Suudi Arabistan'ın hapishanede ölüme terk ettiği reformist: Abdullah el-Hamid

İnsan hakları savunucuları, aktivistler ve diğer kaynaklar, Suudi Arabistan vatandaşı insan hakları savunucusu, reformist ve düşünür Abdullah el-Hamid'in (69) cuma sabahı hayatını kaybettiğini kesin doğrularken, konuya ilişkin Suudi Arabistan makamlarından henüz bir açıklama yapılmadı.

Hamid'e yakın kişilerin hesaplarından edinilen bilgiye göre, Hamid'in naaşı dün kılınan cenaze namazının ardından memleketi Bureyde'de defnedildi.

Suudi Arabistan makamları, cezaevlerinde hayatını kaybedenlere ilişkin bilgi vermekten uzak durduğu gibi, ülke hapishanelerindeki tutuklu ve gözaltıların durumları ve sayıları hakkında da açıklamalarda bulunmuyor.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, 2017 ve öncesinde, aralarında Hamid'in de bulunduğu yüzlerce insan hakları aktivisti, reformist, davetçi ve daha birçoklarının tutuklanması yönünde adımlar atmıştı.

- Hapishanede beyin kanaması

Suudi Arabistanlı aktivistlerin oluşturduğu "Düşünce Tutukluları" Twitter hesabından yapılan açıklamada, Hamid'in cuma sabahı tıbbi ihmalin yol açtığı beyin felci nedeniyle yaşamını yitirdiği belirtildi.

Suudi Arabistan'daki insan haklarını belgeleyen El-Kıst (Al Qst) İnsan Hakları Kuruluşu, birkaç gün önce, Sivil ve Siyasi Haklar Derneğinin kurucusu ve reform çağrılarının öne çıkan yüzlerinden biri olan Hamid'in koma halindeyken 9 Nisan'dan bu yana yoğun bakıma kaldırıldığını duyurmuştu.

Riyad'daki Hair hapishanesinde beyin kanaması geçiren Hamid'in sağlık durumunun çok kötü olduğunu aktaran kuruluş, 70'e yaklaşan yaşına rağmen serbest bırakılması taleplerinin 3 aydan uzun bir süredir kabul edilmediğine dikkati çekmişti.

Hamid'in kasıtlı olarak sağlık ihmaline maruz bırakıldığını öne süren insan hakları aktivistleri, aylardır kendisinin kalp ameliyatına ihtiyaç duymasına rağmen yetkili makamların bunu umursamadığını savundu.

Uluslararası Af Örgütü, 19 Nisan'da yaptığı açıklamada, hapishanede yaşadığı sağlık sorunları ve komaya girmesinden dolayı Hamid'in derhal serbest bırakılması talebinde bulunmuştu.

- Hem insan hakları aktivisti hem düşünür, araştırmacı ve şair

Hamid, bir düşünür, araştırmacı ve şair olmadan önce, ifade özgürlüğü ve insan hakları alanında faaliyet gösteren bir aktivistti.

Hamid, 1950'de dünyaya geldi. Mısır'daki el-Ezher Üniversitesi Arap Dili Edebiyatı Fakültesinde doktorasını tamamladı. Daha sonra ülkesine dönerek, "Sivil ve Siyasi Haklar Derneği" ve "Meşru Hakları Savunma Komisyonu" adlı sivil toplum örgütlerini kurdu.

İmam Muhammed bin Suud İslam Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştığı sıralarda 1993'te Meşru Hakları Savunma Komisyonu adlı cemiyetin kuruluş çalışmalarına başladı.

Riyad'taki Arap Dili Öğretim Enstitüsünde 6 yıl dekanlık yapan Hamid, şiir, edebiyat gibi çeşitli edebi alanlarda eserler bıraktı.

Hamid'in en önemli eserleri arasında "İslam'da İnsan Hakları" adlı kitabı geliyor.

- Üç reformist ve meşruti krallık

Hamid, birçok reformistle ülkede anayasal siyasi reform çağrısı akımı oluşturmak için ortak hareket etti. Suudi Arabistanlı 100 reformcu şahsiyetle ülkenin meşruti krallığa dönüşmesi için çağrılar yapan duyurular yayımladı. Reformistlerle dile getirdiği talepler arasında yasama, yürütme ve yargı erklerinin birbirinden ayrılması, yolsuzlukların sonlandırılması ve yargı bağımsızlığının gerçekleşmesi istekleri yer aldı.

Aralarında Hamid'in de olduğu bu şahsiyetler 16 Mart 2004'te tutuklandı. İçişleri Bakanlığı, tutuklamaları o zaman "İslam Şeriatı üzerine kurulu toplumun bütünlüğüne, ulusal birliğe hizmet etmeyen açıklamaların incelemeye alınması" amaçlı olarak tanımlamıştı.

Gözaltına alınanlar, hükümetle koordine yapılmaksızın siyasi faaliyetlerde bulunmama taahhüdü imzalayarak serbest bırakıldılar. Ancak bu taahhüdü yerine getirmeyen Hamid, Metruk el-Falih ve Ali ed-Dumeyni o günden sonra 3 reformist adıyla anıldılar.

- 7 kez gözaltı

Hamid, 7 kez tutuklandı. Mart 2013'teki son kez tutuklanmasının ardından hiçbir gerekçe gösterilmeksizin 11 yıl hapse mahkum edildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütüne (HRW) göre, Suudi Arabistan hapishanelerinde tutulan reformistlerin sembol isimlerinden onlarca düşünce mahkumu ağır ihlallere maruz kalırken, özellikle ileri yaştakilerin sağlık sorunları gözardı ediliyor.

Kronik hastalık sahibi olup kasıtlı ihmale maruz kalanlar arasında bulunan akademisyen Dr. Suud Muhtar el-Haşimi, 15 yıldır gerekçesiz Suudi Arabistan hapishanelerinde tutulmasının ötesinde ihtiyacı olan tedavi taleplerine de cevap alamıyor.

- İlk reform çağrısı yapan reformistti

Hamid, Suudi Arabistan'da meşruti krallık ya da anayasal monarşi çağrısı yapan ilk reformist olmanın yanı sıra, ülkede insan hakları savunuculuğu, genel hak ve özgürlükler konusunda en ileri figürlerden biri olarak tanınıyordu.

Hamid'in görüşlerini şu birkaç cümlede özetlemek mümkün:

"Suudi Arabistan'da mutlak monarşi şeklinde var olan yönetim şeklinin devam etmesi mümkün değildir. Sistem, hem siyasi hem dini olmak üzere iki baskıyı birlikte elde tutuyor. Rejimin anayasal monarşiye dönüşerek, kraliyet ailesi ve veliahtlığın tahtla yetinmesi ve yönetimde halka da siyasi katılımın önünün açılması gerekiyor."

Hamid, mahkumların maruz kaldıkları ihlallere ve var olan siyasi rejime muhalif duruşunu hapishanenin içinden barışçıl aktivitelerle sürdürdü.

Siyaset ve insan hakları konusunda aktivistlerden tutuklu olanların serbest bırakılması yönünde faaliyet gösteren Hamid, içinde bulunduğu koğuşundan Şubat 2019'da başlattığı hareketle sağlık sorunlarına rağmen, açlık grevi ilan etti.

Suudi Arabistan mahkemelerini teftiş mahkemeleri olmakla niteleyen Hamid, yaptığı bir konuşmasında, ülkedeki mahkemelerin fikir ve ifadeyi yargıladıklarını söyledi.

Hamid, fikir ve ifade özgürlüğünü kısıtlamanın insanları şiddete sürükleyeceğini, şiddet ve aşırılığı kısıtlamasız ifade özgürlüğüyle ortadan kaldırmanın mümkün olacağını vurguladı.