Cumhurbaşkanlığı sistemi
Ak Parti’nin dün MHP’ye sunduğu Anayasa değişiklik taslağı için şu söylenebilir:
“Sadece sistem değişikliğini öncelemiş bir geçiş veya intibak Anayasa’sı...”
Metnin içeriğine geçmeden önce sürecine iliş- kin bilgi vermek gerekirse...
AK Parti’de, Başbakan Yıldırım’ın başkanlığında Cumhurbaşkanlığı danışmanlarının da katılımıyla üç haftalık uğraş sonucu taslak metin son şekline kavuşmuş.
Bugüne kadar yazılmış tüm Anayasa değişiklik metinlerinden faydalanılmış.
Sonuçta Meclis’teki durum ve MHP’nin de hassasiyetleri dikkate alınarak geniş kapsamlı metin yerine, “sadece sistemle ilgili maddeleri önceleyen” dar kapsamlı taslak ortaya çıkarılmış.
AK Parti ve MHP’nin uzlaşacağı metin ortaya çıkıncaya kadar; en azından MHP’nin görüşleri iletilinceye kadar taslak metnin kamuoyuyla paylaşılmaması konusunda da mutabakata varılmış.
MHP, 3 partili komisyona benzer şekilde CHP’nin de içinde yer alacağı bir yapının oluş- ması önerisini iletmiş, ancak bunu olmazsa olmaz şart haline getirmemiş.
Varılan anlaşma gereği şimdilik, her partiden bir kişiden oluşan ve AK Parti’den Abdülhamit Gül, MHP’den ise Mehmet Parsak’ın yer alacağı komisyonda uzlaşılmış.
Ayrıca önceki akşam AK Parti’den gelen taslak MHP’de sınırlı sayıda kişinin bilgisine sunulmuş; partinin mevcut ve eski milletvekillerinin yanı sıra hukukçuların da arasında bulunduğu ekip metni hızlıca tarayıp Bahçeli’ye ön görüş bildirmiş.
Ancak MHP taslakta karşı çıktığı, onay verdiği veya değişiklik istediği maddelerle ilgili bir çalış- mayı henüz yapmamış.
‘BAKAN’ ADI DA KALDI
Metnin içeriğine gelirsek...
Aktarıldığına göre, tanımlarda değişiklik olmamakla birlikte, yetkileri ve görevleri açısından getirilmek istenen “tam başkanlık sistemi”...
Örneğin, Anayasa’daki “Cumhurbaşkanı” adıyla birlikte “bakan” ismi de aynı kalıyor.
Ancak Bakanlar Kurulu’nun yapısı “başkanlık sistemi”ne dönüştürülüyor.
“Başbakan” kalkıyor, “Cumhurbaşkanı Yardımcısı” adı altında yeni bir makam oluşturuluyor.
Milletvekillerinin, “statüsü sona ermiş olsa bile bakan olması” yasaklanıyor.
Mevcut Anayasa’daki “Türk milleti”, “Türk vatandaşı”, “Eğitim dili Türkçe’dir” ibareleri kalıyor.
Cumhurbaşkanı’na Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları onaylayarak yayınlama veya veto hakkıyla birlikte “doğrudan halk oylamasına sunma” yetkisi de veriliyor.
Cumhurbaşkanı tarafından veto edilen kanunu, Meclis’in üye tamsayısının ancak beşte üçünün kararıyla halkoylamasına sunma hakkı tanınıyor.
Yasama yetkisinin TBMM’ye ait olduğu vurgulanırken, “yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı tarafından yerine getirileceği” hükmüne yer veriliyor.
KISA METİN
Anayasa taslağı, ilk hedeflendiği gibi çok maddede değişikliği öngörmüyor.
İntibak Anayasa’sı izlenimi içinde toplam 15 kadar maddeyi hedefleyen, sadece sisteme ilişkin hükümleri düzenleyen kısa bir değişiklik taslağı sunuyor.
Taslak metinde Cumhurbaşkanı adının kalması ise MHP kanadında, “Hem bizim hassasiyetimiz gözetilmiş; hem de eğer başkan olarak konulsaydı yeni seçim olmalıydı, onun önüne geçilmiş” diye değerlendiriliyor.
Anayasa çalışmalarının ne kadar zamana yayılacağına ilişkin soruya ise “Haftalar almaz, birkaç gün içinde MHP’nin görüşleri iletilir” yanıtı veriliyor.
Ancak her halükârda değişiklik maddelerinin her biri en az iki kez oylanması gerektiğinden sürecin uzamaması açısından CHP’nin de katılımı için temas olanağı aranıyor.
Yeni sistemin adı ise AK Parti’de, “Türk tipi başkanlık” değil, “Cumhurbaşkanlığı sistemi” diye tanımlanıyor.
