"3 ebeveynli bebekler" polemiğe neden oldu
New Jersey'de ilk kez denenen ve başarılı olan yöntem tıp dünyasını ikiye böldü
New York Times'ta yayınlanan 'Üç ebeveynli bebekler' konulu makalenin yankıları sürüyor.
Anne adayının yumurtası, eş spermi ve başka bir kadının yumurtasından küçük bir miktar sitoplazma rahme enjekte edilerek elde edilen gebelikler kimi uzmanlara göre infertil çiftler için bir şans, kimi uzmanlara göre ise üstün niteliklere sahip nesil yaratmak üzere atılmış bir adım.
Tüp Bebek, Üreme İmmünolojisi ve Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Halit Fırat Erden "Bu yöntem insanların bebeklerini kendi istedikleri özelliklere göre tasarlamasına olanak veremez." dedi.
New Jersey Livington St. Barnabas Tıp Merkezi'nde yedi yıl tüp bebek tedavisi ile hamile kalmaya çalışan 39 yaşındaki Maureen Ott farklı bir yöntemle anne oldu. Yumurtaları, eşinin spermi ve başka bir kadının yumurtasından küçük bir miktar sitoplazma rahme enjekte edilerek elde edilen gebelik sonucu sağlıklı bir kız bebeği dünyaya getirdi. Bu yöntem ile hamile kalan ilk kadın olarak da kayıtlara geçti.
Hikaye New York Times'ta yayınlanan 'Üç ebeveynli bebekler' başlıklı makaleye konu olunca bilim dünyası ikiye bölünmüştü. Kimi uzmanlara göre bu gebelik çiftler için bir şans, kimi uzmanlara göre ise üstün niteliklere sahip nesil yaratmak üzere atılmış bir adım.
Peki tasarım bebekler üstün niteliklere sahip bir nesil bir nesil yaratmak üzere genetik yapının değiştirilmesine yol açabilir mi? Üç ebeveynli embriyolar oluşturmak masum bir tıbbi tedavi yöntemi mi? Tüm bu soruları Tüp Bebek, Üreme İmmünolojisi ve Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Halit Fırat Erden cevaplandırdı:
Bilindiği kadarıyla, mitokondriyal DNA (mtDNA) yalnızca temel hücre fonksiyonlarını yönetir. Eşlerin çekirdek DNA'sı çocuklarının boy, göz rengi, zeka gibi özelliklerini belirler. The New York Times yayınlanan araştırma sonuçlarına göre; enjeksiyonlar ile en az 30 kadının hamile kalmasına rağmen üçüncü şahıs sitoplazmanın fertilitelerinde ne rol oynadığı hala belirsiz. Birleşik Devletler'de iki ve İngiltere'de bir araştırma grubu mitokondri transferini temel alan yeni bir teknik için klinik denemelere başlamak üzere yeterli verilerinin olduğuna inanıyor ancak şimdi araştırmacılar bir yumurtanın çekirdek DNA'sını diğerinin tüm mitokondrileri ile eşleştirmek istiyor. Amaçları infertilite tedavisi yapmak değil, mtDNA'daki mutasyonların neden olduğu çeşitli yıkıcı hastalıkları önlemek.
Mitokondriyal replasman tedavisi adını verdikleri bu yeni teknik insanların bebeklerini kendi istedikleri özelliklere göre tasarlamasına olanak veremez. Geleneksel üremeye ilişkin risk ve belirsizlikler burada da geçerlidir.
Columbia Üniversitesi ve NewYork-Presbyterian Hastanesi'nde mitokondri uzmanları gelecek nesillerde bir takım kalıtsal hastalıkların önlenebileceği konusunda bu yönteme umutla yaklaşıyor. Mitokondriyal replasman ile üçüncü bir kişinin mtDNA'sı bebeğin her hücresine kalıcı olarak yerleştirilmiş olur ve bebek bu deneyin öngörülemeyen tüm risklerini taşır. Teorik olarak, bu teknikle doğan tüm kişilerin yaşamının herhangi bir döneminde sağlık sorunları görülebilir. Kadınlarda ise bu risk doğacak çocukları için de geçerlidir. Bu da, riskleri ve potansiyel avantajları değerlendirerek insanların bu tedaviyi ne zaman kullanması gerektiğine karar vermeyi özellikle zorlaştırır.
Ancak biyolojik açıdan bakacak olursak, mitokondriyal replasman planlandığı gibi giderse mitokondriyal hastalığın önlenmesi dışında üstünlük veya diğer herhangi bir özelliği garanti edemez.
Yumurta tek bir hücredir. İnsan vücudundaki en büyük hücre ve mitokondrilerini alıp güvenli ve başarılı bir şekilde başka bir kadının yumurtasına yerleştirmek hücre tedavisinin başlangıcıdır. Irk ıslahı değil de diyabet, Alzheimer, Parkinson ve hatta yaşla ilişkili atrofi tedavisi için kapıları açıyor olabiliriz. Tıptaki gelecek yüzyıl, hücrenin yüzyılı olacak.
