3D yazıcılar yalnızca ürün değil “iyilik” de basıyor!

En gözde sosyal sorumluluk projelerinin başında, 3 boyutlu yazıcılar aracılığıyla üretilen “protezler” geliyor. Farklı nedenlerle herhangi bir uzvunu kaybetmiş çocuklar için 3D yazıcılarla çok düşük maliyetlere üretilen protez uzuvlar sayesinde hem çocukların hem de annelerin yüzü gülüyor. On binlerce dolara satılan ticari protezler, çok hızlı büyüyen çocuklara 1-2 yıl içinde küçük geliyor ve değişmesi gerekiyor. Çoğu ailenin çocuğuna protez kol, bacak yaptırmaya gücü yetmediği için bu çocuklar hayatlarının en güzel yıllarını birer engelli olarak yaşamak zorunda kalıyor. İşte tam da bu noktada 3D yazıcı ile üretilen protezler imdada yetişiyor.

GÖRME ENGELLİLERE 3D YILLIK

3D yazıcılarla üretilen “iyiliklerden” biri de görme engelli öğrenciler için hazırlanan 3 boyutlu mezuniyet yıllığı oldu. Braille alfabesi ile hazırlanan yıllıkta görseller, fotoğraf yerine mezun olan öğrencilerin yüzlerinin 3 boyutlu taraması yapılıp 3 boyutlu yazıcılar ile üretildi. Böylece öğrenciler ilk kez birbirlerini nesnel olarak tanıma fırsatı yaşadı.

Fikir, Gazi Üniversitesi Ekonometri öğrencisi olan Özge Özmen’den çıktı. Üretimi de Bahçeşehir Ünversitesi Mekatronik Mühendisliği mezunu olan, ardından Silikon Vadisi’nde Girişimcilik ve Stanford Üniversitesi’nde yapay zekâ ve robotik eğitimi alan 3DURAK Dijital Fabrika’nın kurucularından İlker Vardarlı üstlendi. İkilinin girişimiyle İstanbul Kilyos’taki Veysel Vardal Görme Engelliler İlköğretim Okulunun 45. dönem mezunlarına hem sürpriz yapmak hem de Türkiye’de bir ilke imza atmak için 3D tarama ve 3D baskı teknolojileri kullanılarak Braille alfabesiyle yazılmış notlarının bulunduğu yıllıklar hazırlandı.

Her bir sayfanın altında mezun olan öğrencinin arkadaşlarının kendisi hakkındaki görüşlerine yer verildi. Bu notların hemen üstüne de taramasını yapıp 3D yazıcılarla üretilen öğrencilerin üç boyutlu yüzleri yerleştirildi.

Yıllığın yapım aşamasını anlatan Vardarlı; “Okullarında giderek Structure sensor 3D tarayıcımız ile her birinin yüz taramalarını yapıp Z-Brush programında düzenlemelerini yaptıktan sonra 3D yazıcılarımız ile yıllıklara yerleştirilmek üzere yüzlerinin üç boyutlu modellerini ürettik. Mezun öğrenciler 8 yıldır birlikteler, aynı sıralarda okuyorlar ve birbirlerini çok iyi tanıyorlar. Bu kadar yakın olmalarına karşın bugüne kadar hiç ‘nesnel’ olarak tanışma fırsatı bulamamışlar ve birbirlerinin yüzlerini tanımıyorlardı. Öğrencilerin ilk nesnel tanışmaları, birbirlerinin yüzlerini öğrenmeleri bu yıllık sayesinde oldu.”

ARKADAŞLARINI KAFALARINDA CANLANDIRIYOR, GERÇEK HALLERİNİ BİLMİYORLARDI

Yıllığın hazırlanma sürecinde defalarca okula gidip geldiklerini ancak sürprizin bozulmaması için öğrencilere projelerinden söz etmediklerini anlatan Özge Özmen de, “Onlara ne yaptığı- mızı belli etmemeye çalıştım. Sonunda yıllıkları basılı halde öğrencilere dağıttığımızda bir öğrenci, 8 yıldır en yakın arkadaşını ilk kez nesnel olarak tanıdığını söyledi.

Sonuçta arkadaşlarının nasıl bir yüzü olduğunu sadece kafalarında canlandırıp hayal ediyorlar ama gerçekte nasıl olduğunu bilmiyorlar. Birbirlerini kafalarında canlandırıyorlar sadece. Bu yıllık sayesinde sınıftaki arkadaşlarını gerçek halleriyle hatırlayabilecekler. Yıllık projesine bu yıl öğretmenleri de dahil etmeyi planlıyoruz” dedi. İlerleyen zamanlarda görme engelliler fotoğraf yerine ailelerinin, arkadaşlarının 3D yazıcı ile basılmış figürlerini taşıyacaklar. Hatırlamak için fotoğraf yerine figürlerden yardım alacaklar.

‘TEKNOLOJİ ILE İYİLİK ÜRETİLSİN’

“Biz bir adım attık, bizden sonra bir adım gelsin” diyen İlker Vardarlı ve Özge Özmen; bu tür örneklerin çoğalmasını ümit ediyor. Özmen; “Bütün sorunları biz çözeceğiz gibi bir iddiamız olamaz. Birileri görsün, yeni teknolojileri iyilik üretmek için kullansınlar. İnsanlar hayal etsin, harekete geçsin ve iyilik için üretsinler istiyoruz. Umarız çok güzel hikâyeler anlatılır” diye konuştu.

DEĞER ODAKLI ÜRETİM

“Yeni teknolojileri toplumdaki sorunları çözmede nasıl kullanabiliriz” sorusunu sorarak sosyal sorumluluk projelerini hayata geçirdiklerini anlatan Özge Özmen “3D yazıcılar evimizde kullandığımız çatal, bıçak gibi ürünleri sürekli üret üret mantığı ile çıkmamalı ortaya. Değer için üretilmeli. Değer odaklı üretim yapılmalı. Yeni teknolojilerle nasıl değer yaratabiliriz, toplumsal dönüşümü nasıl sağlarız düşüncesiyle yürütmeliyiz çalışmalarımızı” diyor.

3D YAZICI İLE DERS MATERYALİ BASILACAK

Aynı amaçla görme engelli öğrencilerin ihtiyaçlarının saptanması için okuldaki öğretmenlerle konuştuklarını belirten Özmen, “Öğretmenler coğrafya dersinde peribacaları konusu işlenirken görsel olmadığı için çocukların buraları kafalarında canlandıramadığını söylüyor. Çanakkale’ye geziye gitmişler mesela. Truva Atı’nı öğretmenlerinden dinliyor ama canlandıramıyor. Sınıfta bir Türkiye haritası var ama çocuk dokunduğunda nereye dokunduğunu bilmiyor. Öğretmen, ‘Bize 3 boyutlu yazıcılarla bir harita hazırlayın üstünde kabartmalar olsun. Anadolu’daki dağları hissetsin, algılasın’ diyor.

Matematikte mesela, öğretmen çokgenleri öğretirken çubukları birbirine bantlayarak anlatıyor. Bu nedenle görme engelliler okulunda derslerde kullanılan materyalleri 3 boyutlu yazıcılarla basıp okula götüreceğiz. Kilyos’taki materyalleri listelemeye başladık. Molekülleri 3D basacağız. Yeni haritalarda dağların şekillerini, gölleri, coğ- rafi şekilleri elleriyle dokunarak algılayabilecek öğrenciler. Peribacalarını, Truva Atı’nı kafalarında canlandırabilecekler. Görme engellilerle çalışmamızın üçüncü yılında da onların sesle kullanabilecekleri 3 boyutlu yazıcı üretmek istiyoruz. Bunun bir örneğini Japonya’da gördük. Çocuk sesli bir şekilde hangi ürüne ihtiyacı olduğunu söylüyor, dersle ilgili bir materyali mesela. Direkt algılanıp baskıyı alabiliyor” diye konuştu.

ÇOCUKLAR İÇİN 3D KİTAP

Çocuklar için bir de 3D kitap kaleme alan Vardarlı, kitabın önümüzdeki yıl müfredata girmesini bekliyor. Kitapta 3D yazıcı ile ilgili her türlü bilgi çocukların anlayabileceği basitlikte tek tek anlatılıyor.

GÖRME ENGELLİLERE MÜJDE

Vardarlı’nın bir başka çalışması da hamile anneler için. Anne karnındaki bebeğin 4 – 5 aylıkken alınan ultrason datasının 3 boyutlu modeli basılıp anneye ürün olarak sunuluyor. Vardarlı, “Bu ürünü eğer görme engelli bir anneye yaparsanız sosyal sorumluluğa girer. Sonuçta görme engelli bir anne bebeğinin ultrason datasını göremiyor”diyor.

KENDİ OYUNCAĞINI ÜRETEN ÇOCUKLAR GELECEK

3D yazıcıların Türkiye’deki seyrini anlatan İlker Vardarlı şöyle konuştu: “Türkiye’de 2011’de konuşulmaya baş- landı. 2013 yılında ihtiyacın farkına varıldı. Ama pazarlama faaliyetleri 2013 - 2014 gibi başladı. Bu yılın sonu ya da 2017’de 3D yazıcılar okullara girecek. Okullara girmesi ne getirecek? Çocuklara 3D yaklaşımı getiriyor. Bu üç boyutlu bakmayı gösteriyor. Önümüzdeki yıllarda 3 boyutlu datalara daha kolay erişebileceğimiz için 3 boyutlu yazıcıları daha aktif kullanmaya başlayacağız. İnternetten kapı kolu modelleri çıkarıp 3D yazıcı ile üretip yerine takaca- ğız. Bütün bunları internette hazır bulunan datalarla üretilebilecek.”

SAVUNMA SANAYİİ DE KULLANIYOR

3D yazıcılarda metal baskının da aktif olarak kullanılmaya başlandığını anlatan Vardarlı, “Türkiye’de savunma ve havacılık sanayii kullanıyor şu anda. Bioprinting çalışmalar başladı aort damarı yapılıyor. İç uzuvlarda da üç boyutlu yazıcılar kullanılabiliyor. Ancak Sağ- lık Bakanlığı’nda - malzemenin doğruluğu testi gibi - engellere takılabiliyor. Üç boyutlu titanyum üretilebiliyor mesela. Ve titanyum iç implantlara uyumlu bir malzemedir. Buna da tereddütle yaklaşılıyor, teknolojinin kendini kanıtlamasıyla 5 yıl içerisinde bu eksikliklerde giderilmiş olacak’’ dedi.

TÜKETEN DEĞİL ÜRETEN TOPLUM

Vardarlı, ürün tasarlayıp 3D yazıcılarla basmanın işleyişini de şöyle anlattı: “İnsanlar açık kaynak kodlu internet sitelerine girebiliyorlar. 3 boyutlu yazıcı ya da bir drone’u nasıl yapabileceklerine buradan ulaşabiliyorlar. Maksimum bir aylık bir çalışmayla kendi ürünlerini ortaya çıkarabiliyorlar. Bu kitle daha da gelişmeye ve birbirine daha fazla bilgi aktarmaya başlıyor. Aslında Türkiye teknoloji anlamında geri gibi dursa da yeni nesil, almak yerine yapmayı tercih ediyor.

Bu da tüketen değil üreten bir toplum anlayışını getiriyor. Bunun etkileri 5 yıl sonra görülecek. Kendi oyuncağını kendi üreten bir nesil oluşabilecek. Bir çocuk oyuncak araba almayacak. İnternetten üretim dosyasına bakacak ve 3 boyutlu yazı cıya verecek. Yapımı 8 saat 10 saat sürecek. 3D yazıcı 8 – 10 saatte basarken çocuk Karaköy’e gidecek aracın motorlarını, devre kartını alacak. O devreleri birleştirmeyi öğrenecek. Bütün bunlar internette var zaten. Böylece kendi sürücüsüz insansız aracını kendi yapmış olacak. Bu da teknolojik gelişmeyi artıracak. Kendi ürününü geliştiren bir sektörü olacak. Ben de yaptığım ürünlerin datalarını internette paylaşıyorum ve başkalarına yarar sağlaması için elimden geleni yapıyorum.”

3D İLE HABABAM SINIFI MÜZESİ YENİLENİYOR

3DURAK Dijital Fabrika, Hababam Sınıfı Müzesi’ni 3D yazıcılarla yeniden revize ediyor. Kemal Sunal’ın kafası hazır, şimdi Adile Naşit ile Münir Özkul hazırlanıyor.