Dünyada 2017 böyle geçti (2)

ANKARA (AA) - Türkiye'de yapılacak anayasa referandumu için Avrupa'daki Türk vatandaşlarıyla bir araya gelmek isteyen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın Hollanda hükümeti tarafından engellenmesi, yılın üçüncü ve dördüncü aylarına damgasını vurdu.

Hollanda'nın Çavuşoğlu'nun uçağına iniş izni vermemesi, Kaya'nın aracının Rotterdam Başkonsolosluğu yakınında saatlerce bekletilmesi, sonrasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanının başka bir araca bindirilerek polis eşliğinde bölgeden ayrılmaya zorlanması Türkiye ile Hollanda arasında gerilime yol açarken Avrupa ülkelerinin düşünce ve ifade hürriyeti konusundaki çifte standardını bir kez daha gündeme getirdi.

ABD Başkanı Donald Trump'ın nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan 6 ülke (İran, Suriye, Somali, Sudan, Yemen ve Libya) vatandaşlarına 3 ay yeni vize sınırlaması getiren düzenlemeyi imzalaması, ABD'nin aralarında Türkiye'nin de bulunduğu Ortadoğu ve Afrika'da 10'dan fazla ülkeden ABD'ye uçuşlarda yolcu kabinlerine elektronik cihazların alınmasını yasaklaması, İsrail meclisinde (Knesset) ezanın 23.00 ile 07.00 saatleri arasında hoparlörle okunmasının yasaklanmasına ilişkin kanun tasarısının ilk oylamada kabul edilmesi, İngiltere'nin 44 yıllık üyeliğin ardından Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma (Brexit) sürecini resmen başlatması, 2017'nin mart ve nisan aylarında dünya gündemini belirleyen önemli gelişmeler arasında yer aldı.

Suriye'de kuşatma altındaki Madaya, Zebadani, Fua ve Kefreya'dan siviller tahliye edilirken Esed rejiminin, İblib'e bağlı Han Şeyhun'u sarin gazı içerikli kimyasal silahla hedef alması dünyayı yasa boğdu. Sabaha karşı düzenlenen saldırıda aralarında çok sayıda kadın ve çocuğun bulunduğu 100'e yakın sivil hayatını kaybetti.

Bu dönemde bilimde de önemli gelişmelere de imza atıldı. Üç boyutlu yazıcı kullanarak işlevsel damar ağı oluşturuldu, farelerden alınan kök hücrelerle dünyanın ilk suni embriyosu üretildi ve dünyada ilk fare kafası nakli yapıldı.

Mart ve nisan aylarında yaşanan başlıca gelişmeler şunlar:

MART

1 Mart

- Birleşmiş Milletler Bağımsız Suriye Araştırma Komisyonu, Esed rejimi ve Rusya tarafından 21 Temmuz-22 Aralık 2016'da Halep'in doğusunda sivillere yönelik düzenlenen hava bombardımanları ve yardım konvoylarına yönelik saldırıların savaş suçu teşkil ettiğini açıkladı.

2 Mart

- Fransa'da aşırı sağcı Ulusal Cephe Partisi lideri ve cumhurbaşkanı adayı Marine Le Pen'in dokunulmazlığı, terör örgütü DEAŞ'ın infaz fotoğraflarını paylaşmasına ilişkin soruşturma kapsamında kaldırıldı.

3 Mart

- Amerikalı bilim adamları üç boyutlu (3D) yazıcı kullanarak işlevsel damar ağı oluşturmayı başardı.

- Bilim adamları, farelerden alınan kök hücreleri kullanarak dünyanın ilk suni embriyosunu üretti.

4 Mart

- Malezya hükümeti, Kuzey Kore Büyükelçisi Kang Chol'u "istenmeyen kişi" ilan etti. Kang'dan 48 saat içinde ülkeyi terk etmesi istendi.

6 Mart

- Kuzey Kore, 4 balistik füze denemesi yaptı.

- ABD Başkanı Trump, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan 6 ülke (İran, Suriye, Somali, Sudan, Yemen ve Libya) vatandaşlarına 3 ay yeni vize sınırlaması getiren düzenlemeyi imzaladı.

7 Mart

- Kuzey Kore'nin Malezya vatandaşlarının ülkeden ayrılmasını geçici olarak yasaklaması üzerine Malezya da Kuzey Koreli diplomatların ülkeden ayrılmasına yasak getirdi.

8 Mart

- İsrail meclisi (Knesset), ezanın 23.00 ile 07.00 saatleri arasında hoparlörle okunmasının yasaklanmasına ilişkin kanun tasarısını ilk oylamada kabul etti.

9 Mart

- İsviçre Senatosu, ülke genelinde burka yasağı uygulanmasına yönelik yasa teklifini 9'a karşı 26 oyla reddetti.

- Hollanda'nın Lahey şehrindeki Uluslararası Adalet Divanı, Bosna Hersek'in Sırbistan'a karşı soykırım davasının yeniden açılması için yaptığı başvuruyu "konsey üyelerinin ortak kararı olmadığı" gerekçesiyle reddetti.

10 Mart

- Güney Kore'de yolsuzluk ve siyasi nüfuz skandalı nedeniyle yetkileri geçici olarak elinden alınan Devlet Başkanı Park Geun-hye, görevinden azledildi.

11 Mart

- Türkiye'de yapılacak anayasa referandumu için Avrupa ülkelerindeki Türk vatandaşlarıyla bir araya gelmek isteyen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Hollanda'ya girişine izin verilmedi, Almanya'dan Hollanda'ya karayoluyla geçen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın aracı da Rotterdam Başkonsolosluğu yakınında saatlerce bekletildi. Kaya, daha sonra başka bir araçla bölgeden ayrılmaya zorlandı. Kaya'ya destek vermek için bölgede toplanan Türk vatandaşlarına atlı polis ve köpeklerle müdahale edildi. Yaşananlar, Hollanda ile Türkiye arasında gerilime yol açarken Türk bakanların konuşmalarına engel olunması, Avrupa ülkelerinin düşünce ve ifade hürriyeti konusundaki çifte standardını bir kez daha gündeme getirdi.

12 Mart

- Hollanda kamu yayın kuruluşu Nos TV, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın bazı korumalarının gözaltına alındığını duyurdu. Özel RTL kanalı ise Kaya'nın "istenmeyen kişi" (persona non grata) ilan edildiğini, sınır dışına çıkarılacağını iddia etti. Kaya, 5 saatin sonunda aracından zorla çıkarılıp başka bir araca bindirilerek polis eşliğinde büyük bir kalabalığın toplandığı bölgeden ayrıldı. Almanya'ya ulaşan Kaya, özel bir uçakla İstanbul'a döndü.

- Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da çöp depolama alanında toprak ve çöp yığınlarının kayması sonucu 18 ev göçük altında kaldı. Hayatını kaybeden 72 kişi için 3 günlük ulusal yas ilan edildi.

13 Mart

- Dışişleri Bakanlığı, Hollanda'nın Türk bakanlara yönelik tavrı ve barışçıl toplanma hakkını kullanan Türk vatandaşlarına kötü muameleden dolayı bu ülkeye iki ayrı nota verdi.

14 Mart

- AB Adalet Divanı, iş verenlerin çalışanlara başörtüsü yasağı getirebileceğine hükmetti.

- Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen Suriye konulu 3. tur görüşmelerde Türkiye, Rusya, İran ve BM heyetleri ikili görüşmeler yaptı. Taraflar, İran'ın da Türkiye ve Rusya'nın yanı sıra ateşkesin garantörü olmasında anlaştı.

15 Mart

- Hollanda'daki seçimi, 33 milletvekili çıkaran Başbakan Mark Rutte'nin liderliğindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) kazandı. İslam ve yabancı karşıtı aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) ise ikinci oldu. Rutte, Avrupa Birliği'ni (AB) rahatlatan başarısına rağmen 41 milletvekili kazandığı 2012 seçimlerinin gerisinde kaldı.

- Pakistan'da 19 yıl aradan sonra ilk kez nüfus sayımı yapıldı. Sayım, 15 Mayıs'ta tamamlandı.

16 Mart

- Türkiye, Hollanda'da Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Kaya ve beraberindeki diplomatik heyete yapılan uygulamanın Viyana Sözleşmesi'nin ihlali olduğunu belirterek konuyu notayla Birleşmiş Milletlere (BM) taşıdı.

- ABD Başkanı Trump'ın yeni vize düzenlemesi, yürürlüğe girmesine saatler kala Hawaii'de federal bir yargıç tarafından askıya alındı.

- İngiltere'deki bir hastaneye, üç ayrı kişinin DNA'sını kullanarak tüp bebek tedavisi uygulama izni verildi.

19 Mart

- Kuzey Kore, "devrim niteliğinde buluş" olarak nitelediği yeni nesil roket motorunu başarıyla test ettiğini açıkladı.

20 Mart

- Amerikalı milyarder iş adamı David Rockefeller, New York'ta Pocantico Hills'teki evinde kalp yetmezliği nedeniyle 101 yaşında hayatını kaybetti.

21 Mart

- ABD, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu Ortadoğu ve Afrika'da 10'dan fazla ülkeden Amerika'ya yapılan uçuşlarda yolcu kabinlerine elektronik cihazların alınmasını yasakladı. İngiliz hükümeti de Türkiye dahil 6 ülkeden doğrudan yapılan uçuşlarda, yolcuların bazı elektronik cihazları kabine almasının yasaklandığını duyurdu.

22 Mart

- Norveç, NATO üslerinde görev yapan Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) şüphelisi 4 Türk subay ve bir askeri ataşenin iltica başvurusunu kabul etti.

- Londra'da Adrian Russell Ajao isimli saldırgan, aracını Westminster Köprüsü'nde saatte 120 kilometre hızla insanların üzerine sürdü. İngiltere Parlamentosunun demir parmaklıklarına çarparak duran araçtan çıkarak parlamentonun bahçesine giren saldırgan, burada görevli bir polisi bıçaklayarak öldürdü. Çevrede bulunan diğer güvenlik görevlileri saldırganı vurarak etkisiz hale getirdi. Saldırıda İngiliz polis memuru Keith Palmer, Amerikalı turist Kurt Cochran, babası Kıbrıs Türkü olduğu iddia edilen Ayşe Frade ve İngiliz vatandaşı Lesli Rhodes hayatını kaybetti.

24 Mart

- Mısır'ın devrik Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, 6 yıldır tutuklu bulunduğu başkent Kahire'deki El-Meadi Askeri Hastanesinden serbest bırakıldı.

- Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi, Myanmar'da Arakanlı Müslümanların (Rohingyalar) maruz kaldığı cinayet, tecavüz, işkence ve keyfi tutuklamalar da dahil insan hakkı ihlallerinin ortaya çıkarılması amacıyla "uluslararası bağımsız delil tespiti soruşturma misyonu" kurulmasına yönelik önergeyi kabul etti.

- BM, Yemen'de 2. yılını dolduran iç savaşta 4 bin 773 sivilin öldüğünü, 8 bin 272 sivilin yaralandığını açıkladı.

26 Mart

- Bulgaristan'da parlamento seçimleri düzenlendi. Merkez Seçim Kurulu, seçim öncesi AB üyesi ülkeler dışında oy kullanacak seçmenlerin oy verecekleri sandık başında Kiril alfabesiyle dilekçe doldurması şartı getirdi. Seçimlerde 5 siyasi güç, yüzde 4 barajını aşarak parlamentoya girdi.

27 Mart

- Bilim adamları, yaşlanmayla hücrede DNA onarımını engelleyen, dolayısıyla hücrenin kendini yenilemesine ve kanserle mücadelesine ket vuran bozulmayı önleyebilecek kritik bir moleküler bağlantı keşfetti.

28 Mart

- Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Afrika'daki 4 ülkede yaşayan yaklaşık 22 milyon çocuğun acil yardıma ihtiyacı olduğu uyarısında bulundu.

- AB, Gürcistan vatandaşları için vizeleri kaldırdı.

29 Mart

- İngiltere, Lizbon Anlaşması'nın 50. maddesini işleme koyarak 44 yıllık üyeliğin ardından AB'den ayrılma (Brexit) sürecini resmen başlattı.

- Türk öğretmen Saadet Özkan, İzmir'de cinsel istismar olayını ortaya çıkarmak için verdiği mücadeleden dolayı ABD Dışişleri Bakanlığının, "Uluslararası Kadınlar Cesaret Ödülü"nü aldı.

- BM, Suriye'de çatışan tarafların, kuşatma altındaki Fua, Kefarya, Madaya ve Zebadani kasabalarındaki sivillerin tahliyesi konusunda anlaştığını duyurdu.

30 Mart

- Perulu bilim insanları, Mars ikliminin oluşturulduğu patates laboratuvarından ilk ürünü aldı.

- BM, Suriye'de 6. yılını dolduran iç savaş nedeniyle ülkeyi terk eden sığınmacı sayısının 5 milyon sınırını geçtiğini açıkladı.

- Güney Kore'de eski Devlet Başkanı Park Geun-hye, görevinden azledilmesine neden olan yolsuzluk skandalıyla ilgili olarak tutuklandı.

31 Mart

- Venezuela Yüksek Mahkemesi, daha önceki mahkeme kararlarına itaatsizlik ettiğine hükmederek muhaliflerinin kontrolündeki Kongrenin yetkilerini elinden aldı.

NİSAN

1 Nisan

- Irak'ta terör örgütü DEAŞ'ın "ikinci adamı" olduğu belirtilen Hamid el-Cumeyli, hava saldırısında öldürüldü.

- Kolombiya'nın güneyindeki yönetim bölgesi Putumayo'nun merkezi Mocoa'da meydana gelen sel felaketinde 120'si çocuk 320 kişi hayatını kaybetti.

2 Nisan

- Sırbistan'daki cumhurbaşkanlığı seçimini oyların yüzde 55,1'ini alan Sırp İlerleme Partisi Genel Başbakanı ve Başbakan Aleksandar Vucic kazandı.

- Ermenistan'da parlamento seçimi yapıldı. 101 sandalyelik parlamento için 9 siyasi parti ve koalisyonun yarıştığı seçimde Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan liderliğindeki Ermenistan Cumhuriyet Partisi oyların yüzde 49,21’ini alarak birinci oldu.

- Ekvador'da seçimde oyların yüzde 51'ini alan iktidardaki sol partinin adayı Lenin Moreno, yeni devlet başkanı oldu.

3 Nisan

- Rusya'da St. Petersburg metrosunda "Sennaya Meydanı" ve "Teknoloji Enstitüsü" istasyonları arasındaki trene düzenlenen bombalı saldırıda 14 kişi hayatını kaybetti, 40'tan fazla kişi yaralandı.

4 Nisan

- Suriye'de Esed rejimi, sabahın erken saatlerinde İdlib iline bağlı Han Şeyhun'u sarin gazı içerikli kimyasal silahla hedef aldı. Saldırıda aralarında çok sayıda kadın ve çocuğun bulunduğu 100'e yakın sivil hayatını kaybetti, 500'den fazla kişi gazdan etkilenerek hastanelere kaldırıldı.

- Irak'taki Kerkük İl Meclisi, Türkmen ve Arapların boykot ettiği oturumda kentin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne bağlanması için referandum yapılması kararı aldı.

- Dünyanın en büyük pembe elması, Hong Kong'da yapılan açık artırmada 71,2 milyon dolarlık rekor fiyata alıcı buldu.

5 Nisan

- Kuzey Kore, orta ölçekli KN-15 tipi balistik füze fırlattı. Füze Japon Denizi'ne düştü.

- İsrail Parlamentosu Knesset, Arap beldelerindeki evlerin yıkılması sürecini hızlandırmayı hedefleyen "planlama ve inşa" yasasındaki düzenlemeyi onayladı.

6 Nisan

- Rusya Dışişleri Bakanlığı, Batı Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdıklarını, Doğu Kudüs'ün ise gelecekteki bir Filistin devletinin başkenti olması gerektiğine inandıklarını açıkladı.

- Gambiya'da halk, 22 yıl sonra parlamento üyelerini belirlemek için sandık başına gitti. Devlet Başkanı Adama Barrow'un iktidarında ilk kez düzenlenen seçimde Barrow'u destekleyen 7 partiden 4'ünün oluşturduğu UDP liderliğindeki koalisyon, meclisteki 53 sandalyeden 42'sini kazandı.

7 Nisan

- Pentagon, Akdeniz'de konuşlu ABD savaş gemisinden, kimyasal saldırının hedefi olan Han Şeyhun'un güneyindeki Esed rejimine ait Şayrat hava üssünün 59 Tomahawk füzesiyle hedef alındığını, uçaklar, hangarlar, yakıt ve lojistik destek depoları, güçlendirilmiş uçak sığınakları, mühimmat depoları, hava savunma sistemleri ve radarlarının vurulduğunu bildirdi.

- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), depresyondaki kişi sayısının dünya genelinde 322 milyon, Türkiye'de 3 milyonun üzerinde olduğunu açıkladı.

- Rum Meclisi, "Enosis referandumunun (Kıbrıs'ın Yunanistan'a bağlanması) Rum okullarında kutlanması" yönünde aldığı kararı iptal etti. İki aylık aranın ardından 11 Nisan'da müzakereler yeniden başladı.

- İsveç'in başkenti Stockholm'ün merkezinde trafiğe kapalı Drottning Caddesi’nde bir kamyon büyük bir mağazaya daldı. Terör saldırısı olarak nitelenen olayda 4 kişi öldü, 15 kişi yaralandı.

- Venezuela'da muhalefet lideri Henrique Capriles'e, 15 yıl boyunca devlet başkanlığı seçimlerine katılmama cezası verildi. Capriles'e verilen ceza, ülkede geniş çaplı protestoların başlangıcı oldu.

9 Nisan

- Mısır'da DEAŞ'ın iki kiliseyi hedef alan terör saldırılarında 43 kişi öldü, 119 kişi yaralandı.

11 Nisan

- Nobel Barış Ödülü sahibi Malala Yusufzay, kızların eğitimi konusunda BM barış elçisi olarak atandı. Malala, en genç barış elçisi oldu.

12 Nisan

- Rusya, İdlib'in Han Şeyhun beldesindeki kimyasal silah saldırısını kınayarak saldırının soruşturulmasını isteyen BM Güvenlik Konseyi karar tasarısını veto etti.

13 Nisan

- ABD Hava Kuvvetleri, Afganistan’ın Nangahar şehrinde DEAŞ kampına "nükleer olmayan en büyük bomba" ve "tüm bombaların anası" olarak bilinen GBU-43 bombası ile hava saldırısı düzenledi.

14 Nisan

- Suriye'de muhalifler ile Esed rejimi arasında, kuşatma bölgelerinden karşılıklı tahliyeleri öngören anlaşma kapsamında, Madaya, Zebadani, Fua ve Kefreya'da tahliyeler başladı. Tahliyeler 16 Nisan'da tamamlandı.

15 Nisan

- Suriye'de rejim bölgesinden çıkan konvoyun Raşidin'de bekleyişi sırasında bombalı araçla düzenlenen saldırıda 112 kişi yaşamını yitirdi.

- Dünyanın en yaşlı kadını İtalyan Emma Morano, İtalya’nın kuzeyindeki Maggiore gölü kıyısında yer alan Verbania kasabasındaki evinde 117 yıl 137 günlük hayatına veda etti.

16 Nisan

- İsrail'de 2002'de tutuklanan ve İsrail hapishanelerinde en uzun süre kalan Filistinli kadın olan Lina el-Cerbuni serbest bırakıldı.

17 Nisan

- İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunan yaklaşık 2 bin Filistinli mahkum, tutukluluk şartlarının iyileştirilmesi için açlık grevi başlattı.

18 Nisan

- Myanmar'da 4 gün süren Thingyan Su Festivali'nde 285 kişi hayatını kaybetti, bin 73 kişi yaralandı.

- İngiliz hükümeti, sürpriz bir kararla 8 Haziran'da erken seçime gitme kararı aldı.

19 Nisan

- Musul'un batı yakasında düzenlenen saldırılarda DEAŞ lideri Ebubekir el-Bağdadi'nin yardımcısı ile örgütün 6 önde gelen ismi öldürüldü.

- Fransa'da tavuk gibi "kuluçkaya yatan" sanatçı Abraham Poincheva, 3 hafta sonra sonuç aldı. Sanatçının üzerine oturduğu 10 yumurtadan birindeki civciv, dünyaya "merhaba" dedi.

20 Nisan

- Bilim adamları, verilen ivmenin ters yönünde hareket eden negatif kütle gözlemledi.

21 Nisan

- Afganistan'ın kuzeyindeki Belh vilayetinde bulunan 209. Şahin Kolordu Komutanlığına 10 askeri üniformalı kişi tarafından düzenlenen silahlı saldırıda 140 güvenlik görevlisi hayatını kaybetti, yaklaşık 150 kişi yaralandı.

- ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), İstanbul Ortaköy'deki eğlence mekanı Reina'ya düzenlenen saldırıyı planlayanlardan DEAŞ militanı Abdurrahman Ozbeki’yi karadan yapılan bir baskınla Suriye'de öldürdüklerini duyurdu.

23 Nisan

- Suudi Arabistan'da, ülkenin Washington Büyükelçisi, İstihbarat Başkan Yardımcısı, Kara Kuvvetleri Komutanı ve bazı bakanlar görevden alındı.

- Fransa'da cumhurbaşkanı seçiminin ilk turu düzenlendi. Hiçbir adayın yüzde 50'den fazla oy alamadığı ilk turda, oyların yüzde 24,01'ini alan Emmanuel Macron ile yüzde 21,30'unu alan Marine Le Pen ikinci turda yarışmaya hak kazandı.

24 Nisan

- 57 yaşındaki Amerikalı astronot Dr. Peggy Whitson, "uzayda en uzun süreli kalan Amerikalı" olarak tarihe geçti.

25 Nisan

- Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, Türkiye'nin denetim sürecine alınmasını kabul etti.

- Yunanistan'da Atina Temyiz Mahkemesi, Türkiye'nin darbeci 3 askerin iadesine ilişkin talebini reddetti.

- İsrail'in Kudüs Belediyesi ile İskan Bakanlığı, Doğu Kudüs'ün kuzeyinde yer alan Atarot Yahudi yerleşim biriminde 10 bin yeni konutun inşa projesini onayladı.

26 Nisan

- Güney Kore'de, ABD'nin Bölge Yüksek İrtifa Hava Savunması (THAAD) sisteminin kurulumuna başlandı.

27 Nisan

- Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ülkesinin Amerikan Devletleri Örgütünden (OAS) derhal çekilmesi için talimat verdiğini açıkladı.

- Türkiye'den yüzerek ulaştığı Yunanistan'dan Almanya'ya giden Suriyeli mülteci ve olimpik yüzücü Yusra Mardini, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) İyi Niyet Elçisi atandı.

28 Nisan

- Arnavutluk'taki cumhurbaşkanlığı seçiminin 4. turunda, Sosyalist Bütünleşme Hareketi (LSI) Genel Başkanı ve Meclis Başkanı İlir Meta, yeni cumhurbaşkanı seçildi.

29 Nisan

- Bilim insanları küçük bir farenin kafasını daha büyük bir fareye yerleştirerek dünyadaki ilk fare kafası nakline imza attı.