3 ayda her şeyi düzene sokuyor ama...

CEYDA ERENOĞLU / HT MAGAZİN

cerenoglu@htgazete.com.tr

Uzmanlar, beyin pili çıkmadan önce yürümesi zorlaşan ya da hiç hareket edemeyen büyük bir parkinsonlu hasta grubuna, "Sizin için yapacak hiçbir şeyimiz yok" diyordu. Oysa 20 yıl içinde çok şey değişti. Artık bu hastalar başvurdukları doktorlardan, "Sizin için yapacak çok şeyimiz var" yanıtını alıyorlar. Erken ameliyat olması gereken hastaların büyük bölümünün ameliyata geç girmeleri ise hala en önemli sorun...

Cerrahi, halen tüm Parkinson hastalarının küçük bir bölümüne uygulansa da bu grup hastalarda gerçekçi beklentiler çok iyi sonuç verip hastanın yaşam kalitesini önemli oranda iyileştirebiliyor. Aslında her Parkinson hastası orta vadede ameliyata aday olabilir.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Beyin Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Savaş'a göre beyin pili uygulamasının son çare olarak görülmemesi gerekiyor. Uygulamanın, hastalığın son dönemi yerine orta dönemlerinde yapılmasının daha yararlı sonuçları bulunuyor.

Böyle yapılmayıp hastanın durumu ağırlaştığında gerçekleştirilen beyin pili uygulamasında hastanın daha fazla yarar göreceği dönem atlanmış oluyor. Beyin pili takılması gerektiği halde zamanında başvurmadığı veya yönlendirilmediği için bundan yeterince yarar görmeyen hastalar bulunuyor. Türkiye'de bu hastaların yaklaşık 4' te 3' üne genellikle geç dönem ameliyatları yapılıyor. Bu uygulamaların yapıldıgı merkez ve deneyimli cerrah sayısının az oldugu bilinmektedir.

3 AY SONUNDA DÜZELME BELİRGİNLEŞİYOR

Ameliyatta bir sorun çıkmaması halinde hasta ertesi gün ayağa kalkıyor ve ilk hafta içerisinde bir düzelme gösteriyor. İlaç ve pil ayarının süresinin yaklaşık 2-3 ay civarında olup her şeyin düzene girmesinin 3 ayı bulduğu belirtiliyor. Titremenin genel olarak uygulanan cerrahiye hemen yanıt verdiği belirtiliyor. Yürümeyi rahatlatmak için takılan beyin pili uygulaması titremeyi bir miktar azaltsa da ne kadar azalacağının hastanın şansına kaldığına dikkat çekiliyor.

HASTA BEKLENTİSİ GERÇEKÇİ OLMALI

Prof. Dr. Ali Savaş, cerrahi önerilen bazı hastaların uygulamayla ilgili aşırı beklenti içinde olduklarını söylüyor. Bu grup hastalar cerrahi sonrasında, her şeyin normale döneceğini ve hiçbir hastalık bulgusuyla karşılaşmayacaklarını umdukları için genellikle yapılan işlemin sonucunda hayal kırıklığına uğruyor.

Savaş ise, beyin pili uygulamasının bu hastalığı tedavi etmediğini sadece bulgularında kısmi düzelme sağladığını söylüyor ve "Hastalarımızın ilaçlarını bir miktar azaltıyoruz. Bu noktada tamamen normale dönen hasta sayısı çok azdır ve bunlar da daha erken ameliyat olanlardır " diyor.

Geç ameliyat olmuş hastaların tamamen normale dönme olasılığı çok az olup sadece günlük yaşamları kolaylaşıp hayat kaliteleri artıyor. Bu yüksek beklentili hasta grubunda belirgin bir düzelme olsa da bazen tatminsizlik görülebiliyor. Uygulamadan doğru beklentisi olanlar ise sonuçtan büyük mutluluk duyuyor. Kişi evde kendi işini yapabiliyor ve yardıma ihtiyacı varken kendini az yardımla idare edebiliyorsa, bu, beyin pili takılan hasta için önemli bir düzelme anlamına geliyor. Bu durum, hastaların geceleri daha rahat uyumalarına bile katkıda bulunuyor.

'20 yıl önce umudumuz yoktu'

Prof. Dr. Ali Savaş, " Beyin pili çıkmadan önce yaptığımız ameliyatlarda ufak bir grubu tedavi edebiliyorduk. Özellikle yürümesi yavaşlamış veya hiç hareket edemeyen hastalara, "Sizin için yapacak bir şeyimiz yok" diyorduk. Bu 20 yıl önce bizim açımızdan çok büyük bir olumsuzluktu. Bu uygulamanın gerçekten etkili olduğunu anladığımızda bu gruplar da tedavi kapsamına girdi ve her tür parkinsonda yapılacak bir şeyler olduğu düşünülmeye başlandı. Bu durum tedavi yelpazemizi çok genişletti. O dönem 'Sizin için yapacak bir şeyimiz yok' dediğimiz o büyük gruba artık onlar için yapacak çok şeyimiz olduğunu söylüyoruz."

'Üniversitelerde ameliyat yapacak hoca bulmak zorlaştı'

"Genel olarak bakıldığında SGK hem devlet hem de özel hastanelerde beyin pillerinin geri ödemesini yapıyor" diyen Prof. Dr. Ali Savaş, bu açıdan Türkiye'de hastaların şanslı bir ülke olduğunu belirtiyor. Buna karşın sıkıntıların varlığına da dikkat çeken Savaş, eskiden beyin pili uygulamalarının üniversite hastanelerinde sık yapıldığını, ancak günümüzde özellikle Tam Gün uygulamaları ve bazi diğer idari sorunlar nedeniyle bu ameliyatları gerçekleştirecek öğretim üyesi ve nitelikli akademik personel bulmanın çok zorlaştığını söylüyor.

İdari ve mali sıkıntılar nedeniyle bu işlemin çoğu yerde yapılamaz oluşuna dikkat çeken Savaş, "Son 5 yıla bakıldığında idari sorunlar ve SGK ödemeleri sırasında üniversite hastaneleri ağır zarar görmeye başladılar. Ödemeler yetersiz; ya geri ödeme alamıyor ya da geç alıyorlar "diyor ve önemli bir soruna işaret ediyor.

Beyin pilinde ideal hasta kim?

Nörolojinin takibinde 3-5 yıl kalmış, belli başlı tedavileri denemiş ve hastalık süresi 5 yıla yaklaşmış hastalarda ilaçlarla çok büyük rahatlık sağlanamıyorsa, kasılmalar söz konusuysa, hastanın yaşamı ilaçlara bağlı olarak ya da ilacın dozu düştüğünde ağırlaşıp aksıyorsa bu durumdaki kişilerin ameliyata aday Parkinson hastaları olduğu belirtiliyor. Bu durumun hastalıkta orta dönem olarak adlandırılan 5 - 10 yıl arasındaki döneme denk geldiğine dikkat çekiliyor.