Yaz ishallerine dikkat!
Sıcak yaz günlerinde en sık görülen hastalıklardan biri yaz ishalleridir. Sıvı ve elektrolit kaybına neden olan yaz ishalleri sıcaklarında etkisiyle yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü ve konsantrasyon bozukluğuna kadar giden birçok sağlık sorununa yol açar. Peki ishal nedir? Yaz aylarında neden daha sık görülür? Genel Cerrahi-Meme-Tiroid ve Onkolojik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Emin Güneş yazdı
İshal, dışkının sıvı içeriğinde artma, kıvamında azalma ile oluşan günde en az 3-4 kez olan sulu dışkılamadır. Çoğu ağır ishal vakalarında günde 10 litreden fazla sıvı kaybı vardır. Bazıları birkaç güne kendiliğinden düzelse de büyük kısmı destek tedavisine ihtiyaç duyar. 2-3 haftaya kadar olan ishallere akut ishal, 3 haftadan fazla süren ishallere kronik ishal olarak adlandırılır.
Yaz mevsiminde ishal vakaları neden artış gösterir?
Sıcakların artmasıyla beraber hijyenik olmayan suların tüketilmesi, kontamine meyve ve iyi yıkanmamış sebze ve salata tüketimi yaz aylarında artan ishallerin en sık sebepleridir.
İshalle beraber oluşan aşırı sıvı ve elektrolit kaybı, yerine konulmadığı takdirde özellikle çocuklarda ve yüksek tansiyon, kalp ve böbrek hastası olan yaşlılarda ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Hastalarda artan sulu dışkılamayla beraber karın ağrısı, bulantı kusma, ateş gibi belirtilerde vardır. Suyla beraber artan tuz kaybı baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü, nabız sayısında artma, kalp hızında hızlanma, ağız kuruluğu, şuur bulanıklığı gibi sorunlara yol açar.
İshalin nedenleri nelerdir?
-Kontamine olmuş süt ürünleri, kremalı pasta, dondurma, çiğ yumurtalı ürünlerin tüketimi,
-Hijyenik olmayan içme suları tüketimi,
-İyi yıkanmamış yeşil salatalar,
-Parazitlere bağlı ishaller,
-Uzun süre sıcak ortamda beklemiş gıdaların tüketimi,
-Süt ve süt ürünlerine bağlı tahammülsüzlük,
-Tuvalet sonrası ellerin yıkanmaması ve ağıza götürülmesi,
-İlaçların yan etkilerine bağlı veya müshil kullanımı,
-Kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıklarına bağlı ishaller
BU BELİRTİLER VARSA DİKKAT!
-Dışkılama sayınız arttıysa,
-Dışkınız sümüksü, iltihaplı, su gibiyse,
-Dışkınız pirinç suyu görünümündeyse,
-İshaliniz kanlıysa,
-Dışkılama sonrası tam rahatlayamama durumu varsa,
-Karın ağrısı, ateş beraberinde eşlik ediyorsa,
-İdrar çıkışında azalma, koyu renkli idrar,
-Dil kuruması, denge kaybı, bayılma hissi, şuur bulanıklığı varsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
Peki ne yapmalı?
Sıvı desteği çok önemli. Öncelik kaybedilen sıvı ve elektrolitin yerine konmasıdır. Ağır ishal vakalarında sıvı desteği damar yoluyla sağlanmalıdır. Bulantı kusma olmayan hafif vakalarda ağız yoluyla sıvı tüketimi artırılmalıdır. Bozulan bağırsak florasının düzelmesi için probiyotik kullanımı oldukça önemlidir.
-Posasız ve yağsız gıdalar tüketilmeli,
-İshal döneminde mutlaka ağır ve yağlı yiyecekler tüketilmemeli,
-Mide koruyucu ilaçlar alınmalı,
-Yağsız pirinç haşlama, patates püresi,
-Probiyotik içeren yoğurtlar, ev yapımı yoğurtlar tüketilmeli,
-Bağırsak hareketini artırıcı besin ve kafeinli içeceklerden uzak durulmalıdır.
Nelere özen gösterilmeli?
-Tuvalet sonrası ellerin sık sık yıkanması,
-Temizliğinden şüphe edilen içme sularının kaynatılması,
-Tüketilen besinlerin uzun süre sıcakta bekletilmemiş olması,
-Tüketilen besinlerin son kullanım tarihlerinin geçmemiş olması,
-Meyve ve sebzelerin iyi yıkanmış olması,
-Dışarda yenilen özellikle salatalara dikkat edilmesi, şüpheli durumda tüketilmemesi,
-İshalli kişilerle aynı tuvaletin kullanılmaması, gerekirse dezenfekte edilmesi önemlidir.
Birkaç güne geçmeyen ishallerde, vücut ağırlığının en az yüzde 5-10 kadar sıvı kaybedilen ishallerde, dehidrasyon nedeniyle hastane ortamında tedavisi şarttır.
Sağlıkla kalın.
