Bir yaz klasiği: Solar Ürtiker
Ürtiker nedir?
Ürtiker, alerjik deri döküntüsü demektir.
Deri üzerinde kabarık ve kaşıntılı kızartılar söz konusudur. Boyutları 0.5 ile 10 santimetre arasıdır. Üzerlerine basmakla kızarıklık kaybolur, geçici soluk bir iz oluşur.
Döküntüler vücudun her yerinde görülmekle birlikte en sık boyun ve göğüstedir.
Genelde 24-48 saat içinde hiçbir iz bırakmadan kaybolur. Eğer 6 haftadan uzun sürer ise kronik ürtiker olarak kabul edilir. Kronik ürtiker, daha ciddi tetkikler gerektirir.
Neden olur?
İlaçlar, besin maddeleri ve enfeksiyonlar en önde gelen ürtiker nedenleridir. Böcek sokmaları ürtikere yol açabilir.
Hipertirioidi ve hipotiroidi hastalarında da sık görülür. Özellikle kronik tiroidit olgularında şiddetli seyreder.
Nadiren kolon, akciğer, lenf kanserlerinin başlangıcında görülür.
Hiçbir neden gösterilemeyen ürtikerler de vardır ki en inatçı olan bunlardır.
Penisilin ve penisilin türevi ilaçlar ürtikere yol açan ilaçların başında gelirler. Ürtiker, ilaç aldıktan hemen sonra ya da 10-15 günde ortaya çıkar. Anjionörotik ödem ile birlikte olursa şiddetli nefes darlığı, çarpıntı ve şoka neden olabilir.
Penisiline karşı duyarlı olan kişiler sefalospirin gurubu ilaçlara karşı da duyarlıdırlar.
İlaç kesilmesine rağmen döküntüler, haftalarca sürebilir.
Aspirin, steroid olmayan romatizma ilaçları, sülfonamidler, idrar söktürücüler, ağrı kesiciler, teskin ediciler ürtikere yol açan diğer ilaçlardır.
Solar Ürtiker nedir?
Güneş ışınlarının neden olduğu ürtikerdir. Birkaç dakika içinde ortaya çıkar, gölgede 1–2 saat içinde kaybolur. Güneşe maruz kalan bölgelerde kızarma, kabarma ve kaşıntı vardır. Nadiren solunum yetmezliği ve hipotansiyona yol açar. Böyle durumlarda acil hastane bakımı ve tedavisi gerekir.
Anjioödem nedir?
Bir çeşit ürtikerdir. Ancak ödem, deri altından daha derin dokulara kadar iner. En sık yüz, dudak ve cinsel organlarda görülür. Kaşıntıdan ziyade yanma ve ağrı vardır. Ürtikerle birlikte olursa daha şiddetli seyreder.
Besin ürtikeri, başta deniz ürünleri olmak üzere yumurta, fıstık v.b. besinlerin neden olduğu ürtikerdir. Sorumlu besin maddeleri deri testleri yapılarak ortaya çıkarılır.
Enfeksiyon ürtikeri bakteri, virüs, parazit, ya da mantarların yol açtığı ürtikerdir. Sinüs, diş, safra kesesi, deri enfeksiyonları en sık görülenleridir. Gastrit ve peptik ülsere neden olan Helikobakter Pilori de kronik ürtikere neden olabilir.
Temas ürtikeri köpek, kuş, kedi gibi evcil hayvanlar ile doğrudan temasla oluşur. Ayrıca şeftali, erik, çilek gibi bazı meyveler de temas ürtikerine neden olur.
Fiziksel ürtiker ise darbe, soğuk, sıcak, su, egzersiz, ultraviyole ışınlarıyla olan ürtikerdir. Ani olarak ortaya çıkar ve hızla kaybolur.
Nasıl tedavi edilir?
Tüm ürtikerlerin tedavisinde antihistaminik ilaçlar kullanılır. İnat eden olgularda kortizon eklenir. Anjionörotik ödemler ise mutlaka hastane koşullarında tedavi edilmelidirler.
