Kabusunuz olacak ikiz gerilimi
8 NİSAN FİLMLERİ
Ninnileri kullanma şekliyle bile tedirgin edebilen, tüyler ürpertici ve zımba gibi bir ‘ikiz gerilimi’... “Ölümcül Oyun”, Robert Mulligan’ın “İblisin Kurbanları”na Haneke-Cronenberg yorumu olarak adlandırılabilir. Yıllar geçtikçe sancılı anne-oğul ilişkisiyle anılacak ve şoke eden imgeleriyle zihnimize kazınacak. 2016’nın en iyilerinden.
Avusturya sinemasında Michael Haneke ve Ulrich Seidl’ın katkısıyla ‘rahatsız edici’ olmak normal bir şeye dönüştü. Açıkçası o dönemden bu yana devreye giren yönetmenler de bu ezberi alışkanlık haline getirebiliyor. Genel anlamda cinsellik ve şiddeti kullanırken ‘soğukkanlı’ olmak, mat renklerle bir sinematografik dil yaratmak önemsenebiliyor. Böylece minimalist sinemaya alternatif bir ülke kültürü devreye giriyor.
HİSSİYAT HANEKE, HAYALLER CRONENBERG
Severine Fiala-Veronica Franz ikilisi, Götz Spielmann, Michael Glawogger, Jessica Hausner, Karl Markovics’in filmlerinde çalışmış Martin Gschlacht’ı görüntü yönetmeni olarak tutmuşlar. Bir evin etrafında, genelde iç mekanda 35mm çekilmiş filmde; soluk renklerin, grinin, beyazın hakimiyetinde atmosfer müthiş bir tutarlılıkla sunuluyor. Sinemaskop formatı yabancılaştırıcı açılarla üst-orta sınıf yaşamındaki göstermelik konforu iyi yansıtıyor.
Seidl’ın yapımcılığı ise şaşırtmıyor. Kendisinin absürd ve grotesk mizahla ilişkisi ise filmin başına ve sonuna yerleştirilen tedirgin edici ninni sekanslarıyla, grenli görüntülerle canlanıyor. Film ise sanki Haneke’nin soğukkanlılığıyla, “Ölümcül Oyunlar”la (“Funny Games”, 1997) akraba bir çatışmayı, Cronenberg’in body-horror geleneğiyle, “Ölü İkizler”iyle (“Dead Ringers”, 1988) çarpıştırıyor.
“Ölümcül Oyun” (“Ich Seh Ich Seh”, 2014), estetik cerrahi ve anne-oğul ilişkisi üzerine karamsar, melankolik şeyler söyleme peşinde. Anne ile dokuz yaşındaki oğullarının diyaloğunu kabusa dönüştürmekten güç alıyor. Böylece Haneke’nin işlevsiz aileye yaklaşımını, ilk döneminin rahatsız ediciliğini hatırlatıyor. Adeta “Benny’nin Videosu” (“Benny’s Video”, 1992) ve “Yedinci Kıta” (“Der Siebente Kontinent”, 1989) gibi şiddetin ve delirmenin en saf haliyle şoka sokan, başyapıt seviyesindeki yapıtların yapısı devreye sokuluyor.
‘İBLİSİN KURBANLARI’NDAN BU YANA EN ASAP BOZUCU ÇOCUK İKİZLER
Ama tür olarak bakarsak rehin almaktan ve body-horror’dan (bedensel korku) beslenen ‘ikiz gerilimi’ bizi Robert Mulligan’ın, 1930’lar ABD’sinde geçen gotik korku filmi klasiği “İblisin Kurbanları”na (“The Other”, 1972) kadar götürüyor. Elias-Lukas Schwarz ikilisi, oradaki Chris-Martin Udvarnoky ikilisinden bu yana bu tip rollerdeki en tekinsiz çocuk ekibine dönüşüyorlar. Bu konuda unutulmaz olmayı, filmin zekice ayarlanmış tonu sayesinde garantiliyorlar.
“Ölümcül Oyun”, her şeyi kana bulama derdine düşmeden, aile kurumunu bıçaklamak, işkenceye sokmak istiyor. Susanne Wuest’in anne prototipi, odasındaki aynalarla tam bir kapitalizm nesnesi. Biraz “Yüzü Olmayan Gözler”in (“Les Yeux Sans Visage”, 1960) toplama eklenmesini sağlıyor. Ama esasen sancılı büyüme hikayesinin nesnesi olarak plastik bir ‘kimlik arayışı’ metaforuna dönüşüyor.
Fiala-Franz ikilisi, Cronenberg’ten de, Haneke’den de, Seidl’dan da parçalar kullanırken, aslında evde gerilim yaratma konusunda, kabusa sokan aile iletişimiyle sinemaya bomba gibi giriyorlar. Sinematografinin detaycılığı, atmosfer yetkinliğine açılırken, mutlu ev tablosu arayanlar salondan hayal kırıklığıyla ayrılıyor.
FİLMİN NOTU: 8.5
Künye:
Ölümcül Oyun (Ich Seh, Ich Seh)
Yönetmen: Severin Fiala, Veronica Franz
Oyuncular: Lukas Schwarz, Elias Schwarz, Susanne Wuest, Hans Escher
Süre: 104 dk.
Yapım yılı: 2014
BİLİNÇALTINDA DOLAŞIRKEN AHLAKÇI OLMA SANATI
“Çılgın”, “Sınırsızlar Kulübü”, “Genç Victoria”, “Yaban” gibi filmlerle bilinen Jean-Marc Vallée’nin biçimci damarını açığa çıkaran eserlerinden... “Yeniden Başla”, senaryosundan ziyade Gyllenhaal’ın karizmadan beden dili yaratan performansı ve enerjik kurgusuyla anılacak. Bryan Sipe’ın tutucu senaryosu ise bütün bu enerjiyi yiyip bitiriyor.
Bir kaza sonrası eşinin ölümünün yarattığı yıkımı üzerinden atamayan bir adam. Yatırım bankacısı Davis Mitchell’in hayatı allak bullak olur. Bizim ise ilk gördüğümüz kaza sekansıdır. Karısına cep telefonundan bir şey gösteren karakterimiz, onu yanında ölü bulur. Gözünü hastanede açar.
ACIDIĞIMIZ BİR ADAMIN ESPRİLERİNİN FİLMİ
Aslında bu olaylar ve daha fazlası bir pamuk ipliği gibi gelecektir. Bilinçaltından bize yansıyacaktır. Vallée belki de en dinamik filmine imza atıyor burada. Zamanla geliştirdiği kurgusuna “Yaban”dan (“Wild”, 2014) sonra yeni bir hassasiyet getiriyor. Adeta Gyllenhaal kendini bir kurgu deneyinin ortasında buluyor.
Etrafında yavaşlayan insanlardan sokakta şarkı söylemeye kadar ‘hız’ı anlamlandıran bir enerji var. “Yeniden Başla” (“Demolition”, 2016), yıkımı bir coşkuyla kutlamıyor, aksine acıdığımız bir adamın esprilerinin filmine dönüşüyor. Jay M. Glen’in kurgusu da bu coşkuyu tetikliyor.
“SINIRSIZLAR KULÜBÜ”NDEKİ KARAKTERLE AKRABA
Gyllenhaal şekilden şekle giriyor. Sanki pis sakal ile sakalsızlık iki yüzü oluyor onun. Naomi Watts ise aralarda sanki karısının bir tezahürü, sarı saçlı bir şizofrenik ikizi olarak karşısına çıkıyor. Kadının oğluyla ise bir ‘üvey baba’ ilişkisi var. “Yeniden Başla”, zamanla bu ikilinin evi yıkıp dökmesinin peşine takılıp ismini anlamlandırıyor.
Film, son düzlükte sanki baştaki virajı yeniden alıyor, sonrası ise muamma… Bellek haritasından ilerleyen Vallée aslında muhafazakar “Sınırsızlar Kulübü”ne (“Dallas Buyers Club”, 2013) yakın bir iş çıkartıyor.
Ama burada kurgusu ve müzikleri daha dengeli kullanıyor. Gyllenhaal için ‘saykodelik’, ‘zihinsel’, ‘hayali’ sıfatlarını yakıştırabilirsiniz. Ama her şeyden önce filmde bir ‘muhafazakar arka plan’ var. Herkesi dolandıran bir bankacının mutlu yaşamına göz diken, ona ahlakçı bir tokat atmak isteyen bir lider, bir senarist, bir yönetmen mevcut. Bryan Sipe’ın suçu gibi hepsi.
YARATICI KURGU DURAKLARININ KONTROLÜNÜ KAYBEDİYOR
“Yeniden Başla” bu yıkıma kayarken kurgusunun akıcılığını kaybediyor. Vallée kontrolü elinden kaçırıyor. Nihayetinde konuya odaklanıyor. Yer yer bir yönetmenin sancıları olarak da beliren bir serbestlikle nereye varacağını bilemiyor.
Zihin duraklarının en yetkin performansı Chris Cooper’ın... Bankacılık hayatı ‘5.30’da kalktım duşa girdim, spor yaptım çıktım’ çizgisini yaşatan, “Bugün Aslında Dündü”den (“Groundhog Day”, 1993) daha muntazam hale getiren bir tasvire sahip. Ama o kadar da tutarlı değil sanki. Sürekli hikaye kurgusunu yıkıp yakma hevesi bazen fazla yoruyor, süre uzadıkça kontrolden çıkıyor. Film, “Sınırsızlar Kulübü”yle birlikte Vallée’nin kariyerinin en zayıf halkası.
FİLMİN NOTU: 4.3
Künye:
Yeniden Başla (Demolition)
Yönetmen: Jean-Marc Vallée
Oyuncular: Jake Gyllenhaal, Naomi Watts, Chris Cooper, Judah Lewis, Debra Monk
Süre: 100 dk.
Yapım yılı: 2015
KEREM AKÇA’NIN VİZYON FİLMLERİ İÇİN YILDIZ TABLOSU
5.Dalga (The 5th Wave): 4.2
Annemin Yarası: 2.9
Aşkın Seçimi (The Choice): 3.5
Aşk ve Gurur + Zombiler (Pride and Prejudice and Zombies): 5
Azazil 2: Büyü: 0.6
Babalar Savaşıyor (Daddy’s Home): 3.7
Batman v Superman: Adaletin Şafağı (Batman v Superman: Dawn of Justice): 4
Cloverfield Yolu No: 10 (10 Cloverfield Lane): 3
Deadpool: 6.1
Deliormanlı: 4
Diriliş (The Revenant): 6.2
Gizli Dünya (Room): 5.8
Hasret (Yearning): 5.5
Hatıraların Masumiyeti (Innocence of Memories): 7.2
Hayatımın Yolculuğu (A Walk in the Woods): 2.6
İftarlık Gazoz: 5.5
Kaçma Birader: 5.4
Kartal Eddie (Eddie The Eagle): 2.8
Kod Adı: Londra (London Has Fallen): 3
Kod 999 (Triple 9): 5.5
Kolpaçino 3. Devre: 1.2
Kötü Kedi Şerafettin: 7
Kung Fu Panda 3: 5.1
Mısır Tanrıları (Gods of Egypt): 4.5
Mükemmel Bir Gün (A Perfect Day): 5.4
Naciye: 4
Olaylar Olaylar: 2.7
Osman Pazarlama: 4.6
Roma’da Aşk Başkadır (All The Roads Lead to Rome): 2.7
Saul’un Oğlu (Saul Fia): 6.7
Senarist: 1.9
Seni Şimdiden Özledim (Miss You Already): 3.8
Somuncu Baba: Aşkın Sırrı: 1.9
Şeytan Tüyü: 3.5
Spotlight: 2.5
Suikastçı (Nie Yin Niang): 7.8
Yandaş (Allegiant): 5.7
Yitik Kuşlar: 4.5
Not: Yıldızlar, 10 üzerinden verilmektedir.
