Yüksek kur ve faize rağmen son çeyreğe yüksek dalış
Temmuz ayının son haftasından itibaren döviz kurlarının ve faizlerin yükselmesine, ekonominin frenine basılmasına rağmen, ekonomi aktivite de canlı seyrini sürdürüyor. Dün açıklanan veriler bunu net biçimde ortaya koydu.
-Verilerden ilki dış ticaret açığında yavaşlama eğilimini ortaya koydu. İthalatta yüzde 20’ler düzeyindeki büyüme yerini tek haneli artışlara bıraktı ve ekimde yüzde 8.5 artmaya devam etti. -Bunun yanında ihracat da artışını sürdürerek yüzde 5.6 arttı. Sonuçta dış ticaret açığının 10 aylık yüzde 76 artışı ekimde yüzde 35 artışa doğru evrildi. İhracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 88’e yükseldi.
ALTIN İTHALATI HIZ MI KESİYOR?
-Dış ticaret verilerinden gelen ikinci pozitif sinyal ise altın ithalatının hızlı büyümesinin ivme kaybetmesidir. Aylık 4 milyar dolarla en yüksek ithalat kalemini oluşturmaya başlayan altında ekim ithalatı 2.1 milyar dolarda kaldı. Bu rakam geçen yılın aynı ayına göre yine de yüzde 31’lik artışa işaret ediyor.
-Ancak 10 aylık dönemde altın ithalatı 21.7 milyar dolara çıkarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 116 arttı. Geçen yıl 10 milyar dolarlık altın ithal ederken, bu yıl üzerine 11.7 milyar dolar daha ekleyerek 21.7 milyar dolara çıkardık.
-Altın, 23.6 milyar dolarlık petrol ve enerji ithalatının ardından ikinci en yüksek ithalat kalemini oluşturuyor.
-Altın ithalatının yavaşlamasında, fiyatların ağustos ayında 2.075 doları gördükten sonra 1.900 dolar civarına gevşemesinin etkisi olabilir. Dünya fiyatlarının yüzde 10’a yakın düşüşü altın talebini azaltmış olabilir. Bu eğilim sürebilirse önemli bir ithalat rakamında azalma devam edebilir.
ÜRETİM YÜKSEK ARTIŞINI SÜRDÜRÜYOR
-Dış ticaret yanında ikinci pozitif haberin kaynağında ise üretim artışı var. Sanayi faaliyetlere ilişkin öncü veri Türkiye Satınalma Endeksi PMI, ekimde eşik değer 50’nin üzerindeki büyümesini artırarak 53.9’e yükseldi.
-Eylülde 52.8 düzeyinde olan endeksin 50 eşik değerinin üzerinde yükselmesi, sanayi faaliyetlerinin güçlendiğine ve üretim artışına işaret ediyor.
-Ekim ayı verisinin güçlü gelmesi yılın son çeyreğine de canlı bir ekonomiyle gerildiğinin göstergesi. Sanayi üretimi temmuzda yüzde 4.5, ağustosta yüzde 10.4 artmıştı. Eylül rakamları henüz açıklanmadı ancak PMI öncü verisi yine yüksek oranlı bir üretime işaret ediyor.
-PMI verisinin ağustosta 54.3, eylülde 52.8 ve ekimde 53.9 değerlerinde seyretmesi, sanayi üretimin yüksek oranlı artacağına işaret ediyor.
-Sanayi üretimi ile yüzde 90 gibi yüksek korelasyona sahip PRLK Üretim Endeksi eylülde yüzde 9.5, ekimde yüzde 9.1 arttı.
-PRLK Endeksi elektrik üretimi, otomotiv üretimi, kapasite kullanımları ve güven endekslerini, taksitli ticari krediler ile kurumsal kredi kartlarını hesaba katarak aylık bazda öncü bir sanayi üretim tahmini yapıyor.
2020’DE ÜRETİM % 0.8 AZALIR
-İstanbul Sanayi Odası’nca yayımlanan Türkiye İmalat Satınalma Endeksi PMI’ya göre sanayide üst üste 5 aydır büyüme gerçekleşiyor. İzlenen 10 üretici sektörün 8’inde büyüme varken, giyim ve deri ile gıda ürünlerinde gerileme meydana geldi.
-İstihdam artışı 2017 yılından beri ilk kez her sektörde gerçekleşiyor. Endeksi hazırlayan IHS Markit Ekonomi Direktöre Andrew Harker “İstihdamın yaklaşık üç yıldır ilk kez tüm sektörlerde artış göstermesi, Türk imalat sektörünün bu toparlanmanın kalıcılığına işgücüne yatırım yapacak kadar güven duyduğuna işaret ediyor” dedi.
-Andrew Harker, sanayi üretiminin 2020 yılında sadece yüzde 0.8 oranında azalacağını da tahmin etti.
YAN ETKİSİ ENFLASYONA
-Bu gelişmelere karşılık Türk Lirası’ndaki değer kaybı girdi maliyetlerini artırıyor. Şirketler de nihai ürünlerine bu artışı yansıtıyor.
-Nitekim ekim ayında 10 sektörden 7’inde girdi maliyetleri enflasyonu eylül ayına göre daha yüksek oranda gerçekleşti. Son iki yılın en belirgin artışının ekimde yaşandığı kaydedildi.
-En düşük enflasyon ise talepteki azalmaya bağlı olarak giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi.
