Turkcell 4,5G'de yerlilik için ne yapmış?
“İhalelerdeki yerlilik kriteri süs için mi?” başlıklı yazımda telekomünikasyon sektöründe kamu otoritelerinin katkılarıyla yabancı şirketlerin ürünlerine kapılar sonuna kadar açılırken, yerli ürünlere alan açılmamasını eleştirmiştim.
Nisan 2016’da 3 GSM operatörünün (Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom) katılımıyla gerçekleşen 4,5G ihale şartnamesinde yer alan yerlilik kriterlerinin karşılanmadığını, hatta denetim bile yapılmadığını, yapıldıysa da neticelerin açıklanmadığını yazdım.
Ulaştırma Bakanlığı ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK)4,5G’de yerlilik kriterlerinin karşılanması için ciddi sorumluluklar düştüğünü not edip, ilgili makamları, düzenleyici kurumları ve sektör oyuncularını görevlerini yerine getirmeye çağırdım. Yazıma ilk hassasiyeti gösteren de Turkcell oldu. Yerlilik adına yaptıkları çalışmalardan örnekleri benimle paylaştılar. Aynen aktarıyorum:
“Turkcell olarak, Türkiye’nin teknolojide tüketen değil üreten ülke olabilmesi yolunda katkı sağlamak için gece gündüz çalışarak yerli üretimi destekliyoruz. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızın desteğiyle Savunma Sanayii Müsteşarlığı (Savunma Sanayii Başkanlığı) sahipliğinde ASELSAN’ın ana yüklenici olduğu, Netaş ve Argela ile birlikte geliştirdiği yerli baz istasyonları (ULAK) konusu Turkcell’in desteği ile ivme kazandı.
Turkcell ve ULAK konsorsiyumu arasındaki ilk temaslar Mart 2014’te Turkcell- dönemin Savunma Sanayii Müsteşarlığı (Savunma Sanayii Başkanlığı) arasında imzalanan mutabakat ile başladı. Sonrasında 2015 yılı başında teknik görüşmelere başladık. Öncelikle ticari bir operatör olarak üründen beklediğimiz teknik özellikleri ilettik. Ardından yaklaşık 2 ay süresince ürün yol haritasının oluşturulması için ULAK ekibi ile çalışmalar yürüttük ve sonrasında ilk olarak Temmuz 2015’te Turkcell laboratuvarında testlere başladık. İlk ULAK baz istasyonunu 31.10.2017 tarihinde Çankırı ilinde canlı sahada kullanmaya başladık. Öncüsü olduğumuz yerli baz istasyonları ile kendi şebekemizde 12 sahada hizmet veriyoruz.
Turkcell olarak Evrensel Projesi kapsamında ULAK eNodeB’nin “Evrensel Şebekesi”ne entegrasyonu ile projeyi ilk günden beri destekliyoruz. Ayrıca Turkcell, ULAK eNodeB’yi ticari şebekesinde en fazla sahada aktif olarak kullanan operatördür. İstanbul Şile ilçesi, Rize il merkezi, Aselsan Macunköy kampüsü, ULAK A.Ş. ODTÜ Teknokent Ofisi, Netaş İstanbul Kurtköy Binası, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi dahil olmak üzere toplam 12 lokasyonda ULAK 4.5G yerli baz istasyonunu aktif olarak kullanıyoruz. Mobil dünyanın buluştuğu GSMA’de 2.650 adet ULAK baz istasyonu için protokol imzaladık.
ULAK projesine inancımızı 26 Şubat 2019 tarihinde Barselona’da Dünya Mobil Kongresi’nde (GSMA - Mobile World Congress) imzaladığımız protokol ile bir kez daha ortaya koyduk. Bakanımız Sayın Mehmet Cahit Turhan, Bakan Yardımcılarımız Sayın Ömer Fatih Sayan, Sayın Mehmet Fatih Kacır, ULAK A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Hüseyin Arslan, ULAK AŞ. Genel Müdürü Sayın Metin Balcı ve Turkcell yetkililerinin katılımlarıyla gerçekleştirilen bu imza töreninde, şirketimiz 2.650 adet ULAK yerli baz istasyonu alımı için protokol imzaladı. Bu imzanın mobil endüstri devlerinin buluşma noktası olan GSMA - Mobile World Congress’te Turkcell standımızda atılmış olması bir taraftan da ULAK’ın uluslararası arenada sesini duyurabilmesi için önemli bir adım oldu. Sonuç olarak, Turkcell gerek ULAK baz istasyonunun geliştirilmesi sürecinde ortaya koyduğu çaba ve işbirliği, gerekse 26 Şubat 2019 tarihinde imzalamış olduğu 2.650 baz istasyonu alım taahhüdü sözleşmesi ile 4.5G yerli baz istasyonu projesine desteğini ve güvenini en somut şekilde ortaya koymuştur.
ULAK'IN GELİŞTİRİLMESİ LAZIM
ULAK baz istasyonu hala gelişim sürecinde, rekabetçi hale gelebilmesi için ürünün iyileştirilmesi gerekiyor. Vatandaşlarımıza, Turkcell’in hizmet kalitesi anlayışına yakışan şekilde, en yeni teknolojileri kullanarak kesintisiz ve hızlı hizmet sunabilmek için şebekemizin tamamının en ileri teknolojileri kullanan cihaz ve yazılımlardan oluşması gerekiyor. ULAK baz istasyonlarında henüz geliştirilmesi devam eden kritik özelliklerin yanı sıra, iyileştirilmesi gereken bazı donanımsal ve performans sorunları bulunuyor. Ses trafiğinin 4.5G şebekesi üzerinden taşınmasını mümkün kılan VoLTE özelliği, yine aynı şekilde 4.5G ile başlayıp 5G ile daha da yoğunlaşacak nesneler arası iletişim için geliştirilmiş olan NB-IOT ve Cat-M teknolojileri, Üç Taşıyıcı Birleştirme, Yüksek Modülasyon ve 2600 MHz desteği gibi alanlarda ULAK baz istasyonunun eksikleri var. Bu eksiklerin giderilmesi için Turkcell olarak iyi niyetli ve yol gösterici bir yaklaşımla çalışmalara destek veriyoruz.
Yerli ve milli ekosistemin gelişmesi için çabamız ULAK’la sınırlı değil Turkcell olarak ULAK projesi dışında da yerli ekosistemin gelişmesi adına yerli 4.5G small cell, baz istasyonu panel anteni, radyolink, klima, enerji ve benzeri altyapı tesislerine yönelik yerli firmalar ile işbirliği yapıyor ve bunlara azami destek veriyoruz. Radyo Link alanında: 7, 13 ve 80 GHz frekanslarında çalışacak ve şebekelerimizde yaygın kullanım alanı bulacak olan yerli radyolinkler hayata geçiyor. Türkiye’nin ilk yerli 4.5G baz istasyonu antenini şebekesinde test eden ilk operatör olduğumuzu da belirtmek isteriz. Yerli üretimin yükümlülük kapsamına alınmasından yıllarca önce yerli akü üretimini destekleyerek bir Türk firması ile birlikte Ar-Ge çalışmaları yapıp telekomünikasyon gereklerine uygun 12V 100Ah aküsünün üretilmesini sağladık.
Yukarıda bahsedilen donanım ürünlerinin yanı sıra 4.5G şebekesinde kullanılan yazılım ürünlerinde de yerli ekosisteme destek veriyoruz. Örneğin; şebekemizin performans yönetimi ve optimizasyonuna yönelik kontrol algoritmalarının geliştirilmesi için bir Türk firması ile işbirliği yaparak Self Organisation Network (SON - kendi kendini optimize/organize eden ağlar) adı verilen ürünün geliştirilmesine destek olduk. Turkcell şebekesinde de kullanılmaya başlayan bu ürün, elde ettiği başarı sayesinde yurtdışına ihraç edilir hale gelmiş ve uluslararası kuruluşlar tarafından da ödüle layık görülmüştür. Ayrıca Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi (HTK) kapsamındaki KOBİ’lerin proje yürütücüsü ve İşletmecilerin taraf olduğu “Uçtan Uca Yerli ve Milli 5G Şebekesi Projesi”nde etkin bir şekilde rol alıyoruz. Söz konusu KOBİ’lere Ar-Ge faaliyetleri kapsamında Turkcell laboratuvarlarında ve sistemlerinde test imkânı sunuyoruz.
Turkcell’in “Yerli Otomobil” gibi ülkemizin kendi yüksek teknolojisini üretmesinde önemli bir adım teşkil edecek olan projenin ortaklarından biri olduğunun altını bir kez daha çizmek isteriz. Ayrıca Türkiye’nin Turkcell’i olarak “BİP, Fizy, Lifebox, Yaani, TV+, Upcall, Paycell, Dergilik” gibi yerli dijital ürün ve servisleri dünya pazarına sunarak ülkemizin global ölçekte yüksek rekabet gücüne erişmesi için katkı sağlıyoruz.”
Turkcell’den gelen uzun açıklama böyle, ama Ulaştırma Bakanlığı, BTK ile sektör temsilcileri Vodafone ve Türk Telekom’dan da halen daha cevap alabilmiş değilim. Mevzu tek başına ve sadece ULAK’a indirgenmemeli. Çok sayıda Türk şirketinin görev alması gereken 4,5G’de yerlilik kriteri asıl konu. En azından Huawei ve Ericson’a gösterilenin hassasiyetin azıcığı da kendi şirketlerimize gösterilmelidir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, başbakanlığı döneminde 4G ihalesini erteletip, 4,5G şartnamesi yeniden hazırlandığında en önemli detaylardan birisi yerlilik kriterlerinin yukarı çekilmesiydi. Şimdi Sayın Erdoğan’a danışmanları durumu ne derece aktarabiliyorlar? Kriter var ama karşılayan, denetleyen yok. Vaziyet ilkinden çok daha kötü...
Ulaştırma Bakanı Turan’ın da bundan rahatsız olduğunu tahmin ediyorum. Bakalım bu gidişe nasıl son verecek?
Çünkü kamu otoriteleri ilgisiz olunca şirketler de ihale kriterlerine uymuyor. Yabancı şirketler, temsilcileri ve komisyoncuları da işlerine daha yoğunlukla devam ediyorlar.
Eğer ihale kriter süs olarak konmadıysa 4,5G ihalesindeki yerlilik şartlarını denetleyecek olan makamlar lütfen göreve. Aradan 3 yıl geçmiş ortada hiçbir şey yok. 4,5G ömrünü tamamlayacak, 5G ihalesine çıkacağız ama kamu tarafı konuyu geçiştirme aşamasında. Bu tavır doğal olarak yerli şirketleri doğmadan öldürüyor. Milli ve özgün ürün gelişimini de sağlamıyor. Ülkeyi kamu marifetiyle geri götürüyor. Millilik bunun neresinde?
