Hükümet, petrol ve gaz için ne yapıyor?
Enerjide dışa bağımlılığı azaltmak için ne yapıyoruz? Bir modelimiz var mı? Şu ana kadar petrol ve doğalgazı basit bir müşteri gibi tedarik ettik. Komşu ülkelerimiz petrol ve doğalgaz zengini olmasına rağmen buralarda enerji sahalarına sahip olamadık. Böyle bir şirketimiz de zaten olmadı. Sahalarda oyuncu olup, rezerv araştırması yapan, işin iki tarafında da bulunan, kaynakları geliştiren ve pazarlayan up-stream ve down-stream şirketlerimiz de olmadı. İlgili bakanlar, bu meyanda açıklamalar yapmalarına rağmen henüz harekete de geçmiş değiller. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı‘nın (TPAO) yapısı formüle edilerek böyle bir göreve bir an önce hazırlanmalı.
TPAO‘nun durumu, “Batı Hattı” ile Rusya‘dan aldığımız doğalgaz kontratlarının devrinden şüphesiz çok daha keyfiyetli. Gazprom‘un çoğunluk hissesine sahip olduğu Bosphorus Gas CEO’su Metin Şen bile 6 milyar metreküplük kontrat devrinde kendileri adına Rusya’dan emin değildi. Çünkü enerji konusunu etkileyen çok fazla parametre söz konusu. Ama enerjide tartışma konusu “Batı Hattı” oldu.
Rixos Otelleri Yönetim Kurulu Başkanı Fettah Tamince ile enerji sektöründe Enerco CEO‘su olarak faaliyetleri bulunan Fatih Baltacı, ortak oldukları Akfel şirketiyle “Battı Hattı” ile Rusya’dan alınan toplam 6 milyar metreküp doğalgazın 2.5 milyar metreküpünün Türkiye’ye taşınmasını üstlendi. Umarım farklı iş modellerini denemekte cesur olan girişimciler, Afrika’da Nijerya ve Cezayir’de, Ortadoğu’da Kuzey Irak gibi yerlerde enerji sahaları geliştirme konusunda iş modelleri geliştirirler. Çünkü Kuzey Irak‘ta başarılı işlere imza atan Genel Energy’nin kaydettiği gelişme, Batı’nın güçlü enerji şirketlerinin, devletleriyle iş tutma biçimiyle dikkate değer yönler içeriyor. Gener Energy’nin, Heritage Oil‘in Miran sahasındaki yüzde 26’lık hissesini alarak şirket yönetimini elinde tutması demek, Türkiye’nin doğalgaz aldığı ülkelerle masaya oturduğunda güçlü bir argüman olacaktır.
Türkiye’nin Genel Energy gibi şirketlerle devlet olarak yakından ilgilenmesi, sorunlarını çözmesi ve beraber yürümesi gerekir. TAV Havalimanları Holding, Fransızlara satış aşamasına geldiğinde de aslında sevinmemiştim. Bu tarz şirketlerin halka açıklık oranını yükseltip yönetimlerini elde tutarak, yurtdışındaki misyonlarını öne çıkarmak icap eder. Bu husus Başbakanlık Koordinasyonu‘nda ve bir strateji çerçevesinde ele alınabilir.
Genel Energy İcra Kurulu Başkanı Mehmet Sepil, gaz rezervine dikkat çekiyor, haklı, ama asıl önemlisi, enerjinin tedarik güvenliğiyle birlikte fiyat istikrarı tarafıdır. Türkiye enerjideki fiyat dalgalanmalarından da önemli ölçüde bu şekilde kurtulabilir. Bu türden şirketleri yaşatmak ve büyütmek için strateji geliştirmek sadece hissedarların işi olamaz.
‘Berlin-Pekin 12 Gün’ treni
TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman‘a Almanların bizim demiryollarına ilgisinin sebebini merak edip sordum.“Berlin-Pekin 12 Gün”trenini hatırlatarak onun güzergâhının yakında Türkiye’ye kayacağını, Avrupa’da demiryoluyla yük taşıma işinin Almanlarda olduğunu söyledi. Evet, henüz kimsenin görmediği alanlara yatırım yapmaya devam eden Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, asıl süksesini önümüzdeki yıldan itibaren göstermeye başlayacak. Marmaray açıldığında ülkeleri birbirine bağlayan önemli bir demiryolu güzergâhı ortaya çıkacak. Bunun üzerine yapım aşamasında olan 2 bin 500 km’lik yurtiçindeki demiryolu hattını ekleyin, bu durumda Almanlar elbette ilgi gösterir. 2013’te İstanbul’da düzenlenecek 3. Avrasya Demiryolu Fuarı’na Almanya’dan katılımın fazla olması için Alman hükümeti tüm şirketlerine maddi destek vereceğini açıklamış bulunuyor. Karaman’a bunu sorduğumda, “Evet doğru, böyle bir gelişme var” dedi. Türkel Fuarcılık tarafından organize edilen fuara 250 şirket katılacak, ama ağırlık galiba Almanlarda olacak. Zira yol, yapım, ray, vagon, lokomotif, demiryolu lojistiği, demiryoluyla yük taşımacılığı gibi alanlarda Almanlar etkinler ve bu konumlarıyla Türkiye’nin geleceğini gördükleri için rol almak istemeleri doğal...
