Rus gazında yeni rota Türkiye'nin aleyhine mi?
Gazprom CEO’su Aleksey Miller’in Ankara ziyareti, sürpriz değildi, ancak Rusya’nın Güney Akım’ın yerine ikame edeceği Türkiye üzerinden geçecek yeni doğalgaz boru hattının güzergâhının sürpriz olduğu söylenebilir. Boru hattının sahibi Rusya, fakat Türkiye’nin de onayı ile Anadolu üzerinden geçeceğine göre iki tarafın da memnun olacağı bir rota takip etmesi bekleniyordu. Ama çeşitli soru işaretlerini geride bıraktı.
Enerji Bakanı Taner Yıldız ve Aleksey Miller’in Ankara’da yaptıkları çalışma toplantısı sonrası, yeni boru hattına ilişkin temel hususları ele aldıkları açıklandı. Ancak, ele alınmakla kalınmamış, en önemli husus olan güzergâh konusu da karara bağlanmış. Daha sonra boru hattının rotasını değiştirme ihtimali olur mu? Zor. Bu güzergâhın Türkiye’ye katkısı tartışmalı olacağı gibi yeni boru hattı ve ilave Rus doğalgazıyla enerji merkezi (HUB) olma ihtimalimiz de zayıf.
Dört hattan oluşacak yeni Rus boru hattının kapasitesi yıllık 63 milyar metreküp olacak. Aralık 2016’da ilk etaptan yaklaşık 15.75 milyar metreküp gaz akışıyla hizmete girecek ve akabinde ciddi bir kapasite sunacağı ortada. Hazar’daki Azeri gazını önce Türkiye’ye sonra Avrupa pazarına ulaştıracak ve başlangıç kapasitesi, ancak onun çeyreği kadar olan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin (TANAP) bu hatla rekabet şansı olmayacaktır. TANAP’tan ilk gaz akışının 2018’de, yıllık 16 milyar metre küple başlaması, sonra kapasitesinin kademeli olarak 24 ve ardından da 31 milyar metre küpe çıkarılması hedefleniyor. Rakamlar ortada buyurun kıyaslayın...
RUSYA ESKİ GÜZERGÂHTA NEDEN ISRARLI?
Açıklanan bilgilerden hareketle detaylara baktığımızda, Rusya’nın Bulgaristan’la yaşadığı sorunlar sebebiyle boru hattının varış noktasını Trakya’ya kaydırdığını görüyoruz. Diğer bir ifadeyle adına “Türk Akımı” falan gibi isimler takıp bizim gazımızı almaya çalışıyorlar; lakin 660 km boyunca Güney Akım’ı aynen devam ettirdikleri görülüyor.
Şu denebilir; Rusya bu hat için yaptığı detay mühendislik çalışmalarını kullanmak ve zaman kaybetmek istemiyor. Fakat Karadeniz’de ne kadar mühendislik çalışması yaptıklarını bilmiyoruz, ama yaklaşık 250 km uzunluğa sahip olacak boru hattının kara tarafında hem mühendislik hem de kamu çalışmaları yapılması gerekecek. AyrıcaTürkiye’ye bu hattan vereceği 16 milyar metreküp gazı da Trakya’da teslim edecekler ve “Alın geriye taşıyın” diyecekler. TANAP’ta, Eskişehir ve Trakya’da gaz teslimi gibi benzeri durum olduğunu hatırlatayım. Acaba Enerji Bakanlığı’nın Trakya’da teslim alacağı doğalgaz için farklı planları, hedefleri olabilir mi? Öte yandan Mavi Akım’a paralel bir hat düşünülmüş olsaydı; deniz ve kara tarafında her şey hazırdı ve böylece TANAP’a katkısı olurdu. Anadolu’nun merkezinde TANAP’a entegrasyonla da bu hattan gelecek gaz, Türkiye pazarına dağıtılabilirdi. İki misli maliyet gibi detaylara bakıldığında, Rusların niçin tam tersini yaptıklarına düz mantıkla bir anlam vermek zor. İncelikleri mutlaka vardır. Lakin bu yaklaşım Türkiye’nin lehine değil. Belki ilerde bir hat da Mavi Akım’a paralel çekelim diyebilirler!.. Ne de olsa boruyu döşeyen onlar.
ENERJİ MERKEZİ OLMAMIZ ZOR
“Bu önemli proje çerçevesinde doğalgaz taşımacılığı altyapısını birlikte oluşturacak olmaları Gazprom ve BOTAŞ’ı stratejik ortak haline getiriyor” diyor Gazprom CEO’su Miller, ama durum gerçekten öyle mi? Kendi ülkemizden geçecek boru hattında ortaklık kurmanın stratejikliği nerede anlamadım? İyi bir ortaklık kurulsa, doğalgaz HUB’ı için adım atılsa, Türkiye’nin Rus gazını ihraç etme imkânı olsa, bunlar için finansal altyapı hazırlansa haklı. Fakat böyle bir şey yok ortada.
Rusya’nın amacı Türkiye’yi koridor olarak kullanıp Avrupa pazarına ulaşmak. 63 milyar metreküplük kapasitenin, 50 milyarlık kısmı da Türkiye-Yunanistan sınırında oluşturulacak yeni bir doğalgaz merkezine iletileceğine göre Türkiye bu yaklaşımlarla enerji merkezi olabilir mi?
