4 milyar dolarlık endüstri: Menopoz

Dahil olmama epey uzun yıllar var ama duyduğuma göre altın günlerinde kadınların bir numaralı gündem maddesi ateş basmaları... “Sen nasıl önüne geçiyorsun?” ile başlayan sohbetlerin ardı arkası kesilmiyor. Kadınlar anneannesinden kalan iksirlerini paylaşmak için birbiriyle yarışıyor. Herkes bir doktor edasında. Hemcinslerimin hayatındaki en önemli dönüm noktası, sadece yaşı geleni değil, hepimizi ilgilendiren mühim meselelerden menopoz. Malum kadın gerçek anlamda ilk defa bu dönemde yaşlandığını hissediyor. Hatırlarsınız, bunu kanser riskine karşı yumurtalıklarını aldıran Angelina Jolie de itiraf etmişti. Jolie yaşlı hissediyor ama “Menopozlu ve mutluyum” demişti. Elbette herkes Angelina Jolie gibi mutluluk tablosu çizemeyebiliyor. Eşiniz, ablanız, anneniz ya da hiçbiri yoksa müdürünüz, komşunuz vesilesiyle kendinizi bu sürecin içinde bulmuş, en azından 1 kere ateş basıp sinirlenmesinden nasibinizi almışsınızdır.

HT Pazar'dan Sema Ereren'in haberine göre; peki kadınların bünyesinde bu süreçte ne olup bitiyor da dünyalar başımıza yıkılacakmış gibi hissediyoruz ve hissettiriyoruz? Ergenlikte yaklaşık 400 bin yumurta taslağı içeren yumurtalık, 50’lerinde yumurta üretimini durdurur, östrojen üretimi azalınca rahim içinde aylık kalınlaşma olmaz, kanama durur ve buna ‘menopoz’ denir. Daha basit tanımıyla bir kadının 12 ay üst üste âdet görmemesi demektir. Kavramın ilk kez 1821’de kullanıldığı tahmin ediliyor. 40-45 yaş ‘erken menopoz’ sınıfına giriyor; 55 yaş ise ‘geç menopoz’ için sınır. Neyseki Türkiye’de ortalama menopoza girme yaşı 51. Ancak sağlıksız beslenmek, stres, sigara ve birtakım genetik bozukluklar gibi nedenlerle bu sürece erken girenlerin de sayısı artıyor. Dahası ömürlerin uzamasıyla menapozda geçen süre de arttı. Kadınlar hayatlarının üçte birinden fazlasını beraberinde bedensel ve ruhsal değişiklikler getiren menopozda geçiriyor. Kadınların yüzde 20’si bu dönemi ağır sonuçlarla atlatıyor. Uzmanlara göre özellikle ilk 4 yıl çok zorlu geçiyor ancak her bünyenin tepkisi farklı.

DÜNYA EKONOMİSİNİ DE VURUYOR

Âdet kanamalarında düzensizlik menopoz döneminin ilk belirtilerinden. Ateş basmaları, terleme, genital kuruluk bu düzensizliklere eşlik eder. Östrojen hormon eksikliğine bağlı olarak, kadın vücudunda çok daha büyük sıkıntılar oluşabiliyor. Osteoporoz yani kemik erimesi, kalbi ve beyni besleyen damarlarda tıkanıklık, kolesterolün yükselmesi, kalp krizi ve inme riski kadınların korkulu rüyalarından. Elbette ruhsal değişiklikler de beraberinde geliyor. Özellikle menopoz sürecine kendini hazırlamamış kadınlar depresyona giriyor. Kimi kadınlar içine kapanıyor, ağlama krizlerine giriyor, çabuk sinirleniyor, halsiz hissediyor, cinsel isteği azalıyor. Bu arada her 10 kadından 1’i sıcak basması, ağlama krizleri gibi yan etkiler sebebiyle işini aksattığından menopoz dünya ekonomisini de vuruyor. Bu arada dünya ekonomisi demişken... Menopozun global endüstrisinin 4 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Gittikçe büyüyen menopoz pazarında üzerine yazılan kitaplardan tutun da sıcak basmalarınızı yatıştırma vaadinde bulunan bantlara kadar yok yok. Bu süreçte dünyada en çok da alternatif tedaviler için para dökülüyor. Tedavi listesinde ‘soya izoflavon’, siyah yılan kökü olarak bilinen ‘black cohosh’, ‘ginseng’, ‘don quai’ yani Çin melekotu ve çuha çiçeği yağı gibi bitkisel östrojen kaynakları var. Menopoz şikâyetlerinin ortadan kaldırılması için bitkisel östrojenlerin kullanılması hormon tedavisi istemeyenlere bir çözüm olabilir ancak henüz işe yarayıp yaramadığı kanıtlanmış değil. Bu yöntemlerin tamamen kandırmaca olduğunu söyleyen çok sayıda uzman var. Onlardan biri de Avustralya’da menopoz üzerine geniş çaplı araştırmalar yapan Dr. Roisin Worsley. Worsley “Bunların hiçbiri bilimsel olarak kanıtlanmadı, durum belirsiz” diyor.

NE YAPMALI?

Bitkisel ya da ilaçlı hormon tedavileri, osteoporoz (kemik erimesi) tedavisi, düzenli egzersiz ve dengeli beslenme, psikolojik destek öne çıkan menopoz tedavilerinden... Özellikle kemik ve kalp-damar sağlığının bozulmaması için hormon tedavisi yapılabiliyor ama bunun da meme kanserini tetiklediğine dair şüpheler var. Tedavi seçenekleri bireysel risk faktörlerine göre değerlendirilmeli. Uzmanlar menopoza giren kişinin aile öyküsüne, rahim ve yumurtalıklarının durumuna göre tedavinin belirlenmesi gerektiğini söylüyor. Yani size iyi gelen başkasına gelmeyebilir. Menopoz sonrasında kalp ve damar hastalıkları kadınlar için riskli hale gelir. Özellikle 40 yaşından önce menopoza girilmişse kalp-damar hastalığından dolayı ölüm riski her yıl yüzde 5 oranında artabilir. Menopozdan sonra kemik kaybı da başlar. Kemik erimesi ve sonucunda ortaya çıkan kırık riskinde artış menopoz sonrası ortaya çıkan önemli sorunlardan. Özellikle kalça kırıklarında artış görülür. Bu dönemde sigara ve alkol tüketiminin azaltılması, düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve doktorunuzun önereceği kalsiyum desteğiyle kemik sağlığınızı koruyabilirsiniz.

* Türkiye’de ortalama menopoz yaşı 51.

* Menopozun ilk 4 yılında vücut kendini bu duruma adapte ediyor.

* 40-45 yaş ‘erken menopoz’ sınıfına giriyor. 55 yaş ‘geç menopoz’ için sınır.

* Menopozda günlük kalori ihtiyacınız 200-400 kalori düşer. Kalori tüketiminizi azaltın.

* Menopoz, dünya ekonomisini de vuruyor. Çünkü her 10 kadından 1’i sıcak basması, ağlama krizleri gibi yan etkiler sebebiyle işini ciddi biçimde aksatıyor.

BUNLARI DA UNUTMAYIN!

Menopozda günlük kalori ihtiyacınız 200-400 kalori düşer. Kalori tüketiminizi azaltın. Ancak bu dönemde yanlış beslenme düzeni, vitamin, fosfor, kalsiyum ve minerallerden yoksun diyetler kemik erimelerine, beraberinde kemiklerde kırıklara yol açabilir. Dikkat!

* Her gün kalsiyum alın. Bunun için süt ve süt ürünleri tüketin. Ispanak, roka ve dut pekmezi de kalsiyumdan zengin gıdalar.

* Haftada en az 1 gün balık tüketin.

* Badem, ceviz gibi yağlı tohumlardan faydalanın.

* Mevsiminde sebze ve meyve tüketin.

* D vitamini için güneşten de istifade etmeyi unutmayın. Menopoz sonrasında günlük kalsiyum ihtiyacınızın arttığını göz önüne alarak kalsiyum ve D vitamini takviyesi almanız gerekebilir. Düzenli egzersiz ve günlük yaklaşık 1500 mg kalsiyum menopozdan sonra kemik yoğunluğunu artırabilir.

* 4 Haftada en az 3 gün baklagil tüketin.

* Zeytinyağı ağırlıklı beslenin.

* Şekerden uzak durun.

* Sıcak basmaları baharatlı ve tuzlu yiyecek, sıcak içecekler ve kafeinle tetiklendiğinden bunlardan uzak durun.

* Menopoz sonrası rutin kontrollerinizi ihmal etmeyin.

BİR MENOPOZLUYA NASIL DAVRANILMALI?

Her şeyden önce sürecin geçici olduğunu unutmayın, anlayışlı olun ve sürece uyum sağlamasını kolaylaştırın. Sosyalleşmeleri ve egzersiz yapmaları için teşvik edin. Çünkü düzenli spor sıcak basmalarıyla mücadelede önemli. Fazla kilolar ve hareketsiz yaşam bu dönemde kendinize yapabileceğiniz en kötü şeylerden. Bu arada yıllar evvel önlem almaya teşvik etmek de önemli. Bunun için damar sağlığını korumak, kolesterolü kontrol altında tutmak, kilo almamak, düzenli spor yapmak ve kemiklere kalsiyum depolamak çok önemli. Ayrıca ona hasta gibi davranmayın.