Yüksek teknolojili yolcu otobüsleri nerede hata yapıyor?

Öznur KARSLI / GAZETE HABERTÜRK

Mecidiyeköy Ortaklar Caddesi’nde önceki akşam 20.00 sularında meydana gelen, facianın eşiğinden dönüldüğü kaza, son 1 yılda elektronik sistemle çalışan, otomatik vitesli yolcu otobüslerinin gaz ve fren pedallarının kilitlenmesi nedeniyle meydana gelen kazaları gündeme getirdi. Kilometresine göre yetkili servislerde periyodik bakıma giren, sürücülerinin ise psikoteknik testlerden geçirilerek işe alındığı elektrikli yolcu otobüsleri ne derece güvenli? Son 1 yılda meydana gelen yolcu otobüslerinin neden olduğu ölümlü trafik kazaları yüksek teknoloji ile üretilen ağır taşıtların güvenilirliğini tartışmaya açtı. Uzmanlar ise modern yolcu otobüslerinin teknik ve donanım anlamında son derece güvenli olduğunu, sorunun günde 14 saat çalıştırılan otobüs şoförlerine verilen eğitim sisteminin yetersizliğiyle yıllık araç bakım periyotlarının 1’den fazla olmamasına bağladı.

‘4 KADEMELİ FREN SİSTEMLERİ VAR’

Yüksek Makine Mühendisi ve Frenteknik firmasının kurucusu Alpay Lök ise “Yüksek teknolojili araçlarda 4 fren sistemi var, hata eğitim sisteminde” diyor ve şöyle devam ediyor: “Araçların frenleriyle ilgili teknik mevzuatı, araç muayenesi ile ilgili mevzuat, yol kenarı denetimi mevzuatı Türkiye’de geçmiş yıllarda yoktu. Bu 3 mevzuat da artık var ancak 4’üncü bir mevzuatın daha olması gerekiyor. O da sürücülerin eğitimiyle ilgili mevzuat. Ağır taşıma araçları AB mevzuatına göre üretiliyor, Sürücülerin eğitiminde ciddi eksiklik var. Gelişmiş sistemli araçlarda frenler kolay kolay patlamaz, kilitlenmez. Bu araçların fren sistemlerinde 4 tane yedek var. Çift devreli fren sistemi var. El freni var. Retarder yavaşlatıcı (sürtünmesiz freni) var. Bu 4 sistemin arka arkaya bozulması mümkün değil. Kaza olması için 3 risk var: Frenleri aşırı ısıtma, frenlerin bakımsız olması ve aşırı hız. Bu 3 riskten 2’si olursa kaza riski doğar. Geriye bir de sürücü hatası kalıyor. Ancak sürücü hatası şahıslara bağlı değil. Sürücülerin bağlı oldukları kurumlara ve eğitim sistemine bağlamak gerekiyor. Özellikle ağır taşıt sürücülerine yetersiz eğitim veriliyor. İstanbul’daki halk otobüsü şoförleri 14 saat çalışıyor. Bu insanlara yazık. Suçun en son kısmında sürücülerimiz var. Yorgunluk, zorlanma, eğitim sistemi kazaların nedeni. Dünyada bu kazalar olmuyor, sadece bizde oluyor.”

‘Sürücülere park eğitimi verilmeli’

Yüksek Makine Mühendisi Alpay Lök, otobüs sürücülerine ise şu önerilerde bulunuyor: “Otobüsler ‘D’ konumunda ‘Park’ edilemez. Belediyeler, (halk otobüsleri dahil) tüm sürücüleri eğitime almalı. Otomatik araçlarda hatalı kullanım çok yaygın. Bu araçlarda N boş pozisyonu, P park konumu, D hareket hali, R geri vitestir. Yeni araçlarda ‘N’ tuşu vardır. Bu tuş çalışır haldeyken aracın kayma ve savrulma tehlikesini önler. Çalışır vaziyetteki bir aracı, ‘N’ tuşuna basmadan el frenini çekip viteste bırakırsanız, el frenini indirdiğiniz anda araç hızlanarak gitmeye başlar ve kontrol edemezsiniz. Fakat araç N tuşuna alınıp el freni çekilmiş olursa, tekrar el frenini indirildiğinde araçta herhangi bir kontrol kaybı yaşanmaz. Çoğu otobüs şoförü aracı park ettiğinde vitesi D’de bırakıyor, bu durumda motor frene karşı zorlama yapıyor, sürücü araca binip gaza basıp el frenini indirdiğinde de araç aniden fırlıyor. Kabataş’taki olay da böyleydi. Almanya’da otobüsler yılda 4 kez, bizde 1 kez muayene ediliyor.”

‘Yeterli eğitim verilmeden direksiyona geçiriliyor ’

Karayolu Trafik ve yol Güvenliği Araştırma Derneği Genel Başkanı İhsan Memiş ise “Otobüs şoförleri, yeterli eğitim verilmeden körüklü otobüsün başına geçiriliyor” diyor ve şunları söylüyor: “Bu yolcu otobüsleri elektronik sistemli, otomatik vitesli araçlar olduğu için şoförlerin uyum sağlaması açısından yeterli derecede eğitim alması şart. 12 metrelik körüklü otobüsleri kullanan sürücüler, sadece 2 saat eğitim alıyor. Körüklü yolcu otobüslerini normal otobüsleri kullanan sürücüler kullanıyor. Manuel otobüsten bu otobüse geçiş uyum sorunu yaratıyor.”

Sürekli gaz amvele ediyor

Otobüslerde görülen bir diğer durum ise “amvele”. Otobüs Amvele olunca sürekli gaz yiyor, yani gaz pedalı sonuna kadar basılı kalıyor. Bu durumda frenler işlevsiz kalıyor. Bu durumu bertaraf etmek için aracı boşa almak gerekiyor.

Kabataş’ta 10 Yaralı

Kabataş’ta 1 Ağustos 2014’te İETT otobüsü yoldan çıkarak durağa girmişti. Olayda 10 kişi yaralanırken, otobüs altında kalan Kübra Dere de sağ bacağını kaybetmişti.