bir yaşındaki bebekler ve anneleriyle bağlanma kuramını test ettiği deneyin ismi “garip durum” (strange situation). Önce anne ile bebeği tanımadık bir odaya alıyorlar, odaya arada bir yabancı bir kişi girip çıkıyor. Araştırmacılar bebeğin annesi odadayken çevresini nasıl keşfettiğine ve anne kısa süreliğine odadan çıkınca nasıl bir tepki verdiğine, bir de odaya girip çıkan yabancıya olan tepkisine bakıyorlar. Güvenli bağlanmalı bebekler, anne odadan çıkınca ağlıyor, gelince de rahatlayarak oynamaya devam ediyor. Güvensiz/ kaçıngan bağlanmalı çocuklar, anne odadan çıktığında da geri geldiğinde de tepki vermiyor, hatta anne döndüğünde uzaklaştırıcı bir tavırda oluyorlar. Güvensiz/kaygılı bağlanma tarzındaki çocuk ise anne giderken aşırı bir üzüntü ve ayrılamama davranışı gösterirken, anne geri döndüğünde ona öfkeli ve reddedici davranıyorlar.
Bağlanma kuramını biraz teorik de olsa elimden geldiğince anlatmaya çalıştım ama elbette bu konuyu Nilüfer’den dinlemek çok daha heyecan verici ve öğretici olacak... Etkinlik kapasitemiz dolduysa da konuyu merak eden ve misafir edemeyeceğimiz yüzlerce kişi için semineri HTHayat.com’un Facebook sayfasından canlı yayınlayacağız. 11 Mayıs Perşembe saat 11.30 ile 14.30 arasında şu adreste olursanız hep beraber hayatı nasıl algıladığımızın mihenk taşı olan bağlanmalarımızı, bunun çocuğumuzla olan ilişkilerimiz üzerine etkisini ve iyileştirme yollarını konuşalım... https://www.facebook. com/HTHayatcom
