‘Bronzdan gözleri bile mavi mavi bakmalı’
Cumhuriyetin ilk kadın veterineri ve öğretmenlerinden Meliha Öktem'in, oğlu Tankut'un doğumu sonrası tuttuğu günlük, torunu tarafından kitaplaştırıldı. Günlük bir annenin, yeteneğini keşfettiği oğluna dünyanın en ünlü heykeltıraşlarından biri olma yolunu açmasının hikâyesi
Herkesinçocuğununokuyup öğretmendoktor, avukat olmasıisteğini “Okusun dakalem efendisi olsun”diye tarif ettiği bir dönemdi. Genç Cumhuriyet’inilk kadın veterineriMeliha Hanım,bugün adı Darüşşafaka olarak anılan Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin, kimsesizçocuklar yararınasatışa çıkardığı defterenot almaya başladı. Hamileydi vekendisi gibi veteriner olan Ali Bey’denilk çocuğunu İstanbul’dan tayinile gittiği Konya’da doğuracaktı.Aklında doğacak çocuğunun ilkağlamasından ergenliğine günlüktutmak vardı. Niyeti biraz büyüdüğünde günlüğü ona vermekti. 1940Eylül’ünün son cuma günü Konya harasındaki evinde, yarım kalan attablosunu bitirmeye çalışıyordu.Meliha Hanım ve eşi Ali Bey biranda gelen sancıların sonunda ebeyardımıyla doğan oğullarına ‘uğurlusabah’ anlamına gelen Tankut adınıverdi.
Gazete Habertürk'ten Zülfikar Ali Aydın'ın haberine göre,Meliha Hanım sadece bir veterinerdeğildi. Veterinerlikten artan zamanlarda köy okullarında öğretmenlikyapıyor, çocuklara okumayazma öğretiyordu. Onun için çocukbüyütmek fiziksel olarak büyütmekdeğildi. Meliha Hanım, oğlununülkesine ve milletine hizmetedecek bir evlat olmasını kendisinebir görev sayan Cumhuriyetkadını ve aydınıydı. Çift Konya’dansonra Muş’a gitti. Meliha Hanımburada da öğretmenlik ve veterinerliği
birlikte yaptı. 7 yılkaldıkları köyde TankutÖktem’in akranlarındanuzak ve yalnız büyümesibelki de resme ve heykele ya da yontuya karşıbüyük yeteneğini geliştirmesine vesile oldu.Meliha Öktem, daha 3yaşında hasta yatağında uzanırkendişçi hamurundanaskerler yapan oğlundakiyeteneği hemen fark etti vegünlüğüne not aldı.
İLK RESİM 4 YAŞINDA
Öktem ailesinin sonrakiyıllardaki hayatı danslı valsli gecelerekadınların araba kullanarakgittiği Edirne’deki Yahudi Mahallesi’ndegeçti. Tankut Öktem 4yaşında ilk resmini yaptı. Beşincisınıfta yaptığı bir resim, yarışmajürisi tarafından lkokul çocuklarınınseviyesinden çok yüksek veüstün başarılı” sayıldı. 13 yaşındaykenEdirneTürk AmerikanDerneği Lokali’ndebir resimve heykel sergisiaçtı. TankutÖktem artık ‘HarikaÇocuk’tu. 14 yaşındasayısız tablo ve heykele imzaatmıştı. 1960’larda o yılların yarattığırüzgâra20’li yaşlarınheyecanıylakapıldı.Öğrenciliderlerindenbiriydi.İnişli çıkışlılise eğitimindensonraTürk-Almanortaklığıylayeni kurulanTatbiki GüzelSanatlarOkulu SeramikBölümü’ne girdi. Ama bu tercihi babasınımutsuz edince aynı anda İktisatFakültesi’ne de kayıt oldu ve ikisinibirden bitirmeyi başardı. O yıllardansonra kendini soyutformdakiheykel çalışmalarına verecekti.
Meliha veAli Öktem
"ATATÜRK OLMADAN KOMPOZE EDİLEMEZ"
Öktem’in bütün amacı Türk halkınınulusal özelliklerini, ruhunuheykel aracılığıyla estetize etmek,anıtlaştırmaktı. Kendisinden öncekiheykeltıraşların Atatürk’ü durgungöstermesine de itirazı vardı. Cumhuriyettarihini meydanlarda heykelleştirmek
istiyordu. Titizdi. Titizliğini“Atatürk’ün gözleri bronzdan bileyapılsa mavi mavi bakmalı bütünömrümü bunun için geçirebilirim”diye anlatırdı. Cumhuriyet dönemineolan hayranlığını anlatırken,“Ben Cumhuriyet heykeli yapıyorum.Bir kadın figürünü, bir öğretmeni,bir köylüyü, bir öğrenciyi heykeldekurucu simge Atatürk’ü koymadankompoze edemezsiniz. Bu insanlar elele verdiler. Ölüme gittiler. Sonra dadevrimleri gerçekleştirdiler” diyordu.
DEV ANITLARDA HEP ONUN İMZASI VARDI
Cumhuriyet dönemini tartışmasız en iyi yansıtan eserlerin sahibiTankut Öktem’di. Çanakkale ve Anıtkabir’dekianıtların rölyeflerinden, birçok şehirdeki değerli heykel ve anıtlara imza attı. Reklamı sevmediği için yaptığı birçok anıtı yabancı heykeltraşların yaptığını sandı herkes. Öktem, sağlığında bile kendisihakkında kitap yazılmasına izin vermedi.Oylum Öktem İşözen, babasınınölümünün 10. yıldönümünde babaannesiMeliha Öktem’in günlüğünü “Bir cumhuriyetAnnesi’nin Günlüğü/Tankut Öktem’inArdında 10. Yıl” adlı kitapta yayımladı.Kitap Öktem’in İzmir’de Adnan SaygunSanat Merkezi’nde açılan ve halen devameden Tankut Öktem 10. Yıl RetrospektifSergisi ile aynı dönemde basıldı. OylumÖktem İşözen babaannesinin günlüğüneyer verdiği kitabın kendisi için değerini şusözlerle ifade ediyor: “Benim için günlüğün en önemli bölümü Tankut Öktem’inyeteneğini küçük yaşlarda keşfedenannesinin üstün yeteneklioğluna dair önsezileri, o zorşartlarda ülkesinde heykelsanatıyla oğlunu nasıl bir eğitimlebuluşturacağı endişesi, tek başınabir kadının mücadelesini anlatıyor. Babamıneserlerinde onu yetiştiren babaanneminsilinmeyen izini görüyoruz. Annesinintemel öğretisi, sevgisi, güçlü bir Anadolukadın figürü bütün heykellerine yansıyor.
Meliha Hanım’ın günlüğünden bir sayfa
