İsmi tatlı, kendisi acı
ABD tahvil piyasalarında, geçen hafta negatif faiz fiyatlanır gibi oldu. 2 yıllık tahvil faizlerine göre ABD’de faizlerin gelecek yıl negatife işaret etmesi heyecan yarattı ve hisse senetleri ile altına ilgiyi artırdı. Madem ki dünyanın rezerv parası negatif faizle işlem görecekti, dolar karşısındaki finansal varlıkların önü açılacaktı. Dikkatler de bu hafta Fed Başkanı Jerome Powell’ın yapacağı konuşmaya çevrildi. FED tutum mu değiştiriyordu?
‘EKSİ FAİZ OLMAZ’
-Dün internet üzerinden yaptığı konuşmada Powell, Başkan Trump’ın "Diğer ülkeler negatif faizin faydalarından yaralanırken, ABD'de bu hediyeden yararlanmalı" ifadesine karşı şunları söyledi: "Negatif faizler ABD’de cazip bir politika değil.Aynı zamanda negatif faizlerin etkili olmadığına dair kanıtlarımız var. Zaten orta vadede sorun yaratabilir, bankaların ekonomiye olan etkilerini azaltabilir. Şu an için dikkate aldığımız bir konu değil. Biz mevcut araç kutumuzu kullanmaya devam edeceğiz."
‘SALGIN ÖNCESİNE DÖNMEK ZAMAN ALIR’
-FED Başkanı Jerome Powell’ın ekonomiyi değerlendirdiği bir kaç cümlesini şöyle aktarmak mümkün:
“-ABD ekonomisi uzunca bir süre zayıf büyüme
kaydedebilir ve hanehalkı gelirleri de yatay seyredebilir.
-Ekonomide daralma ikinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülenlerin en kötüsü.Toparlanmanın yoluna girmesi zaman alabilir. -ABD'de işsizlik gelecek ay büyük ihtimalle zirve yaptıktan sonra hızla gerileyebilir. Ancak ekonominin salgın öncesine dönmesi bir miktar vakit alacak.”
NEGATİF FAİZ GÜNDEMDEN DÜŞMEZ
-Önemli olan Başkan Powell’ın negatif faiz karşısındaki tutumuydu. Burada bir değişme yok. Ancak piyasalar tarafından fiyatlaması da bitmez ve sürecek.
-Çünkü işin ucunda Başkan Trump var ve önümüzdeki dönemde zorlu bir seçim kampanyasına girecek. Negatif faizi Trump gündeme getirdikçe piyasalar da şurasından veya burasından olaya dahil olacak ve kendİsine bir pay çıkarmaya çalışacak.
-Ne de olsa dünyada hatırı sayılır bir tahvil negatif faizle işlem görüyor. Bunun tutarı koronavirüs öncesinde 17 trilyon dolarla mevcut tahvil stokun dörtte birine kadar çıkmıştı.
-Avrupa negatif faize geçti. Japonya yıllardır negatif faizle yaşıyor ama ortada bir ekonomik canlanma veya enflasyon hedefini tutturma gibi başarı da yok.
DOLARDA DURUM NİYE BAŞKA?
-Negatif faiz uygulamasında ABD’ye gelince durum daha başka. Çünkü para birimi dolar aynı zamanda dünyanın da parası. Amerika’da dolaşımdaki her bir birim dolara karşı dünyada 5-6 kat dolar hacim var.
-Bu nedenle negatif faiz sadece Amerika için değil aynı zamanda dünya için de söz konusu olacak. Doların değeri ona göre olacak. Faizi ile birlikte değeri fazla düşerse belki dünya parası olarak gözden düşecek. Hem dünyanın elinde tuttuğu ve ulaşmaya çalıştığı paraya sahip ol, hem de bu paranın değerini düşürecek bütün uygulamaları yap. Bu uygulamalar bir yerde doları dünya parası olmaktan çıkartacak yolu da açabilir.
YARARDAN ÇOK ZARARI VAR
-Bu konuda görüş belirten İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Direktörü Şant Manukyan da negatif faizlerin olumsuz etkilerine dikkat çekti:"Eksi faiz politikası ince ayarlar yapılmadığı taktirde banka karlılıklarını, kredi kullandırma iştahını, risk fiyatlamasının sağlıklı bir şekilde piyasada oluşmasını ve tasarruf eğilimleri gibi konuları kötü yönde etkilediği için cari sistem içinde faydalı bir strateji değil."
-Şant Manukyan, AA muhabirine yaptığı açıklamada tartışmayı başlatan ABD’deki gelişmeleri şöyle anlattı: "FED vadelilerinin eksiye geçmesi muhtemelen beklentilerden ziyade faiz kontratları arasında bir teknik ayarlama veya pozisyonların sıkıştırılmasına yönelikti. Kağıt paraya kaçış penceresinin açık olduğu bir dünyada derin bir eksi faiz politikası izlenemeyeceği açık."
- Eksi veya sıfır faizlerin uzun süreli uygulamada kalması halinde piyasa fiyatlama mekanizmasını bozduğunu kaydeden Şant Manukyan, bu durumun zayıf şirketlerin ayıklanmasını ötelediğini, tasarrufların ise riskli finansal varlıklara aktarılmasına sebep olduğunu belirtti.
-Devam eden süreçte bozulan sistemin daha büyük varlık alımlarına ihtiyaç duyabileceğine işaret eden Manukyan, bu durumu genellikle daha radikal faiz indirimleri ile finansal sistemi kurtarma çabasının takip ettiğini kaydetti.
TÜRKİYE’Yİ BORCA BOĞAR
-Yukarıda belirtilenlere ek olarak şu notları düşebilirim:
-Normalde dünyanın negatif faize geçmesi ekonomisini dışarıdan fonlayan Türkiye’nin işine çok yarayabilir. Daha kolay para bulup daha az faiz öderiz. Ancak bu durum kısa vade için geçerlidir.
-Buna karşılık paranın veya sermayenin para kazanamadığı bir ortamda tasarruflar düşer. Ekonominin çarkları giderek daha fazla borçlanma ve dış kaynaklarla dönmeye başlar. Borca boğuluruz. Tıpkı küresel kriz sonrasında düşün faiz ve artan likidite ortamında küresel borçların patlamasında olduğu gibi.
-Maliyeti düşen paranın veya sermayenin verimliliği de düşer. Kaynakların dağılımında etkinlik kıstası iyice ortadan kalkar. Kaynak israfına yol açar.
-Negatif faiz ortamında ucuzlayacak kredi faizlerinden asıl yararlanacak kesim, en çok kredi kullananlar olacak. Krediyi de en çok iş yapanlar, ticaret yapanlar, girişimciler yani geliri yüksek olanlar kullanır. Bu yönüyle yararlı.
ZENGİNİ DAHA ZENGİN, FAKİRİ DAHA FAKİR YAPAR
-Ama kaynakları daha büyük oranda geliri yüksek kesimlerin kullanmasıyla sonuçlanması, kaynak maliyetinin düşüklüğü de dikkate alınınca, negatif faiz uygulaması zengini daha zengin, fakiri daha fakir yapar ve gelir dağılımını da bozar.
-Sermaye piyasasının gelişmediği ve kayıt dışılığın yaygın olduğu Türkiye şartlarında tasarruflara uzun süreyle negatif faiz uygulanması finansal sistemi küçültür. Tasarruflar ve para finansal sisteme gelmeden değerlenme, yatırım, spekülasyon yollarını fazlasıyla bulur, buluyor da zaten. Bu da kayıt dışılığı büyütücü etki yaparken kaynakların verimsiz alanlarda kullanılmasıyla sonuçlanabilir.
-Bütün bu nedenlerle negatif faizin ismi tatlı ama uygulanması halinde acı vereceği açık.
