3 yılda 12 milyon litre deniz suyunu kurtardılar
Denizlerin önemini bilen ona gözü gibi bakar. "Dünyanın en büyük sorunu su olacak" diyen bilim adamlarına kulak vermenin tam zamanı ekin
Finlandiyalı yazar Emmi Itaranta’nın “Su Unutmaz” adlı kitabını okuyuca susuzluğun ne demek olduğunu anladım. Sonrasında birçok profesörün uyarılarına kulak kabartmaya başladım. Elbette duyduğum, okuduğum senaryolar korkutucu. Denizlere karşı daha özenli davranmaya çalışmak hepimizin görevi, çünkü bir izmarit bile denizde 5 yılda yok oluyor. Suyun önemini bilen ve kendini denizlerin korunmasına adayan Deniz Temiz Derneği (Turmepa), 1994’ten bu yana denizleri koruyor. 18 yıl içerisinde Hopa’dan İskenderun’a uzanan 8 bin 333 kilometrelik kıyı şeridinde denizlere sahip çıkan dernek, bugüne kadar kıyı temizleme hareketi, ekosistem programları, deniz eğitimleri, sualtı atık sergisi başta olmak üzere birçok eğitim ve bilinçlendirme çalışması yürüttü.
“Mavi Kıyılar” projesi kapsamında Marmaris Hisarönü Körfezi’nde hizmet veren ‘DenizTemiz 3’ atık toplama teknesi, Emel Sayın Koyu, Bencik Koyu, Lindos Koyu, Hurmalı Koy, Selimiye Koyu, Koca Adası, Kameriye Adası, İnbükü ve Dirsek Bükü’nde teknelerin sıvı ve katı atıklarını topluyor. Tekne son 3 yılda, 2 bin 251 tekneden, 1 milyon 361 bin 192 litre evsel atık su, 5 bin 892 litre sintine suyu ve bin 211 adet Jumbo boy çöp torbası atık toplamış. 1 milyon 5 yüz bin litre atık suyun (yaklaşık 80 bin adeti damacana su miktarına eşit) denize karışmasını önleyerek 12 milyon litre deniz suyunun temiz kalmasını sağlamış. Çevreye duyarlı büyük şirketler de bu gibi özel projelere destek veriyor. Bunun son örneği ve işbirliği bu yıl “Mavi Kıyılar” projesine destek veren Zen Pırlanta’nın DenizTemiz 3 teknesine sponsor olmasıydı. Suyun önemini bilen ve her koşulda destekleriyle çevreyi korumaya çalışan şirketlerin öneminden bahseden Zen Pırlanta ve TURMEPA Yönetim Kurulu Üyesi Şükran Güzeliş ile konuştuk.
■ Ne kadar zamandır TURMEPA projelerine destek oluyorsunuz?
9 yıldır birlikte çalışıyoruz. Bir yıldır TURMEPA yönetim kurulu üyesi olarak işin daha da içine girdim. Biz de çevre, sanat, çocuk, kadın konularına destek vermeye çalışıyoruz. Bilirsiniz büyüklerimiz Boğaz’da denize girdiklerini anlatır. Bundan sonra ne yazık ki o güzellikleri yaşayamayacağız. Kirlettikten sonra temizlemek değil, kirletmeme bilincini küçük yaşlarda çocuklarımıza vermeliyiz.
■ 9 yılda neler yapıldı? Biz ‘Mavi Kıyılar’ projesine bu yıl dahil olduk. Çeşitli koylarda başka tekneler de yıllardır çalışmalar yapıyor. Doğuş, Koç ve Sabancı Üniversiteleri’nin sosyal sorumluluk dersleri kapsamında ‘Mavi Dalga Hareketi’ adında bir eğitim projesi gerçekleşti. Üniversiteliler kendi ilçelerindeki ilköğretim okullarında bu eğitimleri verdi. Ve bu eğitim 800 öğrenciye ulaştı. Yine aynı üniversitelerin öğrencilerine açık olan ‘Büyülü Mavi Tasarım Yarışması’ projesiyle gençlerin dikkatini çevre sorunlarına ve denizlere çekmeye çalıştı.
■ TURMEPA’ya katılmak sizde ne gibi farkındalıklar yarattı?
Ankaralıyım, denizin kıymetini biliyorum. Bu kadar güzel denizlere sahip bir ülkede bu bilince sahip olunması gerekiyor. Çevre konusu küçük bir kitlenin yönetebileceği bir konu değil. Dolayısıyla üye ve gönüllü sayısının artması bizim için çok önemli. Herkes ne kadar konunun içinde olursa yürütülen projeler de hızla hayata geçer.
■ Gönüllülük şartları neler?
Ülke genelinde 5 bini aşkın gönüllümüz var. Gönüllülük talebinizi anlatan bir e-posta atabilirsiniz. Eğitim, etkinlik, farkındalık, ofis çalışmaları gibi farklı şekillerde gönüllü olunabiliyor. İlk adım bir oryantasyona davet ediliyorsunuz. Daha sonra projelerin gelişmesine yardımcı olabiliyorsunuz.
■ Atıkların temizlenmesi nerelerde devam ediyor?
Göcek Körfezi, Çeşme, Hisarönü başlıcaları. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün koruma altına aldığı yerlerde toplama çalışmaları yapılıyor.
‘Muğla Belediyesi’ne iki filika hibe ettik’
TURMEPA Yönetim Kurulu Başkanı Şadan Kaptanoğlu: “Zen Pırlanta ile Hisarönü Körfezi’ne bir koruma şemsiyesi açtık. Tabii bunlar okyanusta bir damla, dalga dalga yayılıp büyümesi denizi seven herkesin el ele vermesine bağlı. Örneğin, Muğla Belediyesi bu çalışmamızı örnek alarak bir atık toplama filosu yarattı ve bizler de belediyeye iki filika hibe ettik. Yani çalışmalarımız meyve vermeye başladı.”
Temiz suya neden ihtiyacımız var?
■ Bilimsel verilere göre ihtiyaç duyduğumuz oksijenin yüzde 50 – 70’ini denizlerimiz üretiyor.
■ Deniz kirliliği yüzde 80 oranında karadan ve insan eliyle gerçekleştiriliyor. ■ 1 litre atık su, 8 litre tatlı suyu kirletir. ■ 1 litre atık yağ 1 milyon litre suyu kirletir.
■ Her yıl 250 milyon insan, kirli sularla bulaşan hastalıklara yakalanıyor ve yaklaşık 5 milyon kişi yaşamını kaybediyor.
■ Her yıl 5 yaşın altında 1.8 milyon çocuk su ile ilgili hastalıklar sebebiyle ölüyor.
■ Dünyada milyonlarca insan, günde 10 litrenin altında suyla yaşamak zorunda.
■ Dünyada yüzde 50’si plastik olmak üzere saatte 675 bin ton çöp denizlere atılıyor.
■ Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2008 verilerine göre, Karadeniz’de 50 yıl önce 52 balık çeşidinden 26’sının nesli tükendi.
■ Denizlerdeki çöpler her yıl 1 milyondan fazla deniz kuşunu, 100 bin memeliyi ve deniz kaplumbağasını öldürüyor.
Ne kadar sürede yok oluyorlar?
■ Alüminyum kutu 200 250 yıl
■ Cam şişe 4000 yıl
■ Plastik şişe 450 yıl
■ Teneke 100 yıl
■ Bez parçası 1 – 5 ay
■ İp parçası 1 yıl
■ Boyalı tahta 13 yıl
■ Sigara izmariti 5 yıl
EKİN TÜRKANTOS / HT CUMARTESİ
