Dönen yok seferinden!
Aklına ve tecrübesine güvenen biri, satranç turnuvasına katılır. Bir terslik vardır; oyunun kuralları, kişiden kişiye farklılık göstermektedir. “Ne oluyor?’’ deme gafletine düşer. Hakemden, “Sen kendi işine bak” diye azarı yer. Israr edince de, “Düzeni sorgulamak sana mı kaldı?” cevabını alır.
Satrançtır söz konusu; “2 gram aklı olan bir insan bu şartlar altında burada vaktini harcamaz’’ taş yerine, vücut dili hamlesini yapar. Salonu terk eder. Boşalan masaya oturan yeni oyuncu sorar; “Niye gitti?’’... Hakem cevap verir; “Bilmem?’’
İşte böyle bir şeydir beyin göçü. Kimin hak ettiğine değil, kimin mevcut güç dengesini sarsmayacağına, ses etmeden düzene uyacağına, ön plana çıkmayacağına bakılan düzenlerin resmidir beyin göçü. Ortalama insan, sıra dışı insana tercih edilir o ortamlarda. Zeki, yaratıcı, donanımlı ve başarılı olmak, tehlike görülür mesela.
Ege bu konuda lider. Mesela sadece İzmir’de kenti terk edenlerin sayısı 89 binden 101 bine çıkmış. Bunun Türkçesi şu. Yörede hiç kimse alanında kendisinden daha başarılı, çıtayı yükseltecek ve rekabet yaratacak adamlar istemiyor.
O beyinlerin kalması, doğduğu yerde üretmesi, büyüdüğü çevrede hayallerini gerçekleştirmesi zaman kaybı oluyor bölge için. Kalması; deha olsa dahi (!) kurtaramıyor ne kendini, ne yöreyi. Kalmakta ısrar etmek; süründürüyor çünkü. Maazallah işsiz bırakır kişiyi. Kalmak, ruh sağlığını kendi eliyle ateşe atmak oluyor haliyle.
ÖLÜMÜ SİMGELER
Sessiz Gemi! Yahya Kemal Beyatlı’nın şiiri. Bilmeyen yoktur yeni kuşakta bile;
Artık demir almak günü gelmişse zamandan, Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol; Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,
Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli.
Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu! Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu!
Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.
Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden,
Ölümü simgeler. Yahya Kemal annesini daha 13 yaşında kaybettiği için şiirlerinin önemli bir kısmı ölüm üzerinedir. Sessiz Gemi de bunların arasında en başarılı olanlardan biridir. Müzik Frank Gerald&Patricia Carli’nin bir başka şarkı için yaptığı besteye ait. Hümeyra 70’lerde seslendirdi, bilinir kıldı. Beyatlı’nın ‘‘gemi’’ dediği şey ölüme göç etmiş bedenler.
Biz beyin göçünden söz ediyoruz. Ama o konuda da ‘‘bir çok giden memnun ki yerinden, dönen yok seferinden’’ durumu söz konusu. İkisi de özünde göç. ‘‘Değer’’ gördüklerimizin ardından özlem dolu benzer yakınmalarımız olmuyor mu beyin göçünde de? Albert Einstein de zamanında, “sanat ve bilim takdir edilmedikleri yerden göçerler” dememiş miydi?
Hakikaten, “insan, kafasının rahat et(tiril)mediği bir yere cidden ait midir?’’ sorusuna cevap bulmak çok zor!
