Uçaklara neden isim verilir?
Havayolu şirketleri için uçaklarına isim vermek bir ritüel ama asla zorunluluk değil. Zira uçaklar ait oldukları ülkenin sivil havacılık otoritesine kaydedilirken bir tescil ismi alırlar. Uluslararası havacılık sistemine de bildirilen bu tescil ismiyle dünyanın dört bir yanına resmi olarak uçabilirler. Türk Sivil Havacılığı kayıtlarına giren bir uçağın çağrı ismi de ilk iki harfi TC olan ve sonrasında ise 3 harften oluşan koddan meydana gelir. Örneğin THY’nin ‘Efes’ isimli uçağının kuyruk tescili TC-JOM’dir. Her havayolu uçaklarına ayrıca bir isim vermeyi tercih etmese de büyük çoğunluğu bu işi ciddiye alıyor ve hatta kendi içinde belirli bir sistem doğrultusunda filoya yeni uçak kattıkça isimlendirmeyi aynı sistem üzerinden sürdürüyor. Bu isimler kutsal bir yer veya şahsın ismi, gökyüzünde bir yıldızın ya da şehirlerin, bölgelerin isimleri olabildiği gibi bazen de eğlenceli metaforlar olabiliyor.
Uçakları isimlendirme konusu, geçtiğimiz günlerde bayrak taşıyıcı havayolumuz Türk Hava Yolları’nın (THY) 8 uçağına, 15 Temmuz’da yaşanan menfur darbe girişiminde halkın en yoğun mücadele verdiği semtler olan Beştepe, Saraçhane, Çengelköy, Kavacık, Kazan, Acıbadem, Atışalanı ve Gölbaşı isimlerini vermesi ile gündeme geldi.
THY bundan önce de her yeni teslim aldığı uçağa, ülkemizdeki illerin, önemli ilçelerin, tarihi ve turistik bölgelerin isimlerini verdiği bir sistem oluşturmuştu. Böylelikle teorik olarak uçağa ismini veren yeri, dünyanın pek çok noktasıyla buluşturuyordu. (Aras, Aksu, Göksu gibi akarsu isimleri; Marmaris, Alanya, Göreme gibi turistik noktalar; Akdeniz, Karadeniz, Marmara gibi coğrafi bölgeler; Şişli, Beykoz, Üsküdar, Kağıthane gibi ilçe isimleri kullanılan bazı örnekler...)
Peki THY’de durum böyle iken dünya geneli havayollarında uçak isimlendirme konusunda durum nedir?
HAWAII’DE YILDIZ KALMADI
Dünya geneli havayollarını incelediğimizde bu işi en çok önemseyenlerin başında Amerikalı Hawaiian Airlines geliyor. Hawaii kültüründe bir kişinin, yerin ya da nesnenin isminin, onun ruhunu oluşturan en önemli şey olduğuna ve gelecekte alacağı rolle doğrudan ilgisi bulunduğuna inanılır. Şirket de buna istinaden uçaklarını isimlendirirken takımyıldızlarının yanı sıra, yerli çiçekler, kuşlar ve çok önemli kişilerin adını veriyor.
Hawaii Havayolları, ilk Airbus A330’una Makali ismini verdikten sonra tüm takımyıldızların isimlerini uçaklara vermeyi sürdürdü. İsimlendirmenin başlangıcında filonun bu kadar genişleyeceğini hesap edemeyen şirket, daha sonra isimlendirme prosedürünü güncellemek zorunda kaldı.
İSRAİLLİLER HARİTAYA BAKIYOR
İsrail’in ulusal havayolu El Al, havayolunu ülkesinin yurtdışı temsilciliği gibi görenlerden. Ülkedeki şehirlerin isimlerini uçaklara veren şirket, yurtdışına uçtukları noktalarda ülkenin sempatisini artırma gayretinde. Bilinen şehirlerden olan Jerusalem dışında; Gazze sınırındaki Sderot, İsrail’in ilk cumhurbaşkanı Chaim Weizmann’ın doğduğu şehir olan Rehovot gibi şehirler kullanılmış. Yeni uçağa ismini verecek olan şehir belirlendikten sonra, o şehri onurlandırmak için şehirde bir de seremoni düzenleniyor.
HAVADA KELİME OYUNLARI
Amerikalı bir diğer havayolu Virgin America, uçak isimlendirmesinde biraz daha eğlenceli bir yöntem izleyip şirketin marka değerine zarar vermeyecek çeşitli lakaplar ve isimler kullanıyor. Bunlar arasında en ilginçleri: Arzu İsimli Uçak, Uzay Gemisine Sataşan Uçak, Scarlett O’Air, Ladin Amerika Geyiği.
Virgin America 2007’de televizyon editörleri ve tasarımcıları davet edip yeni alacağı 10 uçak için, içinde ilginç figürler geçen isim belirlemelerini istemişti. Çapkın Tek Boynuzlu At isimli uçak bu çalışmanın bir ürünüydü. 2011’de bir başka ilki gerçekleştirerek uçağına isim olarak hashtag koyan ilk havayolu oldu. Amerika’da Silikon şehirler rotasında uçan şirket, #nerdbird ismini verdiği Airbus A320 ile tüm dünyaya bir başka mesaj daha veriyordu.
İrlandalı düşük maliyetli taşıyıcı Ryanair, uçak isimlendirme konusunda sosyal medyayı kullananlardan. 2015’te kuruluş yıldönümünü Facebook üzerinden kutlayan firma, 30 kişiye düzenlenen bir yarışmayla uçaklara kendi isimlerini verme şansı sundu.
Benzer bir uygulamayı Pegasus da gerçekleştirmişti. Boeing 737- 800 filosunun yeni üyelerine, minik misafirlerinin adını vermek için “Dünyanın En Güzel Hediyesi” kampanyası düzenledi. Uçaklarını bu şekilde isimlendirdi ve boyadı. Bu kampanyayla pek çok küresel pazarlama ödülünü de aldı.
AMFİBİK UÇAKLARIN EN BÜYÜĞÜ
Tarihin tozlu sayfalarında dünyanın en büyük amfibik uçağı olarak Hughes H-4 Hercules (bilinen adıyla Spruce Goose) yer alır. Spruce Goose üretiminin ardından, 2 Kasım 1947’de ilk ve tek uçuşuyla tarihe geçer, ama endüstriyel gelişimi olmadığı için daha büyüğü üretilemez. Ancak dünyanın en büyük amfibik uçağı dendiğinde artık akla Çin’de üretilen ve Boeing 737 büyüklüğündeki AG600 gelecek. Kısa süre önce üretimi tamamlanan ve roll-out yapan AG600, karada ve denizde kesintisiz uçuşlarıyla hizmet vermeye 2016 sonu itibarıyla başlamaya hazırlanıyor.
Çin Havacılık Endüstri Şirketi (Aviation Industry Corporation of China -AVIC) tarafından geliştirilen amfibik uçak 50 yolcu kapasitesine sahip. Özellikle Çin pazarında ilgi görmesi beklenen uçak, arama kurtarma operasyonları, itfaiye görevleri, çevre izleme, kaynak tespiti ve ulaşım amaçlı olarak da kullanılabilecek.
37 metre uzunluğa ve 39 metre kanat açıklığına sahip. 4480 km maksimum menzile sahip uçak, 20 saniye gibi bir sürede 12 ton su toplayabiliyor. Maksimum kalkış ağırlığı ise 53.5 ton.
AVIC Genel Müdürü Geng Rugang’a göre; AG600, Çin’in havacılık sektöründeki son atılımı.
