Gagauz Türkleri, 26 yıllık özerklik anlaşmasından gelen yetkilerini kullanmak istiyor

Gagauz Özerk Yeri, kurulduğu 1994'ten bu yana bağlı olduğu Moldova ile bazı önemli yasaların uyumlu hale getirilememesi nedeniyle sorunlar yaşıyor.

Bu nedenle Gagauzlar, 1994’te Türkiye’nin de katkısıyla kazandığı özerklik haklarını zamanla kaybetme endişesini taşıyor.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Moldova ve Gagauz Özerk Yeri’nde gerçekleştirdiği resmi temaslarda bu konunun çözümü için yetkililer ile görüşmeler yapması endişelerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olacağı umudunu veriyor.

Başkent Komrat, Çadır Lunga ve Valkaneş olmak üzere üç şehir ile yaklaşık 25 köyden oluşan ve toprak bütünlüğü olmayan Gagauz Özerk Yeri, Moldova'nın güneyinde "Bucak" olarak adlandırılan bölgede bulunuyor.

Oğuz boyundan gelen Hristiyan Gagauz Türkleri, stratejik ortaklık düzeyine taşınan Türkiye ve Moldova arasındaki ilişkilerde önemli bağ vazifesi görüyor.

Türkiye’nin katkılarıyla 26 yıl önce özerkliğine kavuşan Gagauz Yeri’ne Ankara tarafından farklı alanlarda destek sağlanıyor.

- Özerkliğin işlerliğiyle ilgili sorunlar

Gagauzlar, 1994'te kazandıkları özerklik statüsüyle Moldova'da halk olarak tanınsa da hakların işlerliği konusunda sorunlar yaşıyor.

Gagauz Özerk Yeri’nin kuruluş kanunuyla, Moldova’da 1994’ten bu yana çıkarılan kanunlar uyumlu hale getirilemiyor.

Bu da özerkliğin işlemesi ve bu kapsamda tanınan yetkilerin tam anlamıyla kullanılmasıyla ilgili belirsizlikler yaratıyor.

Söz konusu belirsizlikler hangi görev veya yetkinin Gagauz yönetiminde, hangilerinin merkezi hükümette olması gerektiği konusunda tartışmalara yol açarak Gagauzların özerklik haklarını farklı uygulamalarda kaybetmesine neden olabiliyor.

Moldova Parlamentosu ve bölgesel meclis olan Gagauz Halk Topluluğu milletvekillerinden oluşan ortak çalışma grubu, konuyla ilgili çalışmalarını sürdürüyor.

Bu çerçevede, 2017'de Moldova'nın idari bölgesel yapısı, idari ademimerkeziyetçilik ve yerel kamu yönetimi ile ilgili hazırlanan 3 yasa tasarısının Moldova yönetimi tarafından onaylanması bekleniyor.

- Gagauzlar, özerklik statüsünün anayasada garanti edilmesini bekliyor

Gagauz Özerk Yeri’nin özerklik statüsünün Moldova Anayasası tarafından garanti edilmemesi sorunu da Gagauz halkı için önem teşkil ediyor.

Bu sorun, zaman zaman Gagauz yönetimi tarafından dile getirilse de ortak bir çözüm bulunamıyor.

Bununla birlikte, ülkede çeşitli alanlarda reformların gerçekleştirilmesi sırasında Gagauz Özerk Yeri sahip olduğu özel statü nedeniyle bu fırsatlardan yararlanamayabiliyor.

Bu da Gagauz Özerk Yeri’nin ülkenin yerel kamu yönetimi sisteminde sıradan bir bölge olarak görülmesine neden oluyor.

Statüsündeki belirsizlik nedeniyle Gagauz Özerk Yeri, merkezi yönetimin vergi sisteminde yaptığı değişikliklerden de olumsuz etkilenerek vergi toplama hakkını kaybetmişti.

Moldova’da oluşturulan vergi bölgelerinin merkeze bağlı olması, Gagauzların ekonomik ve sosyal alanlarda bağımsız olması konusunda zorluklara yol açıyor.

- Cumhurbaşkanı Erdoğan özerklik statüsü sorunlarını dile getirmişti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2018'de Gagauz Özerk Yeri’ne yaptığı ziyarette de özerklik statüsü ile ilgili sorunlar gündeme gelmişti.

Erdoğan, özerkliğin layıkıyla işlemesi için somut adımlar atılması konusunda Gagauz yetkililer ile mutabık kaldığını belirterek, Türkiye’nin geçmişte olduğu gibi Gagauzların yanında duracağını ifade etmişti.

Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon da Moldova Cumhuriyeti'nin Gagauz Bölgesi'ne verdiği özerk statü kanunlarının tam olarak çalışması için elinden geleni yapacağını ve bu hükümlerin Moldova Anayasası'nda yer alması için çabalarını sürdüreceğini vurgulamıştı.

Muhabir : Ekip