Doğalgaz, petrolle yarışmaya hazır mı?
İstanbul’da yapılan “Dünya Petrol Kongresi” için kullanılan ifadeler ne kadar doğru, ne kadar anlamlı? Mesela, “Küresel petrol ve doğalgaz sektörünün geleceği İstanbul’da belirleniyor” cümlesi doğru mu? Bence “Petrol Kongresi” ifadesi bundan sonra ismini değiştirmek zorunda kalacak. Bu kongrede de bunun işaretleri net bir şekilde ortaya çıktı. 1933’ten bu yana 3 yılda bir yapılan Petrol Kongresi, ilk defa bu sene doğalgaz ile neredeyse başa baş yarışmaya başladı. Daha da ilginç yanı ise doğalgazda transit merkez olma iddiasını önemli projelerle güçlendiren Türkiye’de yapılıyor olması sebebiyle Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Yıldırım ve Enerji Bakanı Albayrak yoğunlukla doğalgaza vurgu yaptılar.
Yılda 50 milyar metreküp doğalgaz, 40 milyon ton petrol tüketme seviyesine gelen Türkiye için doğalgaz çok daha önem arz ediyor. Her iki enerji kaynağına çeşitli boru hatlarıyla ev sahipliği yapmış olmamıza rağmen, doğalgaz Türkiye için çok daha önem arz ediyor. Rusya, Azerbaycan, İran, Orta Asya ve beklemede olan Akdeniz doğalgazı, bugün çeşitli tartışmalar olmasına rağmen 2020’li yıllardan sonra Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşmak zorunda. Türkiye’nin enerji kaynakları noktasında önemli bir eksende bulunması, doğalgaz üreticileri ile tüketiciler arasında köprü vazifesiyle birlikte aynı zamanda önemli bir pazar olması, doğalgazın kullanım alanlarının giderek genişlemesi bu sene yapılan Petrol Kongresi’nde kendini daha fazla hissettirdi.
Petrol ve doğalgaz yatırımları, işbirlikleri ilk defa bu kongrede neredeyse eşit düzeyde tartışıldı denebilir. Hatta etki anlamında doğalgaz bir adım daha öndeydi. “TurKEY for Energy” (Enerji için anahtar Türkiye) mottosuyla gerçekleşen zirve, doğalgaz kaynakları için doğal transit merkez olan Anadolu’da yapılınca iki enerji kaynağının yarışı da enteresan oldu. Bundan sonra dünya daha fazla doğalgaz, daha az petrol konuşacaktır.
KIBRIS TIKANDI, AKDENİZ’İN ENERJİSİ NE OLACAK?
Kıbrıs’ta çözüme ilişkin son görüşmelerin, keşfedilen zengin enerji kaynaklarının gölgesinde yapılması sebebiyle olumlu netice çıkma ihtimali üzerine yorumlar yapılıyordu. Ama Rumları zengin doğalgaz ve petrol kaynakları da ikna etmeye yetmedi. Zaten görüşme öncesinde gerek burada gerekse Bloomberg HT’de, Rumların yeni tablo karşısında daha şımarık davranacaklarını, hatta Akdeniz’in enerji kaynaklarının Avrupa Birliği’ne (AB) ulaştırılmasını isteyen ülke ve şirketler kanalıyla daha agresif talepleri masaya koyacaklarını gündeme getirmiştim. Rumlar da yanıltmadı.
Kıbrıs’ta çözüm için İsviçre’nin Crans Montana kasabasında düzenlenen konferanstan uzlaşma çıkmadığını duyuran BM Genel Sekreteri’nin şu sözleri de aslına tahlile değer: “Görüşme anlaşma sağlanamadan sona ermiştir.” Eğer anlaşma çıkmadıysa daha net ifadelerle altı çizilmeliydi. Niçin sonuç alınmadığının dünya kamuoyuna açıkça anlatılması iyi olurdu. Ama yapılmadı. Konferans sonrası, “Sıfır asker, sıfır garanti talebi kabul edilemez” sözleri ise hem Türkiye’nin hem de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) heyetinin sözleri Türkiye’de yankı bulduğu kadar dünyaya aynı şekilde yayılmadı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rumların tutumu sebebiyle bu görüşmeleri devam ettirmenin anlamsızlığına dikkat çekerken, karşı taraftan “Yolun sonu değil” mesajının gelmesi şüphesiz anlamlıydı. Çünkü önem atfedilen ve başarısızlıkla biten her Kıbrıs adımı sonrası Batı, Rumları şımartacak bir gelişmeye imza atıyor. Rumların AB’ye alınmasını hatırlayın. Bu defa bahaneleri umarım enerji merkezli olmaz. Çünkü Amerikalı şirketler başta olmak üzere Avrupa’nın enerji devleri de Akdeniz’in sorunlu alanlarında şu an faaliyet halinde. Amerika ve İsrail, Akdeniz’in doğalgazının AB’ye ulaşmasını hararetle istiyor. En makul güzergâh olarak Türkiye’den başka alternatif yok. Bakalım Akdeniz’in enerjisi Rumlar üzerinde nasıl bir etki gösterecek? Türkiye, Kıbrıs açıklarında petrol ve gaz arama/tarama yapan gemilerini dolaştırdıkça gerilim nereye kadar yükselecek? Biriken Kıbrıs enerjisi nerede açığa çıkacak?
