Suların altından tarihi mezarlar ortaya çıktı

Debisi yüksek Neretva nehri üzerine, 1950'li yıllarda inşa edilen hidroelektrik santrali için yapılan baraj gölü nedeniyle bölgedeki 8 yerleşim yeri boşaltılmıştı.

Yetkililerin yağışların az olmasına ve aşırı soğuk havalara bağladığı kuraklık nedeniyle baraj gölündeki su seviyesi nehir yatağına kadar düşerken, bölgedeki Lisicici beldesinde suların çekilmesinin ardından ortaya çıkan tarihi mezar taşları dikkati çekti.

Bölge halkı, baraj gölündeki suların daha önce de azaldığını ancak hiçbir zaman bu seviyeye düşmediğini söyledi.

Suların çekilmesinin ardından ortaya çıkan tarihi mezarların ise İkinci Dünya Savaşı öncesine ve Osmanlı dönemine ait olabileceği düşünülüyor.

Jablanica baraj gölünün kuzey kıyısında yaşayan Hikmet Mehic, göldeki suyun çekilmesinin sıra dışı bir olay olmadığını ancak daha önce bu kadar azalmadığını ifade etti.

Geçimini gölde balıkçılık yaparak sağlayan Mehic, kendileri için asıl sorunun suların çekilmesiyle birlikte balıkların da bölgeden uzaklaşması olduğunu kaydetti.

Ailesinin, daha önce baraj yapımı nedeniyle sular altında kalan yerleşim yerlerinden birinde yaşadığını aktaran Mehic, zengin tarım arazilerinin bulunduğu bu bölgede baraj inşa edilmesinin hatalı olduğunu savundu.

Bodrum'daki Mumcular Barajı'nda yağışların azalmasıyla birlikte su düzeyinin 8 metreye kadar inmesi, baraj sularının altında kalan 3 asırlık Çömlekçi'nin eski yerleşim yerini gün yüzüne çıkardı.

Bosna Hersek Elektrik Kurumu ise Jablanica baraj gölündeki kuraklığa kendilerinin neden olduğu yönündeki iddiaları reddederek, ihmal olmadığını savundu.

Kurumdan yapılan yazılı açıklamada, aynı nehir üzerinde bulunan hidroelektrik santrallerine Jablanica baraj gölünden bırakılan suyun kurallara uygun yapıldığı ifade edildi. Açıklamada ayrıca benzer bir durumun 2012 yılında da yaşandığı anımsatıldı.

Bodrum'un Mumcular Mahallesi'nde DSİ tarafından 1991'de yapımı tamamlanan tarımsal sulama ve kullanma suyu amaçlı Mumcular Barajı'ndaki su miktarı, yağışların azalmasıyla 20 milyon metreküpten 2 milyon metreküpe kadar düştü.

Yaklaşık 1 milyon 500 bin metrekare yüzölçümüne ve 82 metre derinliğe sahip barajdaki su düzeyi 8 metreye kadar indi. Azalan su düzeyi nedeniyle yaklaşık 300 yıl önce Anadolu'dan göçen Yörüklerin kurduğu Çömlekçi Köyü'nün harabelerini ortaya çıkardı.

Geçimini çömlekçilik ve kiremitçilikten kazanması nedeniyle Çömlekçi köyü adı verilen eski yerleşim yerinde, sular altında kalan kiremit fabrikası,

7 yel değirmeni, han ve su kemerleri görünür oldu. Çömlekçi Köyü ilk olarak, 1955'te bölgenin gölet haline çevrilmesiyle sular altında kaldı, daha sonra bölgeye baraj yapıldı.

HATIRALAR CANLANDI

Çırkan Dağı eteklerine taşınan Çömlekçi Mahallesi'nde oturan evli ve 3 çocuk, 7 torun sahibi 76 yaşındaki Celal Yalçın, şunları anlattı:

"Çocukluğumuz buralarda geçti. O zaman baraj yoktu. Değirmenler eski baraj ve kiremit fabrikası vardı.

Bodrum ve Milas'taki evlerin tamamında bu fabrikadan üretilen tuğla ve çatılarda kiremitler kullanıldı. Yıllar sonra anılar tekrar gözümüzde canlandı."

KAYIT ALTINA ALINACAK

Suların çekilmesiyle gün ışığına çıkan yel değirmeni, tarihi su kemeri, kiremit fabrikası ve han kalıntılarının mutlaka envanter ve kayıt altına alınması gerektiğini belirten emekli arkeolog ve Bodrum Kent Konseyi Tarih Grubu Başkanı Ayşe Temiz ise, şöyle konuştu:

"Suların çekilmesiyle ortaya çıkan tarihin bugüne kadar envantere ve tarih bulgularına kayıt edildiğine rastlamadık. Ben de bölgede 50 yıldır çalışma yapıyorum. Buna rağmen ilk kez buna tanık oluyorum.

Önümüzdeki hafta Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Adnan Diler ve arkeologlar ile bölgede inceleme yaparak gün ışığına çıkan eserlerin kayda geçirilmesini, Bodrum Kent Müzesi'nde bilgileri ve fotoğrafları ile yer almasını sağlayacağız.

Doğa eninde sonunda sahip olduğu değerleri yine insan ile buluşturuyor. Bu eserler bence paha biçilemez. Yörenin kültürünü geçmişini anlatan önemli bulgular."