Doktorlara genetik konusunda yardımcı yazılım üretildi

ANKARA (AA) - ERDAL ÇELİKEL - Ankara'da faaliyet gösteren bir Ar-Ge firması, kan testlerini analiz ederek hastalıkların genetik kaynaklı olup olmadığı konusunda doktorlara yardımcı olan yazılım geliştirdi.

Hacettepe Teknokent'teki Hemosoft firmasının yöneticisi Mert Yegül, AA muhabirine yaptığı açıklamada, son yıllarda dünyada "kişiselleştirilmiş tıp" olarak anılan bir kavramın ortaya çıktığını söyledi. Bu kavramın, hastanın yaş, cinsiyet, kilo gibi faktörlerin yanı sıra genetik faktörlerin de dikkate alınarak tedavinin şekillendirilmesine karşılık geldiğini anlatan Yegül, böylece tedavinin etkin ve uygun maliyetle yapılabildiğini belirtti.

Genetik bilimi de kişiselleştirilmiş tıbbın önemli aktörlerinden olduğu için 2,5 yıl önce bu konuda hizmet verebilecek TÜBİTAK destekli bir proje başlattıklarını anlatan Yegül, yazılımın pilot uygulama aşamasında olduğunu ifade etti.

- Genetik uzmanlarının işini yapıyor

Yazılımın özellikleri ve tedavi sürecine katkısı hakkında bilgi veren Yegül, şunları kaydetti:

"Hastaneye başvurduğunuzda fiziksel bulgularınızı anlatıyorsunuz. Bunların doktorda çağrıştırdığı olası tanılar var. Bunu genelde nadir hastalıklarda tespit etmek çok zor. Ağrı şikayetiyle doktora gidip bir sürü ilaç kullanıp sonuç alamayan bir sürü hasta var. Bu tür şeylere çözüm bulabilmek için genetik tanı ve takip merkezleri açıldı. Laboratuvarlarda kesin tanı konulamayan hastaların nadir hastalıklara sahip olup olmadığını genetik yöntemlerle araştıran ve doğru tedavinin verilmesini sağlamaya çalışan birimler oluşturuluyor. Yapmak istediğimiz şey, bu süreci rutin klinik takip aşamasına sokabilecek bir bilgi birikimi oluşturmak. Geliştirdiğimiz sistem sayesinde hastanın doktora başvurduğundaki şikayetleri ve rutin testlere ek olarak genetik testler de kayıt altına alınabiliyor. Elde edilen genotip verilerle kişinin doktora başvurduğu zamandaki bulguları eşleştirilerek en doğru tanıya ulaşılabiliyor."

- Birkaç ay içinde piyasada

Yazılımın birkaç ay içinde piyasaya sunulacağını bildiren Yegül, ürün sayesinde bugüne kadar tanımlanmış genlerin hangi hastalıklara yol açabileceğine ilişkin bilgilerin, doktorun bilgisayarında otomatik olarak görüneceğini ifade etti.

Bu açıdan bakıldığında yazılımın, doktorun yanında ayrıca genetik uzman bulundurma zorunluluğunu ortadan kaldırdığını dile getiren Yegül, "Yazılım, bulgularla bunlara karşılık gelen hastalıkları eşleştirip olası sonuçları doktorun önüne koyacak ve doktor olası hastalıklardan hangisi olduğuna kendisi karar verebilecek." dedi.

Yazılımın muhtemel hastalıkların listesinin azaltılmasına olanak tanıdığının altını çizen Yegül, böylece hem tanı sürecinin hızlandığını hem de daha doğru sonuçlara ulaşıldığını kaydetti.

"Rutin testlerle genetik testleri karşılaştırıp hastalığa ilişkin olasılıkları yüzde 50'den yüzde 80'lere yükseltmiş oluyoruz" diyen Yegül, yazılımın bir genetik uzmanın bilgi birikimini belli ölçüde doktora sunduğunu dile getirdi. Böylece kişiselleştirilmiş tıp kavramının kliniklere uygulanabilmesi için gerekli olan aracın piyasaya sunulmuş olacağını anlatan Yegül, piyasada bu işlevi gören bir yazılımın bulunmadığına dikkati çekti.

- "Yazılımla Türklere özgü referans genom oluşturulacak"

Yazılım sayesinde Türklere özgü bir genetik veri tabanının da oluşmasını beklediklerini belirten Yegül, "Her ülkenin kendine ait veri tabanı var ama Türklere ait bir veri tabanı yok. Bu konuda çeşitli projeler var. Referans genom diye bir kavram var. Elde ettiğiniz veriyle referansı karşılaştırmanız gerekiyor ki genetik mutasyonun nerede olduğunu anlayabilesiniz. Yazılımla Türklere özgü bir referans genom oluşturulacak. Bu, genetik mutasyonun kişinin hastalığı ile ilgili olup olmadığını tespit etmek açısından önemli." diye konuştu.