Ekonomide 2019 nasıl geçti?

Türkiye ekonomisi, 2018'in ikinci yarısında yaşadığı spekülatif kur ataklarının ardından 2019'da dengelenme sürecinin etkilerinin hissedildiği bir yılı yaşadı

Giriş: 30.12.2019 - 09:32 Güncelleme: 31.12.2019 - 09:11

1

Yerel seçimlerin tamamlanmasının ardından ekonomi yeniden gündemin en önemli konuları arasında yerini aldı. İhracat ve katma değerli ürün üretimini güçlendirmeyi hedefleyen kredi paketleri art arda açıklandı. Ekonomi yılın üçüncü çeyreği itibarıyla yeniden büyüme patikasına girdi. İhracatta, dünya ticaret savaşlarına rağmen yıl boyu rekorlara imza atıldı ve kasım sonu itibarıyla 165 milyar 67 milyon dolara ulaşıldı. Enflasyonda yıl içinde tek hane görüldü.

2019 yılında ekonomide öne çıkan bazı olaylar şöyle:

1 OCAK

İnternet kullanıcılarının belirli bir kotayı aşması durumunda internet hızının yavaşlamasına neden olan Adil Kullanım Noktası (AKN) uygulaması tamamen kalktı.

2

Konut, beyaz eşya, mobilya, beyaz eşya ve otomotiv sektörlerine yönelik katma değer vergisi (KDV) ve özel tüketim vergisi (ÖTV) indirimleri 3 ay uzatıldı.

3

İnternet ortamında reklam hizmeti veren veya aracılık eden tam veya dar mükellef gerçek kişiler ile dar mükellef kurumlara yapılacak ödemelerden yüzde 15 gelir/kurumlar vergisi stopajı uygulaması başladı.

4

KDV, elektronik kitap, gazete ve dergiler için yüzde 18 olarak uygulanması başladı.

5

5 OCAK

Tütün içeren sigara başta olmak üzere bazı tütün ürünlerinde ÖTV oranı yüzde 63'ten 67'ye çıkartıldı.

6

7 OCAK

Rekabet Kurulunca, Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti, Google International LLC, Google LLC ve Google Ireland Limited ve Alphabet Inc. hakkında soruşturma açılmasına karar verildi.

7

10 OCAK

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 12 bankanın katıldığı KOBİ Değer Kredisi'ni açıkladı. "Bu paket ile imalat ve ihracat sektöründeki işletmelere azami 1 milyon TL, diğer ticaret ve hizmet sektörlerindeki firmalara azami 500 bin TL'lik kredi verilecek. 6 ay anapara ödemesiz, toplam 36 ay vadeli ve aylık 1,54 faiz oranı ile bu kredi katılımcı bankalarımız tarafından kullandırılacak. Toplamda 20 milyar TL'lik bu paketin tüm KOBİ'lerimize hayırlı olmasını temenni ediyorum." dedi.

8

11 OCAK

Hazine ve Maliye Bakanlığınca, köprü geçiş ihlalleri nedeniyle kesilen idari cezalarda iade süreci başlatıldı.

9

15 OCAK

Kuru soğanda gümrük vergisi geçici olarak sıfırlandı.

10

18 OCAK

TCMB Olağanüstü Genel Kurulu toplandı. Toplantıda, MB Genel Kurulu'nun nisan yerine her yıl hesap dönemi sonundan itibaren 3 ay içinde ve banka meclisinin belirleyeceği günde toplanmasına ilişkin düzenleme kabul edildi. Kar payı avansı ödenmesine karar verildi, ilgili mevzuat çerçevesinde 33,7 milyar liranın hissedarlara dağıtımına başlandı.

11

4 ŞUBAT

TÜFE yılın en yüksek seviyesini girdü. TÜFE ocakta bir önceki aya göre yüzde 1,06, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 20,35 arttı. Yİ-ÜFE ocakta bir önceki aya göre yüzde 0,45, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 32,93 yükseldi.

12

Ticaret Bakanlığı yıl boyunca ihracat, ithalat, dış ticaret verilerini hem özel ticaret sistemine hem de genel ticaret sistemine göre paylaşmaya başladı.

13

10 ŞUBAT

Seracılık altyapısının güçlenmesi için Hazine destekli Ziraat Bankası kredi paketi açıklandı.

14

11 ŞUBAT

Meyve ve sebze fiyatlarındaki fahiş fiyat artışlarının önlenmesi için Türkiye'nin çeşitli illerinde tanzim satış uygulaması başladı.

15

18 ŞUBAT

2019 Yılı Yatırım Programı'nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı. Programda, proje tutarı 977 milyar lira, 2018 sonu kümülatif harcaması 409 milyar lira olan 2 bin 964 proje yer aldı.

16

25 ŞUBAT

Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret AŞ'nin İstanbul Havalimanı'nı inşa eden konsorsiyumdaki hisselerinin devri için Rekabet Kuruluna başvuruldu.

17

1 MART

Sigara paketlerinde yeni dönem için düzenleme yapıldı.

18

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, KOBİ Değer Kredisi-2'yi devreye aldıklarını belirterek, Hazine garantili, toplamda 25 milyar liralık yeni paketin tüm KOBİ'lere hayırlı olmasını temenni etti

19

11 MART

TÜİK, geçen yıla ilişkin üretim yöntemiyle hesaplanan gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna göre, Türkiye ekonomisi 2018 yılında yüzde 2,6 büyüdü . Geçen yılın son çeyreğinde ekonomi yüzde 2,8 daraldı. Kişi başına GSYH değeri, 2018'de cari fiyatlarla 45 bin 463 lira (9 bin 632 dolar) olarak hesaplandı. Bu değer, 2017'de 38 bin 660 lira (10 bin 597 dolar) olarak belirlenmişti.

20

12 MART

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Boeing 737 MAX 8 ve Boeing 737 MAX 9 tipi hava araçlarının uçuşlarının, uçuş emniyetini teminen tedbir amaçlı olarak ikinci bir karara kadar durdurulduğunu bildirdi.

21

21 MART

Konuttaki KDV ve tapu harcı indirimi yıl sonuna kadar, mobilyada KDV indirimi, beyaz eşyada ÖTV sıfırlanması ve otomobiller ile motosikletler için ÖTV indirimi 30 Haziran'a kadar uzatıldı.

22

Cumhurbaşkanı Kararıyla, bir yıla kadar vadeli döviz tevdiat hesaplarından elde edilen faize uygulanan kesinti oranı yüzde 20'ye, bir yıldan uzun vadelilerde ise yüzde 18'e yükseltildi. Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faizlerden vadesi 1 yıla kadar olanlardan yüzde 7, vadesi 1-3 yıl arası olanlardan yüzde 3 kesinti yapılacak.

23

22 MART

Cumhurbaşkanı Kararıyla, ikinci el motorlu kara taşıtları ticareti yapan mükelleflerce satın alınan araçlarda uygulanan KDV oranı, araç satılırken de geçerli olacak.

24

26 MART

Tarım Kredi Kooperatifleri tanzim satış noktaları haricinde zincir mağazalara da mal tedarikine başladı. Migros, Carrefoursa, A101, Şok ve BİM'in toplam16 bin şubesinde aynı tanzim satış koşullarıyla bu ürünler satışa sunuldu.

25

31 MART

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 31 Mart yerel seçimlerine ilişkin olarak "Seçim geride kaldı. Bizim için ana gündemin ekonomide reform ve değişimin olduğu 4,5 yıllık kesintisiz bir dönem başlıyor." dedi.

26

6 NİSAN

Türk Hava Yolları, Atatürk Havalimanı'ndan İstanbul Havalimanı'na taşındı. İşlem 45 saat sürdü.

27

10 NİSAN

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, "Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019"u düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı.

28

1 MAYIS

Sigara, cep telefonu ve hurda teşviki kapsamındaki araçlara ilişkin asgari maktu vergi tutarı, ÖTV oran ve matrahları yeniden belirlendi. Bazı ürün gruplarına yönelik artış gerçekleşti.

29

15 MAYIS

Kambiyo muamelelerinde satış tutarı üzerinden binde 1 oranında Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) tahsil edilmesi kararlaştırıldı.

30

Yurt dışından televizyon, müzik çalar ve cep telefonu getirme hakkı 3 yılda bir olarak düzenlendi.

31

22 MAYIS

Ticaret Bakanlığınca, ABD menşeli pirinç, alkollü içecekler, yaprak tütün, binek otomobil, güzellik veya makyaj malzemelerinin de aralarında bulunduğu 22 kalem ürünün ithalatına uygulanan ek mali yükümlülük yarı yarıya düşürüldü.

32

23 MAYIS

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde düzenlenen "İVME Finansman Paketi" tanıtım toplantısıyla kamu bankaları aracılığıyla farklı sektörler için devreye aldıkları özel finansman paketini açıklayarak, üç ana faaliyet alanına üç kamu bankasının katılımıyla yıl sonuna kadar 30 milyar liralık bir finansman sağlanacağını bildirdi.

33

31 MAYIS

Türkiye ekonomisi, TÜİK verilerine göre, yılın ilk çeyreğinde (ocak-mart) yüzde 2,6 küçüldü.

34

15 HAZİRAN

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's Türkiye'nin kredi notunu Ba3'ten B1'e düşürdü.

35

22 HAZİRAN

Ticaret Bakanlığının "Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik"i Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, video, kamera ve ses sistemi gibi elektronik eşya ve tablet bilgisayarlar ile fiyatı 3 bin 500 liranın üzerinde olan televizyon ve cep telefonu satışlarında 6 aya kadar taksitlendirme olanağı getirildi. Perakende işletmelerce basılı ve külçe halinde olmayan kuyum satışlarında 4 aya kadar taksitlendirme imkanı tanındı. Buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinesi ile ev aletleri gibi elektrikli eşya satışları ve mobilya satışlarında taksitlendirme süresi de 18 aya çıkarıldı.

36

23 TEMMUZ

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk kalkınma planı olan ve 2019-2023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı, Resmi Gazete'de yayımlandı. Plan dahilinde 2023'te GSYH'nin 1 trilyon 80 milyar dolara, kişi başına milli gelirin 12 bin 484 dolara yükseltilmesi, ihracatın 226,6 milyar dolara çıkartılması amaçlandı. Söz konusu dönemde işsizlik oranının yüzde 9,9'a düşürülmesi ve 4,3 milyon ilave istihdam yaratılması gerçekleştirilmesi düşünülen hedefler arasında yer aldı. Enflasyon oranının kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi de amaç olarak belirlenirken, plan dönemi sonunda enflasyonun yüzde 5'e düşürülmesi, büyüme oranı açısından dönem ortalamasının yüzde 4,3 olması öngörüldü.

37

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca hazırlanan Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararlarıyla yürürlüğe girdi. Programın ana amacı yüksek katma değerli, orta-yüksek ve yüksek teknoloji ürünlerinin yerli imkan ve kabiliyetlerle üretilmesi olarak belirlenirken, program ile 30 milyar dolarlık ithalatın önüne geçilmesi hedeflendi.

38

14 AĞUSTOS

Türkiye (Ankara) ile İran (Tahran) arasında Trans Asya tren seferleri karşılıklı olarak yeniden başladı.

39

15 AĞUSTOS

Tütün ürünlerine uygulanan asgari maktu vergi tutarlarında artış yapıldı

40

29 AĞUSTOS

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, "İhracat Ana Planı"nı açıkladı. Planda ABD, Brezilya, Çin, Etiyopya, Fas, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Irak, İngiltere, Japonya, Kenya, Malezya, Meksika, Özbekistan, Rusya ve Şili'nin aralarında bulunduğu 17 hedef ülke belirlenirken, makine, otomotiv, elektrik-elektronik, kimya ve gıda endüstrisi olmak üzere 5 hedef sektör seçildi.

41

2 EYLÜL

TÜİK, yılın ikinci çeyreğine ilişkin GSYH verilerini açıkladı. Buna göre, Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,5 daraldı. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 15 artarak 1 trilyon 24 milyar 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

42

7 EYLÜL

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross ile görüştü. Pekcan, Ross ile yaptıkları görüşmede, Türkiye ile ABD arasında ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması için atılabilecek adımları ele aldıklarını bildirdi.

43

27 EYLÜL

Hazine ve Maliye Bakanlığınca reasürans kapasite ihtiyacının karşılanması için Türk Reasürans AŞ kuruldu. Şirketin Genel Müdürlüğüne Selva Eren atandı.

44

30 EYLÜL

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2020-2022 yıllarını kapsayan ve teması "Değişim Başlıyor" olarak belirlenen Yeni Ekonomi Programı'nı (YEP) açıkladı. YEP'te enflasyon hedefleri, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için sırasıyla yüzde 12, yüzde 8,5, yüzde 6 ve yüzde 4,9 oldu. Bütçe açığının GSYH'ye oranı hedefi, 2019 ve 2020 için yüzde 2,9, 2021 için yüzde 2,5, 2022 için yüzde 1,5 olarak belirlendi. İşsizlik oranında bu yıl yüzde 12,9, 2020 için yüzde 11,8, 2021 için yüzde 10,6, 2022 için yüzde 9,8 hedeflendi. Büyüme hedefleri, 2019 yılı için yüzde 0,5, sonraki 3 yıl için yüzde 5'er oldu.

45

11 EEKİM

Orta Vadeli Mali Plan yayımlandı. Plana göre, 2020-2022 döneminde ekonomi politikasının temel amacı, fiyat istikrarı, finansal istikrar ve cari işlemler dengesinde son bir yılda elde edilen kazanımların korunup geliştirilmesi, üretim ve verimlilik odaklı sürdürülebilir büyümeyle adaletli paylaşıma yönelik ekonomik dönüşümün gerçekleştirilmesi olarak belirlendi. Söz konusu dönemde, maliye politikasının temel hedefi, mali disipline kararlılıkla devam edilmesi olacak. Harcama gözden geçirmeleri sonucunda verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek. Gelecek yıl merkezi yönetim bütçesinin 138 milyar 873 milyon lira açık vermesi bekleniyor.

46

21 EKİM

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Borsa İstanbul Genel Müdürlüğüne Hakan Atilla'nın atandığını açıkladı.

47

22 EKİM

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğünce, piyasalarda oluşabilecek spekülatif fiyat hareketlerinin önlenmesi ve sektörün ham madde tedarikinde sıkıntı yaşamaması amacıyla ekmeklik buğday ve arpa stoklarının satışa sunulması kararlaştırıldı.

48

24 EKİM

Türkiye, Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı Endeksi'nde 190 ülke arasında 43. sıradan 33. sıraya yükseldi.

49

6 KASIM

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı'nın, Çin ile Türkiye arasındaki yük taşıma süresini 1 aydan 12 güne, Marmaray'ın bu hatta entegre olmasıyla da Uzak Asya ile Batı Avrupa arasındaki süreyi 18 güne düşürdüğünü belirterek, "Asya ile Avrupa arasındaki 21 trilyon dolarlık ticaret hacmini dikkate aldığımızda, meselenin önemi kolaylıkla anlaşılacak." dedi.

50

11 KASIM

Cumhurbaşkanı kararıyla ihracatçı firmaların temsilcilerine tanınan yeşil pasaport hakkına ilişkin ihracat limit miktarı 1 milyon dolardan 500 bin dolara indirildi.

51

"Geleceğe Nefes" seferberliği kapsamında 11 Kasım Milli Ağaçlandırma Günü olarak ilan edildi, bu kapsamda 81 ilde saat 11.11'de düzenlenen törenlerle 11 milyon fidan dikildi.

52

15 KASIM

Türkiye'de işsizlik oranı ağustosta geçen yılın aynı ayına göre 2,9 puan artarak yüzde 14'e yükseldi. Bu dönemde işsiz sayısı 980 bin kişilik artışla 4 milyon 650 bin kişi olarak hesaplandı.

53

20 KASIM

Türkiye'nin 2018 yılı gelir vergisi rekortmenlerinden ilk ikisi isimlerinin açıklanmasını istemedi, 3'üncü sırada 54 milyon 169 bin 334 lirayla Mustafa Rahmi Koç yer aldı

54

2018'in Kurumlar Vergisi rekortmeni Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını, Ziraat Bankası, Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Türkiye Petrolleri AO, İskenderun Demir ve Çelik AŞ, Ereğli Demir ve Çelik Fab. TAŞ, Türkiye Vakıflar Bankası, Yapı ve Kredi Bankası ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü izledi.

55

2 ARALIK

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,9 büyüdü.

56

5 ARALIK

Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan düzenlemeyle sigara başta olmak üzere tütün mamullerinde düz ve standart paket uygulamasına geçildi.

57

6 ARALIK

Bayraktar Akıncı Taarruzi İnsansız Hava Aracı (TİHA) ilk uçuş testini yaptı.

58

7 ARALIK

Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, verginin matrahından gider, maliyet ve vergi adı altında indirim yapılmayacak. Dijital hizmet vergisi, fatura ve fatura yerine geçen belgelerde ayrıca gösterilmeyecek. Verginin oranı yüzde 7,5 olacak. Dijital hizmet vergisi, matraha oranın uygulanmasıyla hesaplanacak ve bu şekilde hesaplanan vergiden herhangi bir indirim yapılmayacak. Cumhurbaşkanı bu oranı, hizmet türleri itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte yüzde 1'e kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya yetkili olacak.

59

Otel, motel, tatil köyü, pansiyon, apart otel, misafirhane, kamping, dağ evi, yayla evi gibi konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti ile bu hizmetle birlikte satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan yeme, içme, aktivite, eğlence hizmetleri ile havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi hizmetler "konaklama vergisi"ne tabi olacak. Konaklama vergisi geceleme hizmeti bedeli üzerinden yüzde 2 oranında alınacak. 31 Aralık 2020'ye kadar bu oran yüzde 1 olarak uygulanacak.

60