Böyle yasak Avrupa'da yok!

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (TAPDK) görüşe sunduğu Tütün ve Alkol Piyasasını Düzenleyen Yönetmelik taslağının yarattığı tartışma sürüyor. Dün bir açıklama yapan TAPDK Başkanı Mehmet Küçük, “Avrupa Birliği (AB) spor, alkol, gençlik ve reklamın bir arada bulunmaması onusunda çok hassas. Bizim de gençlerin korunmasına dönük ayrı bir hassasiyetimiz var” dedi. Bu konuda AB Komisyonu’nun tavsiyeleri ve bildirgeleri olduğunu, dolayısıyla ülkelerin de hassasiyet göstereceğini dile getiren Küçük, Türkiye’de de bu hassasiyetten yola çıktıklarını anlattı.

BİRA 4’ÜNCÜ SIRADA

Bu düzenleme, hem kulübe isim vermeyi hemde sponsorluğu yasakladığı için en çok Efes Pilsen basketbol kulübünü ilgilendiriyor. Avrupa’da alkol ve

spor ilişkisinin nasıl düzenlendiğine bakıldığında her ülkede farklı yasal düzenleme olduğu göze çarpıyor. Ancak genel tabloya bakıldığında bu düzenlemelerin Türkiye’deki taslakta öngörülen kadar ‘sıkı’ olmadığı gözüküyor. Alkollü içki şirketlerinin direkt bir spor kulübüne verilen ismi yoksa da, sponsorluk oldukça yaygın. AB Komisyonu’na sunulan ve Avrupa

Sponsorluk Birliği’nin konuyla ilgili yaptığı araştırmaya göre, dünyada sponsorluk pazarının büyüklüğü son 8 yılda 23.8milyar dolardan 44.8 milyar dolara çıktı. Bu tutarın 11.7 milyar doları Avrupa’da ve yüzde 88’i spor faaliyetlerine gidiyor. Sponsorluk veren sektörlerin dağılımına bakıldığında

içecek ve bira 4’üncü sırada yer alıyor. Araştırmaya göre, ‘Sponsorum var’ diyen sporcu kişi ya da kurumların yüzde 33.8’i bir bira şirketiyle, yüzde 12.3’ü bir şarap şirketiyle, yüzde 13.8’i de yüksek alkollü içki şirketiyle bir finansal bağı olduğunu söylüyor. Benzer istatistik sponsorlu kültürsanat

faaliyetlerine uygulandığında cevaplar sırasıyla yüzde 18.5, yüzde 19

ve yüzde 13.7 olarak ortaya çıkıyor. Yani, alkol şirketlerinin spor ve kültür-sanata sponsorluğu azımsanmayacak boyutlarda. Taslağın reklamlara ilişkin

düzenlemeleri AB ile karşılaştırılınca da benzer bir tablo ortaya çıkıyor.

Türkiye’de 5 yılda 3 kez ihlal edildiği halde, savunma istenmeden, lisansın iptaline yol açabilen reklam düzenlemesinin diğer ülkelerdeki

uygulaması şöyle:

 İtalya: Televizyonda ve radyoda saat 20.30’dan sonra reklam serbest, sponsorluk televizyon hariç her ortamda yapılabilir. Sinema, gazete ve dergilerde bir takım gönüllü kısıtlamalar yapılıyor.

 Belçika: Devlet televizyonunda ticari reklamyapılması yasak. Radyoda yasak. Özel televizyonlarda ise alkol düzeyi yüzde 20’nin üzerinde olanlar yasak.

 İrlanda: Yüksek alkollü içki reklamları televizyonlarda yasak, ancak düşük alkollü içki reklamı yapılıyor.

 İspanya: Televizyonlarda alkol oranı yüzde 20’nin üzerinde olanların reklamı yasak. Bunun dışındakiler için serbest. Sinemalarda 18 yaşaltındakiler için gösterilen filmlerde yasak.

Devletin görevi alkolden değil düşkünlüğünden korumak

TAPDK Başkanı Mehmet Küçük, taslağın dayanaklarından birinin Anayasa’nın 58’inci maddesi olduğunu söyledi. Küçük, “58’inci maddede devletin ‘alkol ve uyuşturucudan gençleri koruma’ görevi var. Bu yetkiyi de önce Anayasa’dan alıyor, sonra kanunlarımızdan alıyor” dedi. Ancak Anayasa’nın bu maddesinde “Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır” ifadesi yer alıyor.

Futbol takımı da, biatlon da alkol destekli

Almanya alkol düzenlemesinin en serbest olduğu ülkelerden. Almanya’nın en ünlü futbol takımlarından Hamburg SV’nin sponsoru Carlsberg. Sponsor

olmakla kalmayıp turnuvaya ismini veren marka da var. Örneğin bira markası Veltins biatlon turnuvasına ismini de vermiş. Ayrıca, tüm mecralarda

içki reklamı serbest, ama gönüllü uyulan kurallar var.

Johnnie Walker ile golf turnuvası

İskoçya’da ülkenin ünlü alkollü içkisi Johnnie Walker yine ülke ile özdeşleşmiş sporlardan biri olan golfü destekleyen bir marka. Ünü ülkeyi aşıp dünyaya yayılmış golfturnuvasının adı da sponsoru da viski markası Johnnie Walker.

New York Knicks sahaya ‘votka’ aldı

ABD’de sponsorlukta çok az kısıtlama var. Son olarak NBA’de oynayan New York Knicks sahası Madison Square için ünlü Polonyalı votka markası Sobieski ile anlaşmaya vardı. Buna göre, sahaya votka reklamları yerleştirilecek. Televizyonlarda sert alkollü içki reklamlarında gönüllü kısıtlama var. Radyo, dergi, gazete ve sinemalarda tamamen serbest.

Ligin yarıdan fazlasını biracılar destekliyor

Sponsorluklarda kısıtlamanın olmadığı İngiltere’de 1’inci lig takımlarının yarısından fazlası bira firmalarının sponsorluğunda faaliyet gösteriyor. Örneğin Liverpool’un sponsoru Carlsberg. Ligin web sitesinin ana sponsoru da Budweiser. Ayrıca rugby liginin adı da Guinness. Bu ligdeki 12 takımdan yarısının sponsoru bir bira şirketi tarafından destekleniyor. Televizyonlarda alkollü içki reklamı gönüllü kurallara uyulması şartıyla serbest. Sinema, dergi ve gazetelerde yine özdenetim kurallarından geçtikten sonra serbest.

Heineken’e yasak geldi ligin adı H Cup oldu

Fransa göreli olarak alkolle ilgili kısıtlamaları daha sıkı olan bir ülke. Son yapılan düzenlemeyle Avrupa’nın rugby şampiyonası Heineken Cup’ın adı H Cup olarak değiştirildi. Bu örnekten de anlaşıldığı üzere sponsorluk yasak

değil, ancak limitli serbest. Televizyonlarda alkollü içki reklamı tamamen yasak. Radyoda saat 17.00-20.00 arası serbest. Sinemada yasak. Gazetelerde de özel bir yasa kurallarına uyulmak şartıyla serbest.

GAZETE HABERTÜRK - MELTEM ERSOY