Çekin uşaklar çekin!
Ekonomideki durgunluk ödemeleri etkilerken çeklerde batık tutarını yüzde 48 artırdı. Tahsilat sorununun da etkisiyle çek piyasası da, kredi piyasası gibi daralıyor.
Ekonomide geçen yılın son çeyreğinde başlayan ve bu yılın ilk yarısında da süren daralma ticari hayata, oradan da ödeme sistemlerine yansıyor. Borçları ödemede gecikme ve zorlanmalar söz konusu oluyor.
46 MİLYAR KARŞILIĞIN BANKALARA YÜKÜ 10-12 MİLYAR
-Hatta batık hale gelen alacaklar giderek artıyor. Son olarak BDDK bankalardan 46 milyar liralık enerji ve inşaat kredisini tahsili gecikmiş alacak olarak yazmalarını ve karşılık ayırmalarını istedi. Bu tutarın yaklaşık üçte birine bankalar kısmen karşılık ayırmış.
-Şimdi üçte ikisine karşılık ayırmaya başlayacaklar. Buradan bankacılık sistemine 10-12 milyar liralık yük gelebileceği tahmin ediliyor. Bu durumda bankacılığın toplam karı 40 milyar sınırına doğru inecek gibi görünüyor.
-Ekonomideki durgunluktan dolayı en başta kredi kullanımı düşüyor. Bankacılık sisteminin yurtiçinde reel kesim şirketlerine kullandırdığı kredilerin toplamı ağustos sonu itibariyle 2 trilyon 374 milyar liraya indi. Geçen yılın ağustos sonuna göre son bir yıllık azalma 144 milyar lira ve yüzde 5.7 düzeyinde.
ÇEK PİYASASI DA DARALIYOR
-Bankalardan şirketlere resmi kredi kanalı dışında şirketlerin kendi kendilerine açtıkları krediler söz konusu. Bunun da adı çek, senet, vadeli satış. Bugünkü konumuz ise çek. Resmi kredi piyasasında daralma bir yılda yüzde 5.7’ye ulaşırken, piyasanın birbirine açtığı kredi diye tanımlanacak vadeli çekte de benzer bir daralma söz konusu.
-Bankalara ibraz edilen çekler geçen yılın ağustos ayında adet olarak yüzde 28.3, tutar olarak yüzde 5.4 azaldı. Çek adedi 14 milyondan 10.9 milyona inerken tutar da 607.7 milyar liradan 574.8 milyar liraya indi. Çek tutarı 33 milyar lira azaldı.
-Çek adedinin yüzde 28.3 azalmasına karşılık tutarının yüzde 5.4 düşüşle sınırlı kalması ise çek başına ortalama tutarın arttığını, bu da çekleri daha çok büyük şirketlerin kullanımına kaldığını, küçük alacaklarda çeklerden kaçınıldığını gösteriyor.
KARŞILIKSIZ ÇEKLERDE ARTIŞ % 37
-Daha önemli sorun ise karşılıksız çıkan çeklerde yaşanıyor. Geçen yılın 8 aylık döneminde 14.5 milyar liralık çek karşılıksız çıkarken bu yıl aynı dönemde 19.8 milyar liraya yükseldi. Geçen yılın aynı dönemine göre artış tutar olarak 5.3 milyar lira ve yüzde 36.7 oranında.
-Karşılıksız işlemi yapıldıktan sonra da tahsil edilebilen çekler var. Bunun tutarı da geçen yılın 8 aylık döneminde 3.5 milyar lira iken, bu yıl sadece 5 milyon lira artabildi. Adet olarak ise aynı kaldı.
NET ÖDENMEYEN ÇEKLERDE % 48 ARTIŞ
-Karşılıksız çıktıktan sonra ödemesi yapılanların da düşülmesiyle elde ettiğimiz net ödenmeyen çek tutarı ise 11 milyar liradan 16.3 milyar liraya yükseldi. Buradaki artış ise 5.3 ve yüzde 48.4 gibi çok yüksek bir düzeyde.
-Bankacılık sisteminde batık oranı son bir yılda yüzde 2.9’dan yüzde 4.4 düzeyine yükseldi. Artış 1.5 puan kadar.
-Piyasanın kendi kendine açtığı kredi olan çeklerdeki batık oranı da yüzde 4.0 düzeyinde. Geçen yılın 8 aylık döneminde yüzde 1.8 olan çeklerdeki batık oranı bu yıl yüzde 4.0’a çıktı. Artış 2.2 puan ve bankaların üstünde. Çekler artık zor çekiliyor.
