2022'de kartlı harcamalar 3.7 trilyon liraya ulaştı

Garanti BBVA Ödeme Sistemleri (GÖSAŞ), Bankalararası Kart Merkezi (BKM) ve MasterCard verileri üzerinden gerçekleştirdiği "Türkiye'de Kartlı Ödemeler 2022" araştırmasının sonuçlarını açıkladı.

GÖSAŞ'ın hazırladığı "Türkiye’de Kartlı Ödemeler 2022" adlı çalışma, Türkiye'deki banka ve kredi kartı sahipliği oranı, kart harcamalarındaki eğilim ve gelişim, e-ticaret hacmindeki artış, kart kullanımındaki demografik dağılım gibi alanlara ışık tutuyor.

Araştırmaya göre, 2022 sonu itibarıyla Türkiye'de 15 yaş üzeri nüfus içinde banka hesabı olanların oranı yükseliyor. Bir önceki yıl yüzde 82 olan bu oran, 2022'de yüzde 86'ya ulaşırken, Avrupa'da ortalama yüzde 97 seviyesinde bulunuyor.

Finansal sisteme katılımın yükselmesiyle banka ve kredi kartı sahipliği her yıl artarken, nakit kullanımı azalıyor ve kartlı ödeme alışkanlığı giderek güçleniyor. Türkiye'de 2021'de kartlı ödemelerin toplam hanehalkı harcamaları içindeki payı yüzde 40 iken, 2022'de yüzde 42 seviyesine ulaştı. Türkiye ortalaması olan yüzde 42 oranı yüzde 44 seviyesindeki Avrupa ortalamasına her geçen gün yaklaşıyor. Gelişmiş ülkelerde yüzde 80'e kadar çıkan kartlı ödeme oranının Türkiye'de de nakitten uzaklaştıkça yakın gelecekte yükselerek Avrupa seviyesini yakalayıp sonrasında gelişmiş ülkeler seviyesine gelmesi bekleniyor.

"Türkiye'de Kartlı Ödemeler 2022" araştırması 2022 sonu itibarıyla Türkiye'deki toplam banka ve kredi kartı adedinin yüzde 17'lik artışla 340 milyon adede yükseldiğini (99 milyon kredi kartı, 241 milyon banka kartı) gösteriyor. Kartlarla yapılan alışveriş harcamalarının 3 trilyon 708 milyar TL’ye ulaştığı, bu hacim içinde kredi kartı ile yapılan harcamaların da 2 trilyon 954 milyar TL olduğu görülüyor. Bu toplam harcama rakamı aynı zamanda 2021'e göre yüzde 116 artışı da ifade ediyor.

2022'de kredi kartı ile yapılan harcamaların yüzde 75,4'ünün peşin, yüzde 24,6'ünün taksitli olarak gerçekleştiği görülüyor. Kredi kartıyla yapılan e-ticaret harcamalarında ise bir önceki yıla göre daha fazla taksit yapıldığı göze çarpıyor. 2021'de taksitli alışverişte e-ticaret payı yüzde 44,5 iken, bu oran 2022'de 50,2'ye yükseldi.

HARCAMA EĞİLİMLERİ DEĞİŞİYOR

Geçen yıl kredi kartlarının en fazla kullanıldığı kategori yüzde 19 ile market ve AVM'ler oldu. Özellikle salgın sonrası evlerden dışarı çıkma eğilimi AVM harcamalarını arttırdı. Bunu yüzde 9 ile akaryakıt, yüzde 8 ile elektronik kategorisi takip etti.

Diğer taraftan, kartla yapılan harcamalarda en yüksek artış, yine salgın sonrası seyahat eğiliminin artmasıyla beraber yüzde 229 oranla hava yolları sektöründe gerçekleşti. Akaryakıt yüzde 184, yeme-içme yüzde 157 artışla hava yollarını takip etti. Salgın sonrası daha fazla seyahat etme, AVM'lerde harcama yapma gibi dışarıdaki aktivitelere yönelik harcamaların artmış olduğu göze çarpıyor. Kartlı harcamalardaki en düşük artış ise yüzde 45 ile telekomünikasyon sektöründe görüldü.

"Türkiye'de Kartlı Ödemeler 2022" araştırması, özellikle salgın döneminde öne çıkan kartla temassız ödeme alışkanlığının giderek güçlendiğini ortaya koyuyor. Buna göre, 2021'de 2,5 milyar olan temassız işlem adedi, 2022 sonu itibarıyla yaklaşık 4 milyar adede ulaşarak 1 yılda yüzde 58 artış gösterdi. Diğer taraftan 2022'de kartla yapılan yüz yüze işlemler içindeki temassız işlemlerin payı da ortalama yüzde 57'ye ulaştı.

Araştırmaya göre, Türkiye'de e-ticaret sektörü büyümesini sürdürürken, toplam harcamalar içindeki artış hızı düşüyor. 2022'de e-ticaret sektöründeki harcama hacmi 860 milyar TL'ye ulaştı ve bu rakamın toplam kartlı harcamalar içindeki ağırlığı yüzde 29,1'e yükseldi. Özellikle salgının yaşandığı dönemi de kapsayan zaman dilimine bakıldığında, 2018'de yüzde 17,4 olan e-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki oranının 2021'de yaklaşık 10 puanlık artış ile yüzde 27,6 seviyesine geldiği görülüyor.

Salgın sonrasına bakıldığında, e-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki artış trendi 2021'den 2022'ye 1,5 puanla daha düşük bir artış hızı kaydediyor. Salgının sona ermesiyle beraber AVM harcamaları gibi fiziksel olarak lokasyon bazlı yapılan harcamaların artması, e-ticaret harcamalarının artış hızının düşmesinde öne çıkan sebepler arasında gösteriliyor.