Gazda yüzde 35 indirim gerekiyor

Doğalgaza zam yapıldığında döviz kurunda meydana gelen hızlı artışlar, petrol ve petrol ürünleri fiyat ortalamalarına endeksli olan doğalgaz alım fiyatlarının yükselmesi gerekçe gösterilmişti. Ayrıca doğa gazın petrol fiyatlarındaki artışlardan 6-9 ay geriden etkilendiği ve 6-9 aylık dönemde ise petrol fiyatlarının uzun süre rekor seviyelerde olması konutlara yüzde 22.50, sanayiye yüzde 22 oranındaki yüksek zammın ana gerekçesiydi.

Bu zamların ardından Ocak 2009’da aynı oranlara yakın seviyede indirim yapılabileceği sinyali verilmeye başlandı. Fakat vatandaş doğal gazın alım fiyatını bilmediği gibi petrole endeksli fiyatın nereden nereye geldiğini de bilmiyor. Sadece vatandaş değil kamuoyunu aydınlatacak olan bizler de bilmiyoruz. Ayrıca ham petrol fiyatları 150 dolardan 50 dolar indiği halde Ocak 2009’da yüzde 20 indirim yapılacağına dair haberler makul ve mantıklı görünmüyor. Bu noktada karanlıkta kalan iki husus var;

1 – Türkiye’de doğal gaz madem bu kadar yaygın kullanılıyor ve doğal gaz alım fiyatları petrole endeksli, o halde kamuoyunun doğal gazın hangi fiyattan alındığını bilmesi gerekir. Benzeri uygulama Türkiye gibi Rusya’dan doğal gaz alan Almanya’ da var.

2 – Doğalgaz fiyatlarında piyasanın serbestleşmemiş olmasının etkisi nedir? Rakamların yüksek tutulmasında elinde doğal kontratı bulunduranların yüksek rakamdan yaptığı anlaşmalar olabilir mi?

Bu iki soru muhatapları tarafından iyi cevaplanırsa doğal gaz fiyatları hiç kuşkunuz olmasın en az yüzde 50 ucuzlamak zorunda kalır. Sebepleri ise ortada…

Petrol fiyatları rekor seviyeden aşağıya indi. Temmuz ayında 150 dolar seviyesine gelen ham petrolün bugünkü durumu ortada. Ayrıca Yüksek Planlama Kurulu (YPK) enerji KİT’lerinde 1 Temmuz’dan itibaren maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizmasına geçilmesinin kararlaştırıldığından Kasım’ın başında otomatikman zam yapılmıştı. Maliyet kalemleri hızla aşağı indiğine göre Ocak 2009’da sürpriz indirim paketi olması gerekmez mi?

Türkiye şu an itibariyle Rusya’dan aldığı doğalgazın bin metreküpüne yaklaşık 520 dolar ödüyor. Almanya serbest piyasasında ise doğal gazın bin metreküpü yaklaşık 510 dolar seviyesinde. Türkiye bu rakama 160–180 dolarlar seviyelerinden geldi.

Yaklaşık 10 yıl önce doğal gaz alım anlaşmaları bugün olduğu gibi gizli olması sebebiyle resmi açıklama yapılmıyordu. Ancak doğal gazın bin metreküpünün 160 dolar civarında olduğunu yetkili kişilerden aldığımız bilgilerle kaynak belirtmeden kullanıyorduk. Petroldeki gelişmeler, Türkiye’de doğal gazın yaygınlaşması ve bir gaz geçiş ülke konumuna gelmesi sebebiyle kaynak çeşitliliğine sahip olan Türkiye’de doğalgazda fiyatların Almanya’ya oranla daha aşağıya inmesi gerekiyor.

Bazı yetkili isimlerle yaptığımız hesaba göre (detaylarına girmeye gerek yok) Ocak’ta doğal gazın yaklaşık olarak yüzde 35 indirilmesi gerekir. Enerji konusunda uzman çevreler yüzde 35 indirim doların 1.60 seviyesinde kalması durumunda dahi gerçekleşebileceğinin altını çiziyor. Diğer bir ifadeyle, gelecek yıl doğal gazın bin metreküpünün yaklaşık 340 dolar olması icap ediyor.

Bilindiği üzere doğal gaza yapılan yüksek zam sebebiyle kamuoyunda oluşan tepkinin ardından Rusya'nın dev enerji şirketi Gazprom İhracat Bölümü Başkanı Sergey Komlev, Türkiye'ye verilen doğalgaz fiyatının 2009 yılında yüzde 20 düşürülebileceğini açıklamıştı. Tuhaf değil mi? Yüzde 22.50 zam yapacaksın, gazın endekslendiğin petrolün varil fiyatı 50 dolar seviyesine gelecek ve ay belirtmeden ‘2009’da yüzde 20 indirim yapabiliriz’ diyerek toplumun gazını almaya çalışacaksın?

Bazı temaslarda bulunmak üzere Türkiye'ye gelen Komlev’in sürpriz indirim galiba Rusya’nın Türkiye’ye sattığı gazda ettiği tatlı kar bölümünü içeriyor. Dolayısıyla buna düşen petrol fiyatlarındaki indirim marjını da eklemek gerekiyor.

Komlev, petrol fiyatlarının bu şekilde kalması durumunda Türkiye'ye verilen doğalgazda yüzde 20 indirime gidileceğini kayderek, 2008'in son çeyreğinde doğalgaz fiyatlarının zirve yaptığına işaret etmişti. "Mavi Akım üzerinden sevk edilen doğalgaz miktarı şu an gerçekleşen 10 milyar metreküplük kapasite 2009'da 14, 2010 yılında da 16 milyar metreküpe çıkartılacak. Türkiye Almanya'dan sonra ikinci en büyük müşterimiz." Diyen Komlev, indirimi hangi hesaba göre yaptığını ise detaylandırmıyor.

Peki, doğal gaza maliyetli bazlı zam yapan yetkililerimiz ne kadar indirim yapacak? İşin bu tarafını ise hiç bilmiyoruz. Petrol fiyatlarının yüksekliği için oluşan kamuoyu baskısına doğal gazda da ihtiyaç var. Aksi takdirde indirim hayal olur.