Bir evlilikten manzaralar

Kerem Akça, bu hafta vizyona giren filmleri değerlendirdi

23-25 EYLÜL 2015 FİLMLERİ

45 yıllık evliliğin, geçen onca senenin ardından bilinmeyen bir sır açığa çıkarsa ne olur? Peki ya ilk zamanlardaki heyecanı yeniden yakalamak kolay mıdır? Andrew Haigh, 60-70 yaşlarında bir çiftin gözünden evliliğin en garantici dönemine bakıyor. “45 Yıl”, gözlemleri, diyalogları, sahiciliği ve büyük oranda anlamlı açılarıyla metinler açabilecek, Bergman etkili bir yapıt.

Ingmar Bergman, Woody Allen, Michelangelo Antonioni gibi isimler evliliğin farklı kesitlerine bakmışlardır. Kimisi karamsar, kimisi iyimser, kimisi hiççi, kimisi melankolik yaklaşarak meselenin püf noktalarını masaya yatırmışlardır. Karşımıza çıkan inceleme kıstaslarının içerisinde ‘yaşlanan, 60’ını geçen insanlar’ da vardır.

KİTLEYİ UNUTUNCA BU YAŞ GRUPLARI DEVREYE GİREBİLİR

Andreas Dresen’in “Bulutların Üstünde”si (“Wolke 9”, 2008), Michael Haneke’nin “Aşk”ı (“Amour”, 2012), Mike Leigh’in “Ömrümüzden Bir Sene”si (“Another Year”, 2010), Roger Michell’in “Paris’te Bir Hafta Sonu”su (“Le Week-end”, 2013) son dönemden bu alana örnek teşkil edebilecek ilişki temsilleri… Andrew Haigh’in “45 Yıl”ı (“45 Years”, 2015) da tam olarak bu kervana katılıyor.

Açıkçası sanatsal açıdan bir zenginlik, bir kitle sevdası yoksa böylesi yaş grupları da devreye girebiliyor. Zamanında Bergman, bu yaşa gelmiş insanları ele alırdı. “45 Yıl”, sanki “Bir Evlilikten Manzaralar”ın (“Scener Ur Ett äktenskap”, 1972) bir kesiti, bir bölümü ya da devam filmi gibi ilerliyor. Bu bağlamda neler yapıyor?

PUSLU HAVA VE İKİLİ PLANLAR

Öncelikle işin içine geçmişten gelen bir sır sokuyor. Geoff’un (Courtenay) 1960’lardaki bir önceki sevgilisi ile ilgili mektup zamanla bir ‘dert’e dönüşüyor. Artık aşkın çok ötesine geçmiş etkileşim biraz olsun yaralanıyor. Rampling-Courtenay çiftinin 45 yılı geçmiş evliliği ayağa kaldırma şansı pek yok.

Bu umutsuzluk Lol Crawley’nin genel planlar, sabit açılar, özenli çerçeveler ve puslu havayla Rampling’in yalnızlığını yansıtmasına alan açıyor. Bu bölümler ‘ara plan’ izlenimi bırakırken, sonbaharı, gri gökyüzünü devreye sokuyor. Bunun devamında da aslında ikili planlarla bizi diyalog odaklı bir sinema anlayışı bekliyor.

GERÇEKÇİLİK ÖZENSİZLİĞE DÖNÜŞÜYOR MU?

Bergman ve Allen bu anlayış sebebiyle çokça tökezlemiştir. Haigh, ilk iki filmindeki teknik ekibi değiştirerek –ki kendisi de vardı- zaaflarından arınmış. Bazı yerlerde, özellikle ilk 30-40 dakikada kamerayı sallayarak “45 Yıl”ın bağımsız olduğunu hissettiriyor. Ama süreyi kısa tutarak kendini riske atmıyor. Fazla acemi gözükmüyor. En azından eşcinsel ilişki filmi “Hafta Sonu”nda (“Weekend”, 2011) ‘gerçekçilik’ olarak görülen ‘özensizlik’ burada tam anlamıyla yok.

Yönetmen zamanla yükselen sinemasından, yeni bir başlangıcın, sayfanın açılacağını vurguluyor. Üçüncü filmi “45 Yıl”, ‘umut vaat etme’ açısından arşivlik bir film. Araya giren iddialı plan sekans çekilmiş seks sahnesiyle de akıllara durgun veriyor. Neredeyse “Bulutların Üstünde”nin yasak ilişki tanımındaki cesaretini akla getiriyor. “45 Yıl”, evliliğin yaşattığı alışkanlıklar, unutkanlıklar, arkada bıraktığı sırlar ve önlenemez iletişim üzerinden ‘çaresizlik’in tanımını arıyor.

DİYALOG-SİNEMA BİRLİKTELİĞİNİ ÇÖZMÜŞ

Aslında bir süre sonra Rampling’in içsel bir gerilimle Vaughan’ı değil kendini sorgulaması, bir kontrol manyağına dönüşecek gibi olması bunun kanıdı. Senaryoda da kadın-erkek ilişkisindeki bu durum açığa çıkıyor.

Film, bir “Ömrümüzden Bir Sene” olmasa da evlilik kurumunun fazla görmediğimiz bir kesitini başarıyla yansıtıyor. 45 senelik azme, özgüvene, sadakate karşın ufak şokların yaratabileceği anlık tepkileri inceliyor. Diyalog ve sinema birliktelğini büyük oranda çözüyor. Minimalist sinema adına iyi hesaplanmış, yer yer tökezlese de tutarlı duran bir çalışma canlanıyor. Haigh’in görüntü yönetmenini değiştirmesi özellikle “45 Yıl”a büyük katkı yapmış.

FİLMİN NOTU: 5.6

Künye:

45 Yıl (45 Years)

Yönetmen: Andrew Haigh

Oyuncular: Charlotte Rampling, Tom Curtenay, Dolly Wells, Geraldine James

Süre: 94 dk.

Yapım yılı: 2015

BOL KATMANLI ANİMASYON

Saint-Exupéry’nin ‘Küçük Prens’i fazlaca perde temsili görmüştür. Ancak bugüne değin buradaki kadar olgun ve katmanlı bir animasyona malzeme olmamıştı şüphesiz... “Küçük Prens”, hem çocukları hem yetişkinleri hedefleyen modern bir çizim harikası…

“Kung Fu Panda”nın (2008) ortak yönetmeni olarak bilinen Mark Osborne, bu sefer Weinstein ortaklığında bir işe giriyor. “Küçük Prens” (“The Little Prince”), bir pilotun çocukluğu ve daha fazlasıyla ilgili… Saint-Exupéry’nin kalemi karşımıza bir prens temsili çıkardı, çıkarmaya da devam edecek. Prens-çocuk ve esas kız arasındaki ilişki ise genelde bize kaldı.

YARATICI ÇİZİMLER SIRTLAYIP GÖTÜRÜYOR

Yönetmen burada tamamen çizimler üzerine kafa yormuş. Esas dünyayı bilgisayar animasyonu olarak tasarlamış. Ama eserin tamamı bu tabana bağlı kalmamış. Dünya portresi, gece sahnelerinden gündüz bölümlerine kadar bir özen harikası... Bunun ötesinde ise bizden geçen küçük prensin dünyasının stop-motion animasyon tekniğinden destek alıyor. Açıkçası prensin oluşumu ve çölün kullanımı dikkat çekici.

Buna ise gerçek dünyada akan daha realist bir aile hikayesi ekleniyor. Peri masalı filminden bir hikaye kurgusu başlangıcı planlanınca aslında bize de tesir edebilen bir iş canlanıyor. Olgun çizgiler içeren animasyon bir hayli başarılı. ‘Küçük Prens’in perde uyarlamalarının kurmacaya kaydığı bir evrende de tatmin ediyor. Soluksuz izlenen bir serüvene dönüşüyor bu yeni “Küçük Prens”.

Yapımcılar, yönetmene alan açmak için hiçbir masraftan kaçınılmamış. Kızın öte dünyada çocukluğunu keşfetmesi de bir varoluşu beraberinde getiriyor. Metinsel inceleme açısından da olgun tarafları var filmin. Uyarlama olarak zaten çöl ve dünya tasarımları enfesken dramatik yapı her şeyin tuzu biberi oluyor.

FİLMİN NOTU: 6

Künye:

Küçük Prens (The Little Prince)

Yönetmen: Mark Osborne

Süre: 108 dk.

Yapım yılı: 2015

KEREM AKÇA’NIN VİZYON FİLMLERİ İÇİN YILDIZ TABLOSU

13 Günah (13 Sins): 4.9

Aç Kalpler (Hungry Hearts): 8.1

American Ultra: 3.8

Aşk ve Merhamet (Love and Mercy): 6.9

Aşkın Ritmi (We Are Your Friends): 5.4

Beden (Cialo): 5.1

Ben Kimim (Who Am I): 6.2

Darbe: 2.7

Deccal: 3.4

Dünyanın Sonu (Afflicted): 4

Eski Sevgiliyi Unutmanın 10 Yolu: 0.9

Everest: 2.5

Fant4stik (Fant4stic): 3

Geçmişin Laneti (Visions): 3

Geçmişten Gelen (The Gift): 2.9

Hayallerimdeki Kadın (Manglehorn): 2.8

Her Şey Güzel Olacak (Every Thing Will Be Fine): 1.9

Hitman: Ajan 47 (Hitman: Agent 47): 2.2

İki Aşk Arasında (How To Make Love Like An Englishman): 3.4

İnsanlıktan Uzakta (Loin des Hommes): 5.5

Kaçış Yok (No Escape): 2.5

Kağıttan Kentler (Paper Towns): 6.5

Kod Adı: U.N.C.L.E. (The Man from Uncle): 5.5

Krallar Kulübü: 1.5

Lanet II (Sinister 2): 4.5

Merdiven Baba: 4

Minyonlar (Minions): 5.2

Mission: Impossible – Rogue Nation: 4.5

Pixels: 6.8

Self/Less: 3.7

Sıradışı Anne (Ricki and the Flash): 3.5

Sicario: 3

Siccin 2: 5

Son Şans (Southpaw): 6.5

Şeytanın Gözleri (Starry Eyes): 5.5

Tatil Zamanı (Vacation): 3.5

Üç Harfliler 2: Hablis: 4

Vahşet Geçidi (Lemon Tree Passage): 2.9

Victoria: 6.5

Yeni Kız Arkadaşım (Une Nouvelle Amie): 6.8

Yüzündeki Sır (Phoenix): 6.9

Not: Yıldızlar, 10 üzerinden verilmektedir.