Taliban'ın, Afganistan'ı geri almasında sosyal medya nasıl yardımcı oldu?
İngiltere'de Exeter Üniversitesi'nde Öğretim Görevlisi Weeda Mehran, Guardian gazetesine, ''Teknolojiyi yakından takip eden Taliban'ın Afganistan'ı geri almasında sosyal medya nasıl yardımcı oldu?'' başlıklı bir yazı yazdı.
Weeda Mehran, Taliban’ın iki hafta içinde Afganistan’ı ele geçirmesinin hem belli başlı siyasi nedenler ki bunlar hepimizin genel çerçevede bildiği Taliban ile Batılı güçler ve Afgan ordusu arasında 20 yıllık savaşı sonlandıran sorunlu bir barış anlaşması, artık eski yönetim olarak adlandırılan Kabil yönetiminin, Taliban ile mücadele etmek için siyasi irade göstermemesi ve ülkede yaygın olan yolsuzluğun bu sürecin başat aktörleri olduğunu sıraladı ve analizlerini bir fikir yazısında dile getirdi.
MODERN MEDYA STRATEJİSİ
Ancak Weeda Mehran’ın yazısında önemli satır başlıklarından biri, Taliban’ın bu süreç içerisinde dikkate değer bir ‘‘modern medya’’ stratejisi izlediği yönündeydi. Weeda Mehran Taliban'ın Afganistan'da yönetimi ele geçirdiği dönemi şu sözlerle aktardı:
''Taliban internet kullanımını yasakladı. Bu süreçte devlet tarafından işletilen televizyon istasyonları kaldırıldı ve vatandaşlara televizyon izlemeyi tamamen bırakmalarını emretti ve müziği yasakladı. Ancak uluslararası güçler tarafından devrildikten sonra örgüt, 2003'te yeni bir isyanla başlayarak çevrim içi varlığını hızla genişletti.''
Bu platformlarda/ dergilerde dikkat çekici noktayı Weeda Mehran şu şekilde dile getirdi ‘‘Mesajlar her birinde hedef kitlesinin ilgi ve endişelerine hitap edecek şekilde uyarlandı. Örneğin, Arapça ve İngilizce yayınlarda dine atıfta bulunulmakta, Farsça metinlerde milliyetçiliğe çağrılar yapılmakta ve Urduca içerik yerel siyasi kaygılarla ilgilenmektedir.’’
Ayrıca Mehran’ın aktarmış olduğu yazıda, Taliban’ın hem kendi web sitesi, hem de radyo istasyonunda, Taliban’ın resmi açıklamalarına yer verilmesini yeni bir tür ‘‘sanal emirlik’’ çerçevesi ifadesiyle açıklandı.
Uluslararası alanda Taliban'ın kendi görünümünü, hem emperyalizmle savaşan ve bu bağlamda kendi kaderini tayin hakkı arayan ulusal radikal İslamcı bir grup olarak tanımladığı dile getirildi.
TALİBAN’IN MEŞRULAŞTIRILMASI
Mehran temel sorunun, ‘‘Taliban'ın, Kabil hükûmetine uygulanabilir bir siyasi alternatif olarak meşrulaştırılmasıdır; askeri yeterlilikleri ve stratejik zaferleri, Taliban'ı önemli bir bölgesel güç olarak konumlandırmak için oynanıyor.’’ sözleriyle açıkladı.
Aynı zamanda Taliban’ın modern medya stratejisi içinde, yerel halk arasında yankı uyandıracak mesajların yayılması ve bir ölçekte Afgan kültürünü önceleyen bir kimlik duygusunun, medya stratejisinde yer aldığı vurgulandı.
Ancak, uzun yıllar ülkede konuşlanan uluslararası koalisyon güçlerinin bunu yapmakta başarısız olduğunu vurgulayan Mehran, bu strateji sayesinde ülkedeki yerel nüfuzlu şahsiyetlerden büyük destek sağlandığını ifade etti.
Mehran’a göre bu işleyen strateji sayesinde, Afgan Ulusal Güvenlik ve Savunma Güçleri (ANDSF) ve Afgan yetkililerin, Taliban ile savaşmak yerine, teslim olmayı tercih etmesine sebep olduğu belirtildi.
BENZER STRATEJİLER
Yazıda aynı zamanda, Taliban’ın El Kaide ve IŞİD/DAEŞ gibi diğer şiddet yanlısı örgütlerin yerleşik formülünü takip ettiğini ve sosyal medya platformlarında halka açık bir varlık oluşturduğuna dikkat çekildi. Bu strateji sayesinde örgütün, medya stratejisinde, Afgan hükûmetinin veya uluslararası güçlerden daha önce davranarak mesajlarını kendi taraflarından, uluslararası kamuoyuna ulaştırmayı başardığı yazıldı.
İMAJ DEĞİŞİKLİĞİ
Kabil’in düşüşünden sonra, özellikle Taliban’ın farklı veya daha ılımlı lanse edilen imajını yansıtmak için bir tür halka ilişkiler kampanyası yürütüldüğüne dikkat çeken Mehran, bu süreç içerindeki mesajların, Taliban’ın geçmişten bugüne gelen şiddet mirasından sıyrıldığı ve kadınlara veya etnik azınlıklara yönelik baskılardan daha az sıyrılmış görülen bir ‘‘konsensüs’’ oluşturulduğu izlenimi verildiğini söyledi.
Facebook ve YouTube gibi platformlarda hâlâ Taliban ile ilgili içerikler yasaklanmış olsa da Taliban'ın Kabil'deki hayatı, kendi yönetimleri altında rapor etmeleri için binlerce takipçisi olan etkili YouTuber'ları işe alarak yeni rejimi olumlu bir şekilde yansıtmaya yardımcı olduğu dile getirildi.
Ancak cep telefonların ışıkları kapatıldığında ise işlerin hiçte öyle görünmediği ve kötü muamelelerin baş gösterdiği yazıldı.
Taliban’ın iktidarına dönüşünü hızlandıran medya stratejisi ve yeni teknolojiler paradoksal olarak bölgede Taliban yönetimine karşı seslerin ve mobilize direnişlerine de yararken ülkedeki internet kısıtlamalarının geleceği olası görünüyor.
Kaynak: Guardian: Weede Mehran, ''How social media helped the tech-savvy Taliban retake Afghanistan?''
