Afganistan'da Taliban kadınlara baskıyı artırıyor: 'Her gün yeni kısıtlamalarla uyanıyoruz'
Afganistan'ın başkenti Kabil'in merkezindeki bir lunaparkta havayı, dönme dolabına, çarpışan arabalara ve hızlı trene binen çocukların sevinç çığlıkları dolduruyor.
Babaları onlarla birlikte dönme dolaba, çarpışan arabalara ya da hızlı trene biniyor veya fotoğraf çekiyor - haberlerin genellikle çok kasvetli olduğu Afganistan'da ender neşe anları.
Ancak annelerin, çocuklarının burada oluşturdukları hatıralarına ortak olma hakkı artık ellerinden alınıyor. Kadınların Kabil'deki parkları ziyaret etmesi Taliban tarafından yasaklandı.
Ziyaretimiz sırasında, Taliban’ın düzinelerce üyesi lunaparkın keyfini çıkarıyor.
Ama kadınların lunaparka en fazla yaklaşabilecekleri yer, parka bakan bir restoran. Bizim için de durum böyle. Son zamanlarda başkentte kadınların yüzme havuzlarına ve spor salonlarına girmesi de yasaklanmıştı.
Kuralların ülke geneline genişletilmesi bekleniyor.
BBC
Taliban hayatlarını gittikçe daha fazla kısıtlarken, Afgan kadınları ve kız çocukları bundan sonra olabileceklerden korkuyor.
Bazıları bu kısıtların ülkenin büyük bölümünü etkilemediğini söylüyor, çünkü şu anda insanların çoğunluğu için dışarıda bir akşam geçirmek karşılayamayacakları bir lüks.
Yine de birçok kız çocuğu için mesele bu kısıtların yarattığı etki değil, bu kısıtların taşıdığı anlam ve Taliban'ın Ağustos 2021'de Afganistan'da 20 yıl sonra yönetimi yeniden ele geçirmesinden bu yana niyeti hakkında ortaya koyduğu şeyle ilgili.
İsmini onu korumak için açıklamadığımız bir kız öğrenci, "Afganistan'daki kızlar olarak, her gün yeni kısıtlamalara uyanıyoruz. Oturup bir sonrakini bekliyor gibiyiz" diyor ve ekliyor:
"Taliban gelmeden önce ortaokulu bitirdiğim için şanslıyım. Ama şimdi üniversitelerin de kadınlara yasaklanmasından korkuyorum. Bu durumda hayallerim sona erer.”
Kısa süre önce üniversiteye giriş sınavına girdi ve okumak istediği bölümün - gazetecilik - Taliban'ın yakın zamanda uyguladığı başka bir dizi kısıtlamanın parçası olarak kadınlara yasaklandığını görünce hayal kırıklığına uğradı:
"Bunun ne kadar zor olduğunu tarif edemem. Bazen içinizden, yüksek sesle bağırmak istiryorsunuz” diyor, sesindeki hüsran açıkça hissediliyor:
"Kendimi umutsuz hissediyorum."
AFP
Afganistan'da kadınlar için ayrılan alanlar daralırken, bazıları Taliban'ın baskısına karşı koymanın yollarını bulmaya çalışıyor.
Aktivist Leyla Basim kadınlar için bir kütüphane kurdu. Çeşitli konularda farklı dillerde binlerce kitap var.
"Bununla Taliban'a Afgan kadınların sessiz kalmayacağını göstermek istiyoruz ve ikinci hedefimiz kadınlar arasında, özellikle de eğitimden yoksun olan kızlar arasında kitap okuma kültürünü yaygınlaştırmak" diyor.
Ülkesini yöneten erkeklere karşı sesini yükseltmekte kararlı ve geçen yıldan beri çok sayıda protestoya katılmış.
"Ölümden ya da Taliban'ın ailelerimizi tehdit etmesinden korkmuyoruz. Bizi korkutan şey toplumdan dışlanmak" diyor.
Kadınlara yönelik artan kısıtlamaları endişe verici ve üzücü buluyor.
"Kaybettiğimiz tüm özgürlükleri düşünmek beni çok üzüyor. Diğer ülkelerin insanları Mars'ı keşfediyor ve biz burada hâlâ bu tür temel haklar için savaşıyoruz" diyor.
BBC
Birkaç hafta önce, kadın hakları aktivisti Zarife Yaghoubi ve başka üç kişi gözaltına alındı. Birleşmiş Milletler’den ve başka yerlerden serbest bırakılmaları için yapılan birçok çağrıya rağmen Taliban'dan herhangi bir yanıt gelmedi.
Geçen hafta Afganistan'da bir futbol stadyumunda binlerce seyircinin gözleri önünde 3'ü kadın 12 kişi kırbaçlandı.
Her bir adımda, Taliban'ın mevcut yönetimi giderek 1990'lardaki rejimlerine benziyor.
Leyla Basim, "Taliban'ın mevcut politikaları 20 yıl öncekiyle aynı. Onlara bunun 21. yüzyılda kabul edilemez olduğunu anlatmaya çalışıyoruz" diyor.
Kütüphaneden az bir uzaklıkta, Afgan kadınların girmesine izin verilmeyen başka bir yer olan Taliban'ın ahlâk polisinin ofisi, ahlâk ve erdem bakanlığı var.
Taliban Sözcüsü Muhammed Akif Muhacir, "Kapıda kadınların şikayetlerini yazıp atabilecekleri bir kutu tutuyoruz. Müdürümüz onlara saygısından ötürü kadınlarla buluşmak için kapıya kadar gidiyor" diyor.
BBC
Kadınların parklara girmesini yasaklayan kararı, şeriat yasasına uyulmadığını söyleyerek savunuyor.
"15 ay boyunca kız kardeşlerimize parka gidip eğlenme fırsatı verdik. Kadınlara başörtüsü takmalarını söyledik ama bazıları takmıyordu. Kadınların ve erkeklerin parka giriş günlerini ayırdık ama bu kurala uyulmuyordu” diyor.
Kadın hakları için eylem yapanlara neden baskı uyguladıkları sorulduğunda Muhammed Akif Muhacir şunları söylüyor:
"Her ülkede hükümetin emirlerine karşı çıkan herkes tutuklanıyor. Hatta bazı ülkelerde öldürülüyorlar. Biz öyle yapmadık. Ama doğal olarak birileri milli çıkarlara karşı sesini yükseltirse susturulur."
Sözleri ve hareketleri, Taliban’ın kadınlar ve politikalarını eleştiren herkes üzerindeki baskıyı artıracağına işaret ediyor.
Bu tutumları, geçen yıl iktidarı ele geçirdiklerinden beri çizmeye çalıştıkları daha ılımlı imajı zedeliyor.
Genç öğrenci, "Bir gün bize kadınların artık evlerinden dışarı çıkamayacakları söylenebilir. Afganistan'da her şey mümkün" diyor.
Uluslararası toplumla ilgili hayal kırıklığı Afgan kadınları arasında da belirgin.
Leyla Basim, "Dünya bize sırtını döndü. Dünyanın her yerindeki güçlü insanlar İranlı kadınları destekliyor ama Afganları desteklemiyor" diyor ve ekliyor: .
"Başımıza gelenler manşetlere bile çıkmıyor. Kendimizi kırılmış ve unutulmuş hissediyoruz."
