Görmesek de duymasak da bu hayat hepimizin
Görme ya da işitme engelli bir arkadaşınız var mı? Nasıl yaşadıklarını biliyor musunuz? Kaçınız buna ‘Evet’ diyebilir bilmiyorum ama yaygın olan bir algıdan eminim, hepimiz, onlar için hayatı, imkânsızlıklar, ‘yapamamaklar’ olarak tanımlıyoruz. Oysa ki herkesin yapabilme kapasitesi var, bazen de herkesten iyi. Belki de görmeyen ve duymayan bizleriz, kim bilecek?
İstanbul Gayrettepe Metro İstasyonu’ndaki Karanlıkta ve Sessizlikte Diyalog sergilerini destekleyerek kalıcı müzeye dönüştüren Turkcell, biz bir grup gazeteciyi de bu deneyime dahil etti. Birbirimizi yıllardır tanıyan bizler, ilk defa işaret diliyle anlaşmayı, görmeden de hissedebilmeyi deneyimledik. Sessiz odada gözlerimizle iletişim kurduk, karanlık odada tedirgin olup birbirimize sarıldık, düşmeyelim diye el ele tutuştuk. Herkese öneririm, insan o sessiz ve karanlık odalardan çıktığında çok farklı düşünüyor, çok farklı hissediyor.
İstanbul Social Enterprise tarafından Turkcell’in desteğiyle kurulan ve İBB ve Metro İstanbul desteğiyle hayata geçirilen “Turkcell Diyalog Müzesi” artık kalıcı bir müze olarak İstanbullulara hizmet vermeye başladı. Ziyaretçiler müzede yer alan “Karanlıkta Diyalog Sergisi” ile görme engellilerin İstanbul’unu deneyimlerken, “Sessizlikte Diyalog Sergisi” ile de işitme engellilerin dünyasına adım atıyor.
Turkcell Genel Müdür Yardımcısı İsmail Bütün, bu desteği, “Bir iletişim şirketi olarak her alanda iletişimi sağlamak bizim misyonumuz. Bu müze ile de önyargı duvarlarını kırarak iletişim dili birbirinden farklı olan engelli ve engelsiz bireylerin diyaloğunu geliştirmiş oluyoruz” diye özetledi.
MÜZE 30 ENGELLİYİ İŞ SAHİBİ YAPTI
Bu alanda hayata geçirilen kalıcı bir proje daha var, engelli çocukların eğitimi ve istihdamına yönelik “Engelsiz Eğitim Programı” ve engellilerin sosyal hayat katılımlarını sağlamak için geliştirilen “Hayal Ortağım Uygulaması”. Proje kapsamında bazı okullar, engelli çocukların diğer arkadaşlarıyla birlikte eğitim alabilmesi için teknolojik olarak güçlendiriliyor. Bu projelerle 2017 sonuna kadar 20 ilde 80 okula ulaşılması amaçlanıyor.
Tamamen karanlık ve sesten izole olarak yaratılan ve hayatın kesitlerinin deneyimlendiği bu iki ortamda, insanların ‘ötekileştirme’, ‘birbiriyle iletişim’ ve ‘karşısındakini dinleme’ konularında düşünmeleri ve farkındalıklarını hayata geçirmeleri hedefleniyor. Müze bugüne kadar 100 binin üzerinde ziyaretçi ağırlamış. Ziyaretçilerin yüzde 67’si 18-25 yaş aralığında. Ayrıca proje bugüne kadar 30’un üzerinde engelliye iş olanağı sağlamış. Bize sessiz odada rehberlik eden Muhammer Yeter örneğin, 7 farklı işte çalışmasına rağmen işitme engelli olduğu için hiç istediği noktaya gelememiş. Ama burada kendine güvenen, iletişim kurmada çok başarılı birine dönüşmüş. Şimdi de Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nde seramik eğitimi alarak işi devam ettiriyor. Karanlık odanın rehberi görme engelli Harun Sarıkaya’nın hikayesi da ilginç. Tahtakale’de bir dükkânı olan Sarıkaya, bu iş imkânı doğunca dükkânı kapatmış. Bugüne kadar 20 bin kişiyle iletişim kurduğunu söylüyor. Şimdi gören insanlara davranış eğitimi ve yaşam koçluğu veriyor. Diyor ki Sarıkaya, “Yapabiliyor olmak çok önemli. Bir karanlık odada oturacağı yeri bulunca bile seviniyor insanlar.”
Diyalog Müzesi’nde görme ve işitme engelli rehberler desteğiyle yol alabilen şirket bu yaklaşımdan yola çıkarak tüm projelerde engellileri çalıştırmak istiyor.
SESSİZ SEDASIZ BİR DENEYİM
Sessizlikte Diyalog sergisi, ses yalıtımlı özel bir alan içinde, tamamen sessizlikte gerçekleştiriliyor. Katılımcılar bir saat boyunca hiç konuşmuyorlar ve taktıkları kulaklık sayesinde hiçbir şey duymuyorlar. Sergide ayrıca ziyaretçi gruplarına rehberlik etmek üzere işitme engelli rehberler eşlik ediyorlar.
Karanlık oda ve sessiz oda deneyiminin her biri için öğrenciler 22, yetişkinler 30 TL ödüyor. Bu odaların TIR’larla taşınıp Türkiye’nin diğer illerine de götürülmesi de planlar arasında. Hindistan’da bu yapılmış.
DÜNYADA SOSYAL GİRİŞİMCİLİĞE ROL MODEL
27 yıl önce Almanya’da hayata geçen Karanlıkta Diyalog ve devamındaki Sessizlikte Diyalog sergileri 2014 yılından beri Turkcell’in desteği ile Türkiye’de. Önemli birer sosyal girişim projesi olarak anılan Karanlıkta Diyalog ve Sessizlikte Diyalog sergilerine Turkcell’in verdiği destek dünyada bir ilk. Türkiye’deki diğer tüm sosyal girişim modellerine örnek olacak destek sayesinde kalıcı bir Diyalog Müzesi’ne dönüşen proje diğer ülkelerde bulunan tüm Diyalog Sergileri arasında örnek vaka olarak gösteriliyor.
KARANLIKTA İSTANBUL’UN SEMBOLLERİNİ KEŞİF
Karanlıkta Diyalog sergisi, katılımcıları İstanbul’un sembolü haline gelmiş kentsel mekânları bir kez de karanlıkta gezmeye davet ediyor. Vapura binme, parklarda dolaşma, karşıdan karşıya geçme, Beyoğlu tramvayına binme gibi bölümleri olan sergi, görme engelli rehberler eşliğinde gerçekleştirilirken duyulara dayalı yeni “görme” biçimleri de keşfediliyor. Sergide, vapur seyir halindeyken ziyaretçiler Turkcell Hayal Ortağım servisi sayesinde görme engellilerin nasıl kitap okuduğunu deneyimleyebiliyor.
