Yürüyen merdivenler sizden özür diliyorum

Ayşe ÖZEK KARASU/ GAZETE HABERTÜRK-PAZAR

Şüphe uyandıracağını bildiğim için o soruyu sormadım. “Yürüyen merdiven, herkes yürürse mi, yoksa durursa mı daha hızlı gider?” demedim. Sorunun altında bit yeniği aranacağından, kimse bodoslama “Yürürsen hızlı gidersin” demeyecekti.

Ama yine de AVM’leri es geçip özellikle metro merdivenlerindeki davranış biçimleriyle ilgili nabız yokladım. Çünkü metro merdivenleri daha uzun ve aceleci insan sayısının daha fazla olması gerekiyor. Şurası kesin; İnerken ya da çıkarken sol tarafı tıkayanlara ifrit olan çok. Hayatımıza daha geç girdiğinden mi nedir, metro kurallarına uyulması yönündeki hassasiyet çok yüksek. Sol yanda yürüyenlere yol açmak üzere sağ tarafta durmayanlar medeni hasletlerden uzak insanlar olarak görülüyor.

Bununla birlikte, yürüyen merdivenlerde yürüyenlere uyuz olanlar da var. Bu yürüyen tiplerin, sırf sağ tarafta duranlar kendini kötü hissetsin diye çevik tavırlar takındığını düşünüyor kimi. Kimi de “Yürüyeceksen yürüyen merdivene niye biniyorsun” diyor. Onlara “sana ne!” diyesim vardı. Ama Londra metrosunda yapılan araştırmayı okuyunca sözümü geri aldım. Çünkü herkes durduğu takdirde yolcu trafiği hızlanıyor, daha fazla yolcu hedefe ulaşıyormuş.

Araştırma üç hafta süreyle Holborn istasyonunda yapılmış. Holborn, merkez hat ile Piccadilly hattının kesiştiği tek istasyon. Londra’nın merkezinde, en uzun iki hattın geçiş noktası olması bakımından, günün belli saatlerinde değil merdivene binmek, istasyona girmek bile bir badiredir. Merdiven başındaki kum saati etkisi çekilmez olabilir. Tabii Holborn çok aşırı uçta bir örnek. Bir rakam vermek gerekirse, Piccadilly hattından geçen yolcu sayısı yılda 210 milyon. Holborn istasyonunu kullanan insan sayısı yılda 56 milyon, İstanbul metro ağının tamamında ise günlük ortalama yolcu sayısı 613 bin. (İstanbul’da sadece günlük veriler mevcut). Londra metrosundaki mahşeri kalabalıkla kıyaslanamaz ama İstanbul metrosunun yürüyen merdivenleri de pek tenha sayılmaz. O bakımdan, araştırma dikkate değer.

YÜRÜMEYE DEVAM

Greenwich Üniversitesi daha önce hesaplamış. Buna göre yürüyen merdivenlerde yolcuların yüzde 75’i dururken, yüzde 25’i yürüyormuş. Yani yolcuların sadece 4’te 1’i ferah ferah yürüyerek tek sırayı işgal ederken, geri kalan kalabalık diğer sıraya tıkışıyor! Holborn istasyonu için bilgisayar simülasyonları ise yolcuların iki sıra durması halinde, dakikada 31.25 kişinin daha yürüyen merdivene binebileceğini gösteriyormuş. İşlek yürüme sırasıyla dakikada 81.25 yolcu yerine, durağan vaziyette 112.5 yolcu

Öyle mi değil mi, denemişler. Kentteki her türlü ulaşımdan sorumlu “Transport for London” personeli, Holborn’daki üç haftalık deney boyunca megafonlarla “Merdivenlerde yürümeyin” diye yolculara anons yapmış. Merdivenlerde yürümeyi engellemek için yolcuların arasına girip yolu tıkamışlar. Hatta çiftlere “el ele tutuşun, geçit vermeyin” de demişler. Bütün bu çaba karşısında “Burası Rusya mı?”, “Siz salak mısınız” diye tepki gösterenler çok olmuş elbette.

Üç hafta sonra çıkan sonuç, simülasyondaki neticeden daha iyi olmuş. Hafta içi 8.30-9.30 arası normalde dakikada 12.7 olan yolcu sayısı durdurma harekatıyla 16.2’ye çıkmış. Yani 31.25 gibi bir fark söz konusu değil. Ama yine de herkes durduğu takdirde trafiğin hızlandığı kanıtlanmış. Şimdi bu veri kayıtlara geçmiş olmakla birlikte, yolcu davranışlarını değiştirmek o kadar kolay değil. Yürüyen yürümeye, duran durmaya devam edecek.

Tokyo ve Hong Kong’da da güvenlik kaygısıyla yürüyen merdivenlerde yürümeyi engellemek üzere çok planlar yapılmış. Ancak olası bireysel başkaldırılar nedeniyle yaya trafiğine düzen vermek zor olduğundan, rafa kaldırılmış.

Özetle: Yürüyen merdivenlerde trafik hızını artırmak için “herkes yürüyecek” komutu verilemeyeceğine göre, herkesin insanlık adına durması gerekiyor. Ancak insan egoist varlıktır; bireysel olarak yürürsen daha hızlı çıkacağın kesin