Şirketlerin borçları 4 trilyon TL'ye çıktı
2017 yılında protesto edilen senetlerin tutarı açıklandı. Geçen yıl 12.7 milyar liralık senet protesto edildi. Bu rakamla özel sektörün toplam borcunu çıkarmak mümkün oldu.
- Piyasadaki toplam senet tutarı konusunda net bir rakam yok. Biz benzer bir araç olarak çeklerdeki karşılıksız çıkan yüzde 2.2 oranını senetlere de uyguladık. Bu durumda senet tutarını 576 milyar lira olarak bulduk.
- 2017’de 784 milyar liralık çek bankalara ibraz edildi. Bu da şirketlerin borcu.
- Böylece çek ve senet kanalıyla şirketler arasında açılan toplam kredi tutarı 1 trilyon 360 milyar liraya ulaşıyor.
- Bu rakam da şirketlerin bankalardan kullandığı 1 trilyon 640 milyar liralık toplam kredi tutarının yüzde 83’üne varıyor.
- Şirketlerin yurtdışından sağladıkları kısa ve uzun vadeli borçların toplamı Kasım 2017 itibarıyla 236.4 milyar dolar. Bu rakam, kasım sonundaki TCMB döviz satış kuru olan 3.9461 üzerinden 933 milyar liralık bir borca denk geliyor.
- Bütün hepsini topladığımızda 3 trilyon 933 milyar liraya ulaşıyoruz. 3.1 trilyon olarak tahmin edilen 2017 GSMH’nin yüzde 127’si düzeyinde bir borç. Milli gelirden dörtte bir daha fazla.
- Gelişmiş ülke özel sektör borçlarının milli gelire oranı kadar yüksek değil ama gelişmekte olan ülkeler grubunda en yüksek borçlular arasında.
- Özel sektör son yıllarda büyüdü ama bu büyüme daha çok borçlanmayla finanse edildi. Bunun sonucu 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun özkaynak-borç dengesi bozuldu. 500 Büyük’te 2009’dan 2016’ya özkaynaklar toplam kaynakların yüzde 51’inden 38’ine düşerken, toplam borçlar yüzde 49’dan yüzde 62’ye yükseldi. İdeali ise borç ve özkaynağın yarı yarıya olması.
- Geride bıraktığımız yıllarda tüm dünyada borçlanma ön plandaydı. Çünkü para bol ve faiz oranları tarihin gördüğü en düşük düzeylerine inmişti. Dünyayla birlikte Türk özel sektör şirketleri borçlandı ve büyüdü. Ama faiz oranlarının yukarıya doğru dönmesi dünyadaki eğilimi de, Türkiye’deki eğilimi de değiştiriyor. Son halka arzlar ile özkaynakların güçlendirilmesi de bunun bir parçası. Devir artık borçları kontrol altına alma ve özkaynakları güçlendirme devri.
***********
AL-SATLA SERMAYE PİYASASI MI OLUR
Şirketler özkaynaklarını güçlendirmek amacıyla halka açılacaklar da, nasıl bir piyasaya gelecekler. Son olarak hisse senedinde yatırımcıların elde tutma süreleri açıklandı. İşte piyasanın durumu:
- 2017’de yerli yatırımlar hisse senetlerini ortalama 35 gün süreyle elde tutmuşlar, yabancı yatırımcılar ise 201 günle.
- Yerliler her yıl olduğu gibi al-sata devam ediyor. 2016’da 42 günlük ortalama yatırım vadesi 2017’de 35 güne indi. Yerlilerin de yabancıların da yatırım vadesi son 5 yılın en düşüğüne indi. Yerliler için sermaye piyasası 1 ay veya en çok 1.5 aylık bir vadede girilecek ve çıkılacak bir yer haline geldi.
- Ancak sermaye piyasası tanım gereği bir yıl ve daha uzun vadeli bir piyasa. Bu piyasanın belirleyicisi de sermayenin miktarı ve vadenin uzunluğu. Herkes sermayesi ve sabrı kadar etkili. Cazibesi de burada. Aksi takdirde kısa vade için zaten para piyasası var. Türkiye’de çok da etkili bir şekilde çalışıyor.
- Yerli ile yabancı yatırımcıların borsada elde ettikleri sonuçtan da bu çarpıklığı görüyoruz. Yabancılar işlemlerin yüzde 18’ini gerçekleştirirken hisse senetlerinin yüzde 65’ine sahipler. Yerliler ise işlemlerin yüzde 82’sini yaparken, hisse senetlerinin yüzde 35’ini ellerinde bulunduruyor. Yabancılar yatırımcı, yerliler al-satçı.
- Şirketler halka açılacaklar da yatırımcıyı herhalde dışarıda, dünyada aramak durumunda kalacaklar.
***********
SONUÇ:
“Ya önderlik et, ya takip et, ya da yoldan çekil.”
Ted Turner
