1 milyar 850 milyon kişi hep birlikte yaz saatine geçiyoruz
Her seferinde "Son" deniyor da pek biteceğe benzemiyor. Yaklaşık 7 ay sürecek yaz saatine bu sabaha karşı geçtik... Peki yaz saati uygulaması nereden çıktı? Bünyelerimizi önümüzdeki günlerde nasıl etkileyecek?
Sema EREREN/ HABERTÜRK PAZAR
Londra’nın güneydoğusundaki Chistlehurst semtinde kendi halinde yaşayan müteahhit William Willett olmasaydı dünyada “yaz saati uygulaması” diye bir şey olmayacaktı.
Bunu aslında ilk düşünen orta halli müteahhit Willett da değildi. Çünkü söylenilene göre eski medeniyetlerde de mevsime göre günler uzatılıp kısaltılıyordu.
Mesela Roma saati kışın 44, yazınsa 75 dakikaydı. Yaz ve kış saati uygulaması fikrinin, yaptığı icatlarla tanınan Amerikalı politikacı ve fizikçi Benjamin Franklin’e ait olduğu ve onun bu düşüncesini bir gazetede dile getirdiği de söylenir. Ama işin özü çok daha derin...
UZUN AVLANABİLMEK İÇİN...
1895’te Yeni Zelandalı böcek bilimci George Hunter 2 saatlik değişikliğe gidilmesi gerektiği fikrini ortaya atsa da Hunter’in önerisi ciddiye alınmadı bile.
1901’deyse Kral 7. Edward, sarayında uzun saatler avlanabilmek amacıyla saatleri yarım saat geri aldırmak için talimat veriyordu.
Kral 7. Edward’tan 4 yıl sonra açık havayı çok sevdiği bilinen müteahhit William Willett, bir yaz sabahı atıyla gezerken güneşin doğmuş olmasına rağmen hâlâ çevredeki evlerde perdelerin kapalı olduğunu fark edince kendi kendine “Acaba yaz başında saatleri ileri alsak ne olur?” diye sordu ve 1907’de “Gün Işığı İsrafı” üzerine bir kitapçık yayımlamaya karar verdi.
Willett’in önerisi her yıl nisan ayında saatlerin dört kez 20’şer dakika ileri alınması, eylül ayında da yeniden eski saate dönülmesiydi.
Böylece aydınlatma harcamaları azalacak, tasarruf edilecekti. Ülkede pek çok aydın ve politikacı Willett’in tasarruf fikrine sıcak baktı.
Kendisine destek veren isimlerden biri de Sherlock Holmes’un yazarı Arthur Conan Doyle olmuştu. “Gün ışığından Tasarruf Yasası” tartışılırken yasayı destekleyenler saatleri bir kerede sadece 1 saat ileri almanın daha anlaşılır olacağını, aksi halde herkesin kafasının karışacağını savunuyordu.
WILLETT, DÜNYA GÖZÜYLE YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİNİ GÖREMEDİ
Gelin görün ki dönemin başbakanı Herbert Asquith yasaya şiddetle karşı çıkınca tüm planlar suya düştü. Ama Willett 1915’te ölünceye kadar fikrini savunmayı sürdürdü ve pek çok ülkede destek kazanmak için kampanyalar yürüttü.
Grip nedeniyle hayatını kaybeden müteahhidin ölümünden yaklaşık 1 yıl sonra gün ışığı tasarrufu önerisi biraz değişikliğe uğratılarak da olsa kabul edildi. Çünkü 1. Dünya Savaşı ülkeyi büyük bir çıkmaza sokmuştu.
Savaş başlayalı 2 yıl olmuş, İngiltere hem sanayide hem de evlerde en önemli enerji kaynağı olan kömür konusunda büyük bir sıkıntı çekmeye başlamıştı. Ömrü görmeye yetmedi ama krize açık hava âşığı müteahhit Willett’in fikri çözüm olabilirdi.
Almanya’nın 1916’da kabul edilen yasayla hayata geçirdiği yaz saati uygulamasının ardından İngiltere de Almanya’nın izinden giderek benzer gün ışığı tasarrufu hakkındaki yasayı kabul etti ve uygulamayı başlattı.
Hemen ardından pek çok Avrupa ülkesi, ABD, Yeni Zelanda, Uruguay, Küba ve Şili benzer uygulamayı hayata geçirip enerji tasarrufuna gitti. Türkiye’deyse uygulama 1972’de başladı.
1/4
Dünyanın 7.4 milyar nüfusunun yaklaşık dörtte biri yaz saati uygulamasını kullanıyor yani 1 milyar 850 milyonumuz...
KUZEY KORE KENDİNİ 30 DAKİKA GERİ ÇEKTİ
Saatlerin ileri-geri alınmasının siyasi bir yanı da var. Geçtiğimiz yıl Kuzey Kore kuruluşunun 70. yılını kutlarken saatleri 30 dakika geri alarak Japonya’nın işgali öncesinde kullanılan zaman kuşağına geri dönmüştü.
ÇALIŞMA SAATLERİ DE DEĞİŞİYOR
Yeni uygulamayla birlikte memurların çalışma saatleri pazartesiden itibaren 08.30- 12.00 ile 13.00-17.00 olarak değişecek.
YAZ SAATİNE KOLAYCA ALIŞMAK MÜMKÜN MÜ?
Evet mümkün! Uzmanlar, yaz saatine uyum sağlamak için özellikle sabah güneşiyle uyanmanın faydalı olacağı görüşünde. Bunun için yarından itibaren perdenizi aralayarak uykuya dalmanızı tavsiye ederiz.
