Borsadaki 95 yıllık "söz" geleceğini arıyor
Türkiye'nin ilk ticaret borsası konumundaki İzmir Ticaret Borsası'nda (İTB) 95 yıldır pamuk fiyatının belirlenmesi için uygulanan korbey sistemi, ticarette yüz yüze pazarlık geleneğini devam ettiriyor
Alıcı, satıcı ve aracıların buluştuğu, teminat yerine sözlerin geçerli olduğu korbey sisteminin elektronik platforma ve vadeli işlem piyasasına eşgüdüm sağlanarak geleceğe taşınması hedefleniyor.
AA muhabirine açıklamalarda bulunan Borsa Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Uçak, Cumhuriyet öncesi dönemde tarım ürünleri ticaretinde etkili olan levanten tüccarların o güne kadar kulaktan kulağa oluşan piyasayı resmi bir platforma taşımak amacıyla 1895 yılında İTB'yi kurduğunu ifade etti.
Pamuk fiyatlarının belirlenmesi konusunda 20'inci yüzyılın başlarında Avrupa borsalarında uygulanan korbey yönteminin de 1921 yılında İzmir Borsası'na taşındığını kaydeden Uçak, aradan geçen 95 yılda korbeyin Türkiye'deki pamuk fiyatlarını belirlediğini dile getirdi.
Korbey sisteminde her gün 12.20 ile 12.30 arasında seans düzenlendiğini, küçük bir amfi tiyatroya benzeyen basamaklı altıgen yapıya çıkarak karşılıklı oturan alıcı, satıcı ve aracıların yüksek sesle pazarlık ettiğini ifade eden Uçak, söylenen ürün ve fiyatların ortadaki görevli tarafından kayda geçirildiğini anlattı.
Uçak, şu bilgileri verdi:
"Korbey, yüksek sesle, müzayede usulü mal alım satım yapılan bir düzendir. Bu düzenle ilgili en önemli detay, satıcı ve alıcı sözle söylediği şartlara sonuna kadar riayet etmek zorundadır. Burada teminat mektubu, çek veya senetle dönen bir sistem yok. İnsanlar sözleriyle bağlanırlar. Verilmiş bir söz, bizim için çekten, senetten daha muteber. Bununla iftihar ederiz.
Korbeye katılan satıcı, satmak istediği malın menşe, miktar ve fiyat bilgilerini verir, alıcı da kendi fiyatını söyler. Her zaman uzlaşma mümkün olmuyor. Ancak alıcı ve satıcının verdiği rakamlar kayda geçiyor. Korbey sırasında uzlaşma sağlanmasa bile korbey sonrası taraflar birkaç kez daha görüşüp alışverişi tamamlayabiliyor. Önemli olan fiyatların deklare edilmesi. Tüm piyasa bu fiyatlar üzerinden şekilleniyor. Gösterge fiyat, korbeyde oluşuyor."
Ege Bölgesi'nde bu yıl 170 bin ton pamuk üretiminin hedeflendiğini, bunun da 140 bin tonunun korbey seanslarıyla el değiştirmesinin beklendiğini vurgulayan Uçak, dünyada spot piyasada korbey sistemini uygulayan başka bir borsanın bulunmadığına dikkat çekti.
"Teknolojiye uyum sağlayarak geleneği devam ettirmeyi hedefliyoruz"
Uçak, "Dünyada bu sistemi bizimle birlikte uygulayan tek kurum olan Liverpool Borsası da elektronik sisteme geçiş yaptı. Burası nadide kalmış bir örnek. Elbette biz de geçmişe takılıp kalmıyoruz. Vizyonumuz ve hedeflerimiz var. Teknolojiye uyum sağlayarak bu geleneği devam ettirmeyi hedefliyoruz." dedi.
Borsa bünyesinde elektronik ürün senedi işlem platformu oluşturduklarını, İZBEP adı verilen platformda lisanslı depolarda tutulan pamuklar için oluşturulan senetlerin işlem göreceğini dile getiren Uçak, elektronik platformda seansların korbey ile eş zamanlı olarak devam edeceğini belirtti.
Böylelikle korbeyin elektronik piyasalarla eşgüdümlü çalışmasının sağlanacağını anlatan Uçak, ayrıca İZBEP'te işleme konu olan ürün senetlerinin Borsa İstanbul bünyesindeki Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nda da işlem görebilmesi için de görüşmelerin devam ettiğini kaydetti.
Uçak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Teknolojiyle birlikte değişen ticaret yöntemlerine rağmen korbey sisteminin yaşayacağını düşünüyorum. Sonuç olarak korbeyde fiyatlar karşılıklı olarak belirleniyor ve kamuoyuna ilan ediliyor. Bu fiyatlar burada belirlenmeden elektronik piyasada veya future marketlerde fiyat belirlenmesi çok zor. İnsanlar buraya gelecek, spot piyasada 2 kamyon pamuğu alıp satacak ondan sonra elektronik piyasada pozisyon alacak."
Borsa üyelerin elektronik platforma uyum sağlama aşamasında olduğunu, alışkanlıkların bir anda değişmesinin zor olduğunu ancak bu sürecin dışında kalanın gelecekte sistemin de dışında kalacağına işaret eden Uçak, üyelerin de köklü söz geleneğini geleceğe taşıma kararlılığında olduğunu sözlerine ekledi.
