Kuraklığın ardından neden seller yaşanır?
Bilim insanları kuraklığın ardından gelen yağışların sellere neden olabileceği konusunda uyarıyor. Uzun süren kuraklık döneminin ardından en çok ihtiyacımız olan şey yağış gibi görünüyor. Peki bu yağışlar neden ani sel baskınlarına neden oluyor?
Getty Images
Bilim insanları kuraklığın ardından gelen yağışların sellere neden olabileceği konusunda uyarıyor. Uzun süren kuraklık döneminin ardından en çok ihtiyacımız olan şey yağış gibi görünüyor. Peki bu yağışlar neden ani sel baskınlarına neden oluyor?
Birleşik Krallık'ta bu yaz iki sıcak hava dalgası etkili oldu ve sıcaklıklar rekor kırdı. Bunun yanında Birleşik Krallık'ın önemli bir bölümüne düşen yağış mevsim normallerinin oldukça altındaydı.
Birleşik Krallık Hidroloji ve Ekoloji Merkezi, bu durumun toprakları pişirdiğini, çok düşük nem seviyelerinin toprağı kurutup sertleştirdiğini söylüyor.
Yağmur, gök gürültülü fırtınalarda olduğu gibi çok miktarda ve yüksek hızda yağarsa, toprak tarafından emilemez. Bunun yerine yüzeyde birikir. Eğimli yüzeylerde bu su hızla akar ve ani sellere neden olur.
BBC
'Asfalt olmayan alanlar da artık yağmur yağdığında asfalt gibi davranacak'
Reading Üniversitesi'nden meteorolog Dr Rob Thompson, BBC News'e verdiği demeçte, bu sağanakların etkisini betonun üzerine yüksek hızda su dökmeye benzetiyor.
Thompson: "Bahçelerimizin, parklarımızın ve tarım arazilerimizin zeminleri artık neredeyse asfalt ve beton kadar kuru. Asfalt olmayan alanlar da artık yağmur yağdığında asfalt gibi davranacak." diyor.
Lancaster Üniversitesi'nden toprak bilimci Prof John Quinton, kuraklığın toprak üzerindeki en büyük etkisinin hidrofobisite yani su geçirmezlik olduğunu söylüyor.
Su, su geçirmez bir monta çarptığında emilmez; montun üstünde damlacıklar oluşur ve su, akıp gider. Topraktaki organik madde kuruduğunda üzerinde suyu geçirmeyen bir malzeme tabakası oluşur ve benzer bir durum yaşanır. Prof Quinton, "Toprak suyu ememez bunun yerine su, yüzeyde kalır" diyor.
https://twitter.com/bbcturkce/status/1559448084526108673?s=20&t=hN7XHStQNiumVcLWhFvYXA
'Bitki örtüsü, büyük fırtınalarda yağmurdamlalarını daha küçük parçalara ayırır'
Getty Images
Birleşik Krallık'ta devam eden kuraklığın otları ve diğer bitki örtüsünü nasıl yok ettiğini, parkların ve tarlaların nasıl sarardığını burada yaşayanların fark etmemesi zor. Bitki örtüsü toprağın üzerini örterek onu şiddetli yağışlardan korur. Prof Quinton, "Bitki örtüsü, büyük fırtınalarda yağmur damlalarını daha küçük parçalara ayırır. Bu koruma olmadan, büyük damlalar toprak yapısına zarar verir, bu da toprağa daha az su sızabileceği anlamına gelir" diye açıklıyor.
https://twitter.com/danholley_/status/1550010162752135168?s=20&t=f5EMJnoT6EfdWoV2v0J4IA
Dr. Thompson, Birleşik Krallık'ta çok farklı toprak türleri olmasına rağmen yeterince şiddetli bir yağmurda tüm ülkenin ani sel baskınlarına karşı kırılgan olduğunu söylüyor.
Suyun çok hızlı hareket edebileceği dik yamaçlı, engebeli araziler özellikle yüksek risk altında.
Dr. Thompson, geçen yaz Almanya ve Belçika'da yaşanan seller kadar şiddetli felaketlerin görülme ihtimalinin düşük olduğunu ancak bunların her zaman potansiyel olarak mümkün olduğunu belirtiyor.
Gök gürültülü sağanak yağışlar büyük miktarlarda yağmur getirebilir ancak genellikle küçük bir alanda etkili olurlar ve kısa sürerler. Bu durum toprağa iyileşmesi yeterli zaman vermez.
Bilim insanları, birkaç saat ve gün boyunca devam edecek hafif yağmurun toprağın nemini normal seviyelere getirebileceğini söylüyor.
Ancak kuraklığın bitmesi için ortalamanın üzerinde yağışın haftalar boyunca sürmesi gerekebilir.
Bilim insanları, Temmuz ayında görülen rekor sıcaklıkların insan kaynaklı iklim değişikliği olmadan "neredeyse imkansız" olduğunu söylüyorlar. Bununla birlikte sıcak hava dalgalarının ve kuraklıkların daha aşırı ve olağan hale gelebileceği yönünde de uyarıyorlar.
