Dünyada büyük korku, büyük dalga
Çin ve etrafındaki Asya ülkelerine yayılan koronavirüs sonra İran’la Ortadoğu’ya, İtalya ile Avrupa’ya taşındı. İtalya’nın kuzeyindeki 14 şehir karantina altına alındı. Geçen hafta yayılma sırası Amerika’daydı. Kaliforniya’da olağanüstü durum ilan edildi, New York da vaka sayısı az olmakla birlikte katlanınca virüs korkusu ABD’de tavan yaptı.Korku aynı anda ABD piyasalarına, oradan da bütün dünyaya yeni bir dalga gibi yayıldı.
Koronavirüs hem sağlık yanıyla hem ekonomi tarafıyla dünyayı domine etmeye devam ediyor.
Dünya genelinde virüs 100 binden fazla insana bulaştı, bunların yarısı iyileşti. Ölü sayısı 3500’ü geçti ama ölüm oranı yüzde 3 ile benzer salgınlara göre daha düşük düzeyde kalıyor.
ÖNLEMLER TÜKETİMİ VURUYOR
-Aşısı henüz bulunamadığı için, şimdiye kadar alınan önlemler koruma amaçlı oluyor. Virüsün ortaya çıktığı ülkelerde insanlar toplu yerlerde bulunmaktan sakınmaya, sokağa mümkünse çıkmamaya, seyahat etmemeye, evlerden çalışmaya teşvik ediliyor veya zorlanıyor. Çalışanların ve sokağa çıkanların diğer insanlarla mesafesini en az 1 metre tutmaları isteniyor.
-Aşısının olmaması, hızlı yayılması ve ölümlere yol açması nedeniyle sokağa çıkma, seyahat etme, spor, kültür ve sanat etkinliklerine katılma, dışarıda yeme ve alış veriş yapma eğilimleri giderek azalıyor. Tüketiminin azalmasıylatalep ister istemez zincirleme biçimde düşüyor.
-Alışveriş yoksa, tüketim azsa ciro da, kar da düşüyor. Bu kez şirketlerden başlayarak bankalara, bankalardan devletlere doğru domino taşı tetikleniyor.
DÜNYA ANİDEN DURUYOR MU?
-Bütün bunların etkisi ve virüsün seyrindeki belirsizliğin devam etmesi küresel korkuyu besledikçe, bununyarattığı büyük dalgalar giderek büyüyor.Henüz şubat ayına ait çok az veri açıklandı, bunların bazılarıküresel ekonominin virüs etkisiyle ani bir duruş yapmakta olduğunu gösteriyor.
-Bunlara bir tek veri dahil değil. O da Cuma günü açıklananABD şubat ayı tarım dışı istihdam verisi.Bir ayda 274 bin yeni istihdam yaratılması ve işsizliğin yüzde 3.5 gibi tarihi dibe inmesi,virüsün yol açacağı ani duruşun ABD ekonomisi için tam bir duvara toslama etkisi yaratabilir.
KÜRESEL KRİZ KORKUSUNA RAMAK KALDI
-Geçen hafta küresel piyasalarda yaşananlar virüs kaynaklı nasıl bir büyük korku içine düşüldüğününet biçimde gösteriyor.
Önce korku ve oynaklık endeksiVIX’ten başlayalım. Bitişikte yer alan bu endeks 6 Mart’ta 54.39’a kadar yükseldikten sonra günü 41.94’ten kapattı.
-Virüsün kamuoyuna açıklandığı 20 Ocak’ta 12.85 olan Endeks kapanışa göre yüzde 226 arttı. Ne kadar yüksekse korku o kadar büyük demektir. Uzun vadeli seyri ve ortalaması da 12 civarındadır.
-Korku Endeksi bitişikteki grafikten de izlenebileceği gibi 2011 ve 1998’deki seviyesi düzeyine çıktı.Sadece küresel krizde düzeyinin altında bulunuyor.Demek ki korkunun küresel kriz düzeyine varmasına rakam kalmış.
10 YILLIKLARDA 150 YILIN DİBİ
-En önemli gelişmeyi ABD 10 yıllık tahvil faizlerinin tüm zamanların en düşük düzeyine inmesinde görüyoruz.
Önceki haftayı ve şubatın sonunu yüzde 1.149 oranından kapatan 10 yıllıklar6 Mart’la biten haftayı yüzde 0.762 faizle tamamladı.Gün içinde ise faiz 0.657’ye kadar indi.Verinin 150 yıllık tarihinde böyle düşük bir kayıt yok.
-En likit ve dünyada en yaygın finansal varlığınıngetirisi bir haftada üçte bir düzeyinde silindi.Virüs sürecinde 10 yıllıkların faiz düşüşü yüzde 58’e vardı.Yani yarıdan fazla bir gerileme meydana geldi.
14.4 TRİLYON $ NEGATİF FAİZLİ TAHVİL
-Faiz oranlarındaki gerileme bütün dünyayı sardı. Buna bağlı olarak negatif faizle işlem gören tahvil tutarları hızla artmaya başladı.Bloomberg HT’den Cumhur Örnek’in hazırladığı grafik ve verilere görenegatif faizli tahvil stoku 14.4 trilyon dolara çıktı.
-Bu tutar grafikten izlenebileceği gibi, geçen yıl FED’in faiz indirim beklentileriyle 17 trilyon dolara kadar yükselmişti. Beklentinin son bulmasıyla azalmaya başlayan geçen negatif faizli tahvil stoku 21 Ocak’ta 11 trilyon dolara kadar inmişti. Böylecevirüsün etkisiyle negatif faizli tahvillerde 3.4 trilyon dolarlık ve yüzde 31’lik artış meydana geldi.
FED FAİZİ SIFIRA KADAR İNDİRİR Mİ?
-Dolara dayalı Libor oranları da benzer bir düşüş içinde. 1 yıl vadeli dolar Libor’u virüsün açıklandığı tarih olan 20 Ocak’ta yüzde 1.99963 iken 6 Mart itibariyle yüzde 0.84563’e geriledi.Libor oranlarındaki gerileme de yüzde 56.9 düzeyinde gerçekleşti.
-Faizlerin bu denli gerilemesinde resesyon beklentisi ve FED’in faizleri düşüreceği beklentisi var.
-Nitekim geçen hafta FED olağanüstü bir kararla faizleri yarım puan indirdi. Yüzde 1.00-1.25 aralığına düşürülenfaizlerin sıfıra kadar indirilebileceği tahminleri yapıldığından, karar sonrası faizlerde düşüş devam etti.
DOLAR NİYE DÜŞÜYOR?
-Faizi düşürülen, daha da düşürmesi ve miktarının artırılması beklenen dolar, bu nedenden değer yitiriyor. Doların büyük para birimleri karşısındaki değerini ölçenDolar Endeksi geçen hafta yüzde 2.2 geriledi.95.934’e inen Dolar Endeksi’nin 20 Şubat’tan bu yana değer kaybı da yüzde 4.1’i buldu.
-Dolar karşısında ise Euro, İsviçre Frangı, Japon Yeni, İngiliz Sterlini değer kazanıyor.Hem korkuyla paranın anavatanlarına dönmesinden hem de faiz farklarından dolayı.
-Özellikle de Euro Bölgesi’nin ve Japonya’nınfaiz düşürecek marjının olmaması göreli olarak bu para birimlerini güçlü tutuyor. Faiz düşürme marjı olan Amerikan para birimi ise zayıflıyor.
-Bu durum FED faizlerinin sıfıra doğru yaklaşması halinde değişebilir. Hem bu ülkeler eksi faize doğru zorlanabilir hem ABD ile faiz makası azalır.
ALTIN-TAHVİL MAKASI
-Küresel piyasaların büyük dalgalanma yaşadığı dönemde dolar güç kaybedince yerini kısmen altın aldı. Önceki hafta sert yükseliş ve sert düşüşün ardından altın geçen hafta toparlandı.
-Cuma günü 1.692.8 dolara kadar yükseldi. Altının haftalık primi 4.3’e, 1 Mart’a yani pazartesiye göre yüzde 6.9’a vardı.Altın fiyatlarının bu yükselişi bitişikte görülebileceği gibi, 10 yıllık faizle makas oluşturmakla sonuçlandı.
PETROL FİYATLARI DA RESESYON DİYOR
-Virüs korkusunun resesyona yol açacağını sadece tahvil faizleri, FED’in faiz indirmesi, Libor faizleri göstermiyor. Emtia ve özellikle de petrol fiyatları da aynı şeye işaret ediyor.
-Dışarı çıkmak, seyahat etmek, alışveriş yapmak, tüketmek azalacaksa petrol de daha az kullanılacak demektir. Bu nedenleBrent petrol fiyatı 20 Ocak’taki 64.34 dolardan 6 Mart’ta 45.27dolara indi ve yüzde 29.6 kayıp yaşadı.
TÜRKİYE’YE 10 MİLYAR DOLARLIK KAZANÇ
-Petrolde haftaya Suudi Arabistan’ın Rusya’ya karşı fiyatlarda damping yapmasının etkisinde giriyoruz. Hem arzı artıracak hem fiyatları indirimlerine gidecek olan Arabistan’ın bu tutumu sürerse fiyat düşüşlerini hızlandırıcı etki yapabilir.
-Petrol savaşının yol açabileceğiriskler bir yana fiyatların gerilemesi Türkiye’ye yarar.Çünkü en çok petrol ithal eden ekonomilerden biriyiz. Petrol fiyatlarında20 dolarlık düşüşün kalıcı olması Türkiye için yılda 10 milyar dolarlık tasarruf anlamına geliyor.
