Çocukların hangi hastalıklarında ne yapmalı?

Ceyda ERENOĞLU/HABERTÜRK MAGAZİN

52'nci Türk Pediatri Kongresi, 15-19 Mayıs 2016 tarihlerinde, 1350 hekimin katılımıyla Antalya’da gerçekleştirildi. Farklı konuların tartışıldığı kongrede özellikle ‘genel çocuk sağ- lığı’ ile ‘çevre ve çocuk’ konuları öne çıktı. Peki günümüzde çocuk sağlı- ğıyla ilgili daha önce bilinmeyen nelerle ilgili farkındalık artışı var? Türk Pediatri Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mehmet Vural, “Çocuklarımızın anne karnında ve çok küçük yaşlarda yaşadıkları ortam ve beslenmelerinin bir programlama mekanizmasıyla ileri yaşlardaki sağ- lıklarını nasıl etkilediklerini artık daha iyi anlamaya başladık” diyor.

‘BİRÇOK HASTALIK ANNE KARNINDA PROGRAMLANIYOR’

Porf. Dr. Vural konuya ilişkin çarpıcı örnekler de veriyor: “Artık anne karnında küçük kalan bebeklerin daha sonraki aylarda hızla kilo alımlarının, ileri yaşlardaki koroner hastalık, karaciğer hastalığı ve diyabet risklerini çok artırdığını biliyoruz. Yine küçük yaşlarda alerjenlere maruz kalan çocuklarda ileride alerji riskinin daha fazla olabileceğini anlamış durumdayız. Bu, gelecekte ortaya çıkacak birçok hastalığın aslında çok küçük yaşlarda hatta anne karnında programlandığının göstergesi.”

YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİĞİ HASTALIKLARI ALEVLENDİRDİ

Vural, son yıllarda çocuklarda alerjik hastalıklarda artış gözlemlendiğine dikkat çekiyor ve ekliyor: “Bu durum büyük olasılıkla yaşam tarzının değişmesi, beslenmedeki değişiklikler ve gittikçe daha hijyenik şartlarda yaşamamızdan kaynaklanıyor. Bunun dışında enfeksiyon hastalıklarında da artış var. Sağlık Bakanlığı da bunu saptadığı için daha yoğun bir aşılama programı uygulamaya başladı.

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

1. Çocukları hastalıklardan korumak için sıkı giydirmek ve sıcak ortamlarda yaşatmamız gerek

-YANLIŞ: Aksine soğuk ortamlar çocuklar için çok daha sağlıklıdır.

2. Çocukların küçük yaşlarda kilolu olmaları problem değildir. Nasıl olsa hareketlenince kilo kaybederler

-YANLIŞ: Küçük yaşlarda fazla kilolu olanların ileride obez olma riskleri çok arttığı için bir çocuğun her zaman yaş ve boyuna uygun kiloda olması gerekir.

3. Yüz üstü yatırılan bebeklerin daha iyi uyudukları ve bunun bebek büyüme ve gelişmesi için daha iyi olduğu zannedilir

-YANLIŞ: Süt çocukluğu döneminde, özellikle ilk 6 ayda yüz üstü yatırılan çocuklarda tıbbın henüz nedenini tam açıklayamadığı ani bebek ölümü riski artmaktadır.

4. Ateşi olan çocukların ateşinin hemen düşürülmesi gerekir

-YANLIŞ: Ateş düşürmek bir tedavi yöntemi değildir. Sadece çocuğu rahatlatmak için yapılır. Ateş 38.5 derecenin üzerine çıkmadan ateş düşürücü tedaviye gerek yoktur.

5. Sezaryen doğum hem anne hem çocuk için daha yararlıdır

-YANLIŞ: Sezaryen hem anneye hem de bebeğe gereksiz riskler yükler. Annenin sezaryen doğum sonrası bebeği anne sütü ile beslemesi gecikir, ameliyata bağlı sıkıntıları olur. Bebekte ise “ yeni doğanın geçici taşipnes “ denen bir solunum hastalığı nedeniyle hastanede kalış ve yoğun bakım tedavisi gerekebilir.

TAM AŞILAMA KONUSUNDA ALMAMIZ GEREKEN YOL VAR

Aşılanma çocuk sağlığı açısından çok önemli bir koruyucu hekimlik yöntemi olarak görülü- yor. Prof. Dr. Mehmet Vural, “Günü- müzde, gelişmiş ülkeler arasında bile en çok sayıda hastalığa karşı aşılama yapan ülkelerdeniz. Bu çocuklarımız açısından çok sevindirici bir sonuç” diyor. Aşılama oranları tek tek her aşı için yüzde 90’lar düzeyindeyken, tüm aşıların tam olarak yapıldığı çocuk oranının yüzde 74 olduğuna dikkat çekiliyor. Vural’a göre tam aşılama konusunda almamız gereken biraz daha yolumuz bulunuyor. Peki aşı konusunda dünyanın önde gelen ülkelerinden olan Türkiye’de hangi aşıların zorunlu takvime girmesi planlanı- yor? Çocuklarda ishal yapan rota virüsüne karşı geliştirilmiş aşılar ile sadece bir kez yapılan suçiçeği aşısının ikinci dozunun zorunlu aşılar arasına girmesi bekleniyor

AİLELERİN ANTİBİYOTİK TAKINTISI

Günümüzdeaileler her ateşli hastalıkta antibiyotik kullanılması gerektiğini düşünü- yor. Oysa antibiyotiklerin sadece bakterinin neden olduğu hastalıklarda (gerektiğinde) kullanılmaları gerekiyor. Virüslerin neden oldukları hastalıklarda antibiyotiklerin etkisi bulunmadığı için kullanılmaları hastalığın gidişini değiştirmiyor. Bu ilaçların gereksiz kullanımları, vücutta direnç gelişimine neden olduğu için ger- çekten antibiyotik kullanılması gereken durumlarda beklenen etki elde edilemeyebiliyor. Antibiyotik kullanımı bağırsaklardaki vücuda yararlı bakterileri de ortadan kaldırabileceği için ishallere neden olabiliyor. Bu ve buna benzer istenmeyen etkiler nedeniyle gereksiz antibiyotik kullanımının çocuklara yarar değil zarar verebileceği belirtiliyor. Küçük çocuklardaki ateşli hastalıkların büyük kısmının viral enfeksiyonlar olduğu düşünüldü- ğünde antibiyotiklerin ne kadar gereksiz kullanıldıkları daha iyi anlaşılmış oluyor.

HANGİ HASTALIKTA NE YAPMALI?

Her100 çocuktan 3-8’inde ateşli havale geçirme riski bulunuyor. Bu sonuç ateşli havalenin çok ender karşılaşılan bir hastalık olmadığını gösteriyor. Bu sorunla karşılaşan anne babalar haklı bir tedirginlik yaşadıkları için şu gerçekleri bilmelerinde yarar var.

-Ateşli havale klasik olarak 6 yaşından sonra görülmez.

-Ateşli havale geçiren çocukların çoğu (% 70) bir daha havale geçirmez.

-Bir daha havale geçirenlerin çoğu bu sorunu ilk 2 yılda yaşar. Yani ilk havalenin üzerinden 2 yıl geçtiyse çocuğun havale geçirme riski çok düşer (% 10).

-Ateşli havale için ateşin en az 38 derece olması gerekir. Ancak çok yüksek ateşin ateşli havale riskini artırdığı gösterilmemiştir. Çocuğun ateşinin çok yüksek olması nedeniyle ateşli havale heyecanı duymanın bir anlamı yoktur.

ATEŞLİ HAVALE SIRASINDA AİLELER NE YAPMALI / YAPMAMALI?

YAPILMASI GEREKENLER:

Havale geçiren çocuğunuzu yan yatırın. Bu pozisyon şuur kaybı sırasında kusma olması halinde kusmuğun akciğerlere kaçmasını ve aspirasyon problemiyle karşılaşma riskini ortadan kaldıracaktır.

YAPILMAMASI GEREKENLER: Çocuğunuzu havale sırasında, doktorunuza ulaştırmaya, ateşini düşürmek için ilaç vermeye, banyo yaptırmaya, kucağınıza alıp hastaneye götürmeye çalışmayın. Havale genellikle kısa sürer ve siz hastaneye ulaşana kadar sonlanmış olur. Ancak taşıma sırasında kusmuğun akciğere kaçırma riski vardır

ÇOCUK FELCİ GÖRÜLMÜYOR

Çocukfelci çok başarılı aşılama programları sayesinde artık rastlanmayan bir hastalık halini almış durumda. Ancak günümüzde çevremizde yaşanan savaşların etkisiyle takipsiz ve aşısız kişilerin mülteci olarak Türkiye’ye sığınmalarının bu hastalık riskini tekrar ortaya çıkarabileceği belirtiliyor.