Film festivallerini özleyenlere öneriler

Söz festival filmlerinden açılmışken Meksikalı yönetmen Fernando Frias’ın yazıp yönettiği ‘I’m No Longer Here’i (Ya no estoy aqui) ayrı bir başlık altında değerlendirmenin doğru olacağını düşünüyorum.

Başta Tribeca olmak üzere birçok festivalde gösterilen, Kahire ve Meksika’daki Morelia festivallerinde ödüller kazanan ‘I’m No Longer Here’, 27 Mayıs’tan bu yana Netflix arşivinde…

Film, Meksika’nın dördüncü büyük şehri Monterrey’de yaşayan 17 yaşındaki lise öğrencisi Ulises’in hikâyesini anlatıyor. Ulises (Juan Daniel Garcia Treviño) ve arkadaşları, yoksul ailelerden geliyorlar... Suç çetelerinin egemenliklerini her geçen gün artırdığı, güvenlik güçlerinin kontrol edemediği bir mahallede oturuyorlar.

‘Terkos’ (Terko’lar) adını verdikleri küçük bir ‘çete’leri var; ama suçla ilgileri yok. ‘Terko’, ‘tutumunu değiştirmek konusunda inat eden, direnen kimse’ anlamına geliyor… Boş vakitlerinde bir araya gelip farklı giyim tarzları ve kreatif saç modelleriyle mahallede dolaşmayı, kendilerini göstermeyi seviyorlar. Giyim ve saç modelleri kadar dans etmek de onlar için bir kendini ifade etme biçimi…

Bölgeye özgü çok farklı bir dansları var. Son birkaç yıldır Kuzeydoğu Meksika’da, ‘kumbiya’ müziğini sevenler arasında yayılan ve özellikle Monterrey kentinde gelişen karşı kültürü yansıtan bir dans bu…

Ulises’i, ilk kez ‘kumbiya’ müziğinin yavaşlatılmış ritmine kapılıp dans ederken gördüğünüzde ne kadar yetenekli ve özel biri olduğunu anlıyorsunuz. Bu, bir Amerikan gençlik filmi olsaydı, Ulises’in genç bir dansçı olarak zirveye çıkış öyküsünü seyrederdik herhalde. Ama sonuçta Monterrey’nin yoksul mahallelerinde geçen gerçekçi bir Meksika filmindeyiz… Ulises’in kaderi de milyonlarca Latin Amerikalı gençten çok farklı olmuyor. Çeteler ve şiddet döngüsü bir şekilde onu da buluyor. Anlamsız bir şekilde hedef haline gelince ABD’ye kaçmaktan başka çaresi kalmıyor.

Tam da burada, ‘I’m No Longer Here’in geçmişten geleceğe doğru düz şekilde ilerleyen lineer bir hikâye akışına sahip olmadığını söylemem gerek. Sözgelimi, filmin ilk sahnesinde Monterrey şehrini yukardan gören bir yolun üzerinde, ABD’ye gitmeden önce ailesi ve arkadaşlarıyla vedalaşırken görüyoruz Ulises’i… ABD’ye nasıl ve hangi yollardan girdiği ise filmin sonlarına doğru ortaya çıkıyor. Ulises’in Monterrey’de ve New York’ta geçirdiği günler, geçmişle şimdinin iç içe geçtiği paralel bir kurguyla geliyor karşımıza.

Senaryoyu da yazan yönetmen Fernando Frias’ın lineer olmayan bir hikâye kurgusu tercih etmesinin nedeni, Ulises’in Monterrey ve New York’ta yaşadığı çifte çıkışsızlığı, paralel kurguyla karşı karşıya getirmek istemesi… Meksika’da çeteler, New York’ta ise iletişimsizlik ve yalnızlık var onun için. Aslında biraz İngilizcesi olsa, New York’ta hayatını sürdürebileceğini hissediyorsunuz. Kaldı ki, 16 yaşındaki Lin (Angelina Chen) elinden gelen desteği veriyor ona… Ama Ulises’in New York’ta sudan çıkmış bir balıktan farkı yok… Sadece diliyle değil, dansı, müziği ve kültürüyle Monterrey’deki mahallesine ait hissediyor kendisini. Monterrey, bütün o yoksulluğa ve suç ortamına rağmen, dansına ilham veren yer... Filmin bir sahnesinde Lin’e dediği gibi, Ulises yalnız başına dans edemiyor. Sonuçta, yaşamanın bir yolunu bulsa dahi, New York’ta suyu verilmeyen bir çiçek gibi solmaya mahkûm…

Aynı hikâyeden kuşkusuz umut dolu, hatta eğlenceli bir film çıkabilirdi ama ‘I’m No Longer Here’ hüzünlü, karamsar ve gerçekçi bir film… Monterrey’deki final sahnesinde sadece Ulises için değil, şehrin kenar mahallelerinde yaşayan bütün o çocuklar ve gençler adına üzülüyoruz. Ulises, çete, suç ve şiddet döngüsünde hayatı mahvolan milyonlarca gençten sadece biri… Film bittiğinde, ‘Kim bilir, o mahallelerde Ulises gibi ne yetenekler kaybolup gidiyor’ diye düşünmeden edemiyorsunuz.

Yönetmen Fernando Frías’ın ikinci konulu uzun filmi ‘I’m No Longer Here’ sinema estetiği açısından da kayda değer, özenli bir çalışma... Sadece müzik ve dansın güzelliğinden söz etmiyorum. Geniş ekran kadrajları; hızlı hareket etmekten kaçınan sakin, gözlemci kamerası; yavaş tempolu kurgusu ve rol yapmak için çaba göstermeyen doğal oyuncularıyla sağlam bir film bekliyor sizi. Fernando Frías, Monterrey ve New York’taki dış çekimlerde resimsel yanı ağır basan, şehri öne çıkaran genel planları tercih ederken iç mekânlarda kamerayı daha yakından kullanmış.

‘I’m No Longer Here’i Latin Amerika müziği, dans ve karşı kültürle ilgilenenlere özellikle tavsiye ederim. Ayrıca günümüz Meksika’sıyla ilgili toplumsal gözlemleri açısından da kayda değer bir film olduğunu düşünüyorum.

7/10