Çin, Avrupa ve ABD’de kuraklık: 2022 kaydedilen en kurak yıl olabilir mi?
Bu yaz hem Avrupa'da hem de Çin'de alışılmışın çok daha üzerinde sıcaklıklar görüldü; kuraklık arttı. Afrika'da da kuraklık milyonlarca kişiyi açlık tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. ABD'de de batı kıyıları alışkın olduğu düzenli yağışları almadı; sonbahara girerken kuraklık riskiyle yüzleşiyor.
Getty Images
Bu yaz hem Avrupa’da hem de Çin’de alışılmışın çok daha üzerinde sıcaklıklar görüldü; kuraklık arttı. Afrika’da da kuraklık milyonlarca kişiyi açlık tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. ABD’de de batı kıyıları alışkın olduğu düzenli yağışları almadı; sonbahara girerken kuraklık riskiyle yüzleşiyor.
Bilim insanları bundan daha kurak ayların ve hatta yılların geleceğini söylüyor. Peki bugüne kadar dünyada kayıtlara geçen en kurak yıl 2022 olabilir mi? BBC Reality Check ekibi, verileri inceledi.
Dünya ne kadar kurak?
Bilim insanlarının kuraklık seviyesini ölçmek için kullandıkları yöntemlerden biri, uydu görüntülerine bakarak topraktaki nem oranını tespit etmek. Bu yüzyılın başından bu yana elde edilen ortalama değerlerle son üç ayın verilerini karşılaştırdığımızda, Avrupa’da 2001-2016 arasındaki ortalamaya göre bu yaz çok daha kurak bir havanın görüldüğü ortaya çıktı.
Bunun dışında Çin’de de bu yaz daha kuru bir hava vardı. Dünyanın birçok yerinde de ileri düzeyde kuraklık tespit edildi. Sahra Altı Afrika’da ve ABD’de kritik düzeyde kuraklık görüldü.
Avrupa’da kuraklık son 500 yılın en ileri seviyesinde
Avrupa Birliği’nin (AB) çevre programı Copernicus’a göre, Avrupa’da bu yıl son 500 yıldır kıtada görülen en kurak yaz görüldü. Ağustos ayında kuraklık seviyesi en üst düzeye yükseldi ve kıtanın neredeyse yarısı “toprakta nem eksikliği”yle karşı karşıya kaldı.
Bilim insanları, iklim değişikliği sebebiyle Avrupa’nın daha sık ve ‘ısrarcı’ kuraklıklar göreceğini; kuru havanın bu yıl tarımı, ulaşımı ve enerji üretimini ciddi oranda etkilediğini söylüyor.
Avrupa’nın birçok ülkesinden geçen ve önemli bir kargo rotası olan Rhine Nehri’nin su seviyesi bu yaz kritik seviyelere düştü ve ulaşım aksadı.
Haziran-Ağustos ayları arasında ölçülen hava sıcaklıkları ise bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık oldu. Ağustos ayında AB’nin hazırladığı bir rapora göre kıtada artık eskiye göre 3 ay daha uzun süreli sıcak ve kurak hava görülüyor.
Avrupa’da daha önce de kuraklık görülmüştü ancak son yıllarda hava sıcaklıklarındaki rekor artış da buna eklenmiş oldu.
Çin’de kuraklık ve seller
Bu yıl Çin de yüksek hava sıcaklıklarını normalde daha uzun süreyle, iki aydan daha uzun süre yaşadı. Bu da Çin’in Meteoroloji Yönetimi’ne göre 1960’lardan bu yana görülen en uzun ve en sıcak dönem oldu.
Çin’in en büyük nehri Yangtze de bu kuraklıktan nasibini aldı. Yağıların azalması sebebiyle nehrin suları çekildi ve nehir daraldı. Resmi Çin verilerine Ağustos ayı boyunca nehrin güzergâhına yüzde 60 daha az yağış düştü.
Çin’in güneyinde geniş bölgeler bu yaz kuraklıkla mücadele ederken kuzeydeki yoğun yağışlar da sellere yol açtı. Liao Nehri 1961’den bu yana görülen en yüksek seviyeye yükseldi.
Aslında yine resmi çalışmalara göre ülke genelinde yağışlar 2012’den bu yana yükseliyor.
Buna rağmen Temmuz ayında Çin hükümeti sekiz kez kuraklık uyarısı yaptı. Buna 13 bin kez yaptığı aşırı yağış uyarıları da eklendi. 2019’da aynı dönemde 28 kez kuraklık; 10 bin kez de aşırı yağış yapılmıştı.
Hem kuraklığın hem aşırı yağışın görülmesi, küresel çapta iklim değişikliğinin bir sonucu.
Afrika’da kıtlık uyarıları
Etiyopya’nın doğusunda; Kenya’nın ve Somali’nin kuzeyinde kuraklık, kıtlık riskini de beraberinde getiriyor. Birleşmiş Milletler, kuraklık sebebiyle 22 milyon kişinin kıtlık yaşayabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.
Somali’de Mart ve Mayıs ayları arasında yağışlar, son 60 yılın en düşük seviyesindeydi. Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Uganda da bu yıl ortalamanın çok altında yağış aldı.
Bir yandan da Afrika’nın bazı ülkelerinde aşırı yağışlar sellere yol açtı. Güney Sudan, Moritanya ve Senegal’le birlikte Afrika’nın güneyinde de normalin çok üzerinde yağış görüldü.
Dünya Bankası 2021 raporuna göre 1970-79 yılları arasındaki verilerle kıyaslanınca, 2010-19 arasında kuraklık görülen alanlar üç katına, sel görülen alanlar da on katına çıktı.
ABD’de kuraklık
ABD’nin batı kıyılarında kuraklık artık “yeni normal” haline geldi. Bölgede yıllardır hava sıcaklığı ortalamaları eskiye göre çok daha yüksek, kuraklık da daha sık görülüyor.
Geçen Şubat ayında yayımlanan bir rapora göre son 20 yılda Amerika’nın batı kıyıları, son 1200 yıl içindeki en sert kuraklıkla karşı karşıya kalıyor.
Bu yaz sıcak ve kuru hava geniş çaplı orman yangınlarına ve barajlarla su kuyularındaki seviyelerin kritik seviyelere gerilemesine yol açtı.
ABD’nn ikinci büyük rezervuar gölü olan Powell Gölü, NASA’ya göre, 1960’lardan bu yana en düşük su seviyesine geriledi. Bilim insanları, gelecek yıllarda yağışların daha da azalacağı ve su seviyelerinin daha da düşeceği yönünde uyarıda bulunuyor.
