Dünya tarihinin en uzun laboratuvar deneyi: Henüz o anı gören olmadı!
Zift ya da bilinen adıyla asfalt hem doğal olarak bulunabilen hem de yapay olarak elde edilebilen petrol kökenli bir maddedir. Bu madde ile 1927 tarihinde yapılan bir deneyin ilginç hikayesi hala adından söz ettirmektedir. İşte dünya tarihinin en uzun laboratuvar deneyinin ilginç öyküsü...
Zift deneyi Guiness Rekorlar Kitabı'na giren rekorlar arasında yer almaktadır. İlginç hikaye ise Prof. Thomas Parnell 1927 yılında Queensland Üniversitesi laboratuvarında yaptığı deney ile başlıyor. Parnell'in, öğrencilerine viskozite (akışkanlık direnci) kavramını öğretmek amacıyla başlattığı zift damlası deneyi dünyanın en uzun süren laboratuvar deneyi olmasının yanında ilginç hikayesiyle de dikkatleri üzerine çekiyor. İşte henüz o anı görenin olmadığı deneyin perde arkası...
İLK DAMLANIN DÜŞMESİ 8 YIL SÜRDÜ
Deneyin yaratıcısı ve ilk koruyucusu, Queensland Üniversitesi'ndeki ilk fizik profesörü olan Profesör Thomas Parnell'di. 1927'de, var olduğu bilinen en kalın sıvı olan ziftin viskozitesini göstermek için deneyi kurdu. Profesör Parnell biraz zift ısıtıp cam bir huniye döktü ve üç yıl soğumaya bıraktı. Ekim 1930'da huninin dibi kesildi ve zift akmaya başladı.
İlk damlanın düşmesi sekiz yıl sürdü. Sonraki beş damlanın her birinin düşmesi yedi ila dokuz yıl sürdü ve altıncı damla Nisan 1979'da düştü. Yedinci damla, altıncı düşüşten dokuz yıl sonra, Temmuz 1988'de düştü ve görünüşe göre perde düşürme deneyi, sunabileceği her şeyi ortaya çıkarmıştı.
12 YILI AŞTI
Sekizinci damlanın düşmesi 12 yıldan fazla sürdü. Kimse neden bu kadar uzun sürdüğünden tam olarak emin değildi. Belki de hunide kalan sürekli azalan zift kütlesinden kaynaklanan azalan basınçtan kaynaklanıyordu.
Başka bir açıklama, zift düşürme deneyinin bulunduğu binanın 1980'lerde yenilenmiş olması ve yeni kurulan klimanın deneyi soğutarak sahayı daha viskoz hale getirdiğinin düşünülmesiydi. Bu hipotezi destekleyen kanıt, önceki damlalardan belirgin şekilde daha büyük olan sekizinci damlanın fiziksel boyutuydu.
SORULAR YANITSIZ KALDI
Dokuzuncu damlanın bu bilmeceye biraz ışık tutacağı umuluyordu ancak dokuzuncu damla aşağı inmeye başladığında aşağıdaki beherde oturan sekizinci damlanın kuyruğuna çarptı. Deneyi değiştirmek yerine, perde düşüşünün ikinci koruyucusu olan Profesör John Mainstone, perde düşüşünü bırakmanın en iyisi olduğunu düşündü.
On yıl sonra, dokuzuncu damlanın ilk yedi damladan daha büyük ve daha yavaş düştüğü anlaşıldı. Ancak deneysel koşullar değiştiği için bu, cevaplanmamış soruları çözmeye yardımcı olmadı.
HENÜZ O ANI GÖREN OLMADI
Dokuzuncu damlanın düşmeyeceğini bilmek hayal kırıklığı yaratsa da perde düşüşü yine de yeni içgörüler sağlıyordu. Sekizinci damlanın gövdesi bükülüyor ve kırılıyordu. Hızlandırılmış görüntü, dokuzuncu damlanın inişinin hızlandığını ortaya koyuyordu ve tarihte bir damla damlanın sona ermesine tanık olan ilk kişi olma hedefi hala vardı.
Perde düşürme deneyi 1930'da başladığından beri, hiç kimse perdenin gerçekten düştüğünü görmedi. Profesör Parnell ve Mainstone, damlaların tarihini biliyorlardı, çünkü damla bir gün takılıp ertesi gün düşmüştü.
2000 yılında sekizinci düşüşü yakalamak için bir bilgisayar ve kamera kuruldu ancak zamanlanmış bir elektrik kesintisi düşüşün kaydedilmesini engelledi. Dokuzuncu damla aslında düşmeyecek olsa da, dokuzuncu damlanın tam olarak ne zaman ineceği konusunda dünyanın dört bir yanından büyük bir ilgi vardı. Yaklaşık 158 ülkeden 31.335 kişi canlı bir video akışını izlemek için kaydoldu.
Hızlandırılmış videoda konmanın görülebileceği umuluyordu. Ne yazık ki sekizinci düşüş kameraya dokuzuncu düşüşten biraz daha yakındı ve bu da temas noktalarını gözden kaçırıyordu. Ancak hızlandırılmış atlamanın analizi ile konma tarihini belirlemek mümkündü.
Geçen sene 17 Ekim'de Profesör White, zift düşürme deneyinin oda sıcaklığının birkaç derece üzerinde olduğunu ve huninin tepesindeki ziftin ziftten neredeyse on derece daha sıcak olmasıyla değişken olduğunu ortaya çıkaran birkaç sıcaklık ölçümü yaptığını belirtti.
Profesör White, deney ile ilgili "Yükseltilmiş sıcaklığın ne kadar etkili olduğunu söylemek zor, çünkü zift düşürme deneyi sadece bir gösteri olarak başlatıldığından sıcaklık kayıtları hiçbir zaman tutulmadı, ama bu bizim öğreneceğimiz bir şey.
Umarım bir altı ay içinde bir karşılaştırma yapmak için yeterli veri olur, ancak yine de adım düşüşünün başka planları olabilir ve daha uzun sürebilir. Ne de olsa, tüm sırlarını ifşa etmeyi bitirmeden önce adım düşürme deneyinin daha kaç bekçiden geçeceğini söylemek mümkün değil. Sanırım sadece bekleyip görmemiz gerekecek." ifadelerini kullandı.
BU DENEY ASLINDA GÖREVİNİ TAMAMLADI
Deneyin ilk amacı zift maddesinin akışkanlığını kanıtlamaktı. Yapılan deney ile bu durum kesinlik kazandı. Ancak deneyin bu kadar uzun süredir devam etmesi ve damla düşüşünü kimsenin görmemiş olması sebebiyle deney dikkat çekmeye devam ediyor. Öyle ki deney internet üzerinde canlı olarak tüm dünyada takip ediliyor ve 10. damlanın düşeceği an büyük bir merakla bekleniyor.
O ANI YAKALAMAK İÇİN CANLI YAYIN ÜZERİNDEN TAKİP EDEBİLİRSİNİZ
