İnsülin direnci nedir? Tedavisi mümkün mü?
Birçok sağlık probleminin temelini oluşturan insülin direnci, toplumumuzda her üç kişiden birinde görülüyor. Peki obezite başta olmak üzere diyabet, kanser, hipertansiyon, felç, kalp-damar hastalıkları, kan kolesterol ve lipid seviyelerinin yükselmesi ve karaciğer yağlanmasından sorumlu olan insülin direnci ne demektir? Tedavisi mümkün mü? Genel Cerrahi-Meme-Tiroid ve Onkolojik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Emin Güneş yazdı
Beslenmeyle alınan şekerin vücudumuzda enerjiye dönüşmesi için insüline ihtiyaç vardır. İnsülin pankreasta üretilen ve salınan bir hormondur. İnsülin direnci pankreasta yapılan insülin hormonuna karşı biyolojik yanıttaki bir bozulmayı ifade eder. Yani kanda bulunan insüline karşı insan vücudunda bulunan karaciğer, yağ ve kas dokusundaki hücrelerin yanıtı bozulmuştur. İnsüline direnç geliştiği için kanda şekerin hepsi hücre içine taşınamaz ve kanda giderek şeker yükselmeye başlar. Kanda yükselen şekere karşı pankreas da daha fazla insülin salgılamaya başlar. Yani kısaca vücuttaki şekeri kontrol etmek için salgılanan insülinin etkisini göstermesinde bir zorluk ve direnç oluşmuştur. Normal şartlarda kan şekeri kandaki insülinle kontrol altına alınıyorken, insülin direncinde kan şeker kontrolünün sağlanması için kanda gereğinden fazla insüline ihtiyaç vardır.
İNSÜLİN DİRENCİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
-Yüksek tansiyon (150/80 üzerindeki tansiyon değeri),
-Kan glukoz seviyesinin 100 mg/ dl den yüksek olması,
-Kilo verememe, özellikle az yediği halde kilo alma,
-Ciltte lekelenmeler,
-Aşırı tüylenme, adet düzensizliği,
-Kan lipid ve kolesterol seviyelerinde yükselme,
-Erkeklerde bel, kadınlarda kalça etrafında yağlanmanın artması,
-Bağışıklık sisteminde düşüklük,
-Enfeksiyona meyilin artması, yara iyileşmesinde gecikme,
-Baygınlık hissi,
-Uyku düzensizliği,
-Karaciğerde yağlanma.
İNSÜLİN DİRENCİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
İnsülin direnci oluşmasına neden olan en büyük etken yaşam tarzı ve beslenmedir. Fiziksel aktivite azlığı, insüline karşı duyarllılığı azaltır. Kas dokusunun aktif kullanılması, kandaki glukozun daha aktif kullanılmasına neden olur bu da kan dolaşımındaki glukozun sürekli yenilenmesine yol açar. Vücutta biriken yağ ve aşırı kilo, hücrelerin insülin hormonuna karşı yanıtını bozar. Bunun dışında kortizol gibi kullanılan ilaçlar, sigara, alkol, gebelik, bazı hormonal bozukluklar ve D vitamini eksikliği de insülin direncine sebep olur.
İNSÜLİN DİRENCİ HANGİ HASTALIKLARA SEBEP OLUR?
-Tip 2 diyabet,
-Obezite,
-Hipertansiyon,
-Damar sertliği,
-Kalp hastalıkları,
-Polikistik over sendromu,
-Karaciğer yağlanması,
-Kronik kas eklem hastalıkları
-Alzheimer hastalığı
-Görme problemleri
İNSÜLİN DİRENCİ TEŞHİSİ
Açlık kan şekeri en önemli tanı yöntemidir. Kişinin vücut kitle indeksi, kan insülin, C peptit, Hb A1C, karaciğer enzimleri, homa kriterleri insülin direnci tanısında önemlidir.
TEDAVİ
Tedavinin ana unsuru yaşam tarzı değişikliğidir. Tüketilen besinlerin düzenlenmesi, kalori kısıtlaması, glisemik indeksi yüksek besinlerden kaçınılması tedavinin ana unsurlarını oluşturur. Beslenmede lifli gıdalar özellikle ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler ağırlıklı olmalıdır.
-Çerez, cips, patlamış mısır gibi abur cubur gıdalardan,
-Trans yağ içeren, hazır kekler dahil paketli ürünlerden,
-Sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş etlerden,
-Rafine şeker ve tatlılardan,
-Gazlı içeceklerden kaçınılmalı.
-Bol su tüketilmeli,
-Sebze ve lif ağırlıklı beslenilmeli,
-Karbonhidrat olabildiğince azaltılmalı,
-Zeytinyağı ve omega 3 ağırlıklı beslenilmeli,
-Keten tohumu, ceviz, badem, somon gibi yağlı balıklar tüketilmeli,
-Haftada en az üç gün en az 30 dakika tempolu yürüyüş yapılmalı,
-Mutlaka ara ara kan şekeri ölçümü yaptırılmalı,
-Bel çevresi ve bel kalınlığı ölçülmeli,
-Ara ara tansiyon ölçümleri yapılmalıdır.
Unutmayın ki, kadınlarda bel çevresi 80 cm, erkeklerde bel çevresi 94 cm.nin üzerinde olması, tansiyon değerlerinin 130/80 mmHg. nın üzerinde olması, kan şeker düzeyinin 100 mg/dl. nin üzerinde olması, kan trigliserit düzeyinin yüksekliği, iyi kolesterolün düşüklüğü insülin direnci tanısı için oldukça önemlidir.
Sağlıkla kalın.
