Acı ilacın uzun ince yolu
İki haftada doların yüzde 10, Türkiye riskinin yüzde 31 gerilemesinin, borsanın dolar bazında yüzde 27 artmasının ardından finansal piyasalardaki dünkü terse dönüş oldukça öğretici ve yol göstericiydi. Borsa düşerken dolar TL karşısında yüzde 3’ü aşan bir artış kaydetti.
Yönetim değişikliği ve faiz artışı ile birlikte ekonominin normalleşmesine iyi bir kredi açan piyasalar yeni yolda ilk ve erken bir engelle karşılaştı. Ekonominin normalleşmesine ciddi katkı sağlayacak hukuk ve yargı reformu ile yeni dış politika söylemi iktidar cephesinde çatlağa yol açtı gibi görünüyor.
Kafası karışık bir iktidarın, söylemlerinin devamını getiremeyeceği, getirse de uygulamaya geçiremeyeceği kuşkusu piyasalarda satışlara yol açtı.
YENİ YOLDAN DÖNÜŞ YOK
-Küresel salgının en şiddetli aşamasının yaşanacağı, yüksek faiz şeklinde içilen acı ilacın tüm etkilerini göstereceği zorlu kış aylarına girilmekteyken, aracın kaptanı ile ikinci kaptanı arasında anlaşmazlık çıktığı söylenebilir. Piyasaların gördüğü resim bu.
-Anlaşmazlık sürerse içilen acı ilacın sonuç vermesini sağlayacak yan tedavilerin tavsayacağını hesap ediyor. İki haftalık coşkunun ardından yaşanan moral bozukluğunun nedeni bu.
-Dolayısıyla acı ilaç dışında satın alınan destekleyici diğer gelişmelerin hayata geçmeyebileceği kuşkusuyla bir düzeltme satışı yapıldı.
-Ekonomi yönetimi değişimi ve içilen acı ilaçla elde edilen kazanımlar baki. Tehlikeli virajın dönüldüğü ve daha güvenli bir yola girildiği de gerçek. Ancak yol da uzun ve ince.
-Yolun geriye dönüşü de yok. Farklı olan, bilinmedik, maceracı yolu denedik ve tıkandık. Mecburen bilindik ana yola döndük. Bu yolda ilerlememiz, ilaç tedavisini tamamlamamız gerekiyor.
-Mutlaka sermaye hareketlerini hızlandırmak ve döviz rezervlerini güçlendirmek lazım ki, buna önümüzdeki dönemde çok ihtiyacımız olacak.
REZERV MESELESİ
-Çünkü küresel salgın uzuyor. Aşılar yeni ortaya çıktı. Onay alınacak, seri üretimi yapılacak, dağıtılacak, insanlara ilk aşı yapılacak, 2-3 hafta sonra ikincisi yapılacak, ondan sonra da etkili koruma için 1.5 ayın geçmesi beklenecek.
-Bu durumda ekonomilerin açılması ancak kış mevsiminin bitmesiyle 6 aylık bir süreyi alır. Büyüme açısından gelecek yılın ilk yarısını kaybedildi zaten. Düzelme yılın ikinci yarısına kalır ki, o da 2021 için zayıf bir küresel büyüme demektir.
-Türkiye için ise turizm ve taşıma gelirlerinin yaklaşık üçte ikisinin azalmaya devam etmesi anlamına gelir. Yani gelecek yılın ilk yarısı da bu açıdan kayıp. Döviz gelirlerimiz eksik kalmayı sürdürecek.
-Ödemeler dengesi bakımından bu seneyi geçmesine geçtik ama rezerv kaybederek. 9 aylık rezerv kaybı 42.7 milyar dolar gibi çok yüksek bir düzeye çıktı. Bir bu kadar daha rezerv kaybına imkanımız yok. Rezervleri güçlendirme bir zorunluluk artık.
YOLUMUZDAKİ ENGELLER
-Üstelik ilerleyeceğimiz yolun uzun ve ince olduğu, bazı tehlike ve testlerin bizi beklediği de bir gerçek.
-Bunlardan ilki 10-11 Aralık’taki AB Liderler Zirvesi olacak. Akdeniz’de Yunanistan ile yaşadığımız gerginlik, Kıbrıs’ta attığımız adımlar ve Libya’daki mevcudiyetimiz bazı AB ülkelerini rahatsız ediyor. Yaptırım sesleri yeniden yükseliyor. Herhangi bir yaptırım uygulanmasına meydan vermeden Türkiye’nin bu zirveyi atlatması lazım.
-Ocak ayında ise ABD’de yeni görevi devralacak. İcraata başlaması ve Türkiye ile ilişkileri ele alması yılın ikinci çeyreğini bulabilir. Halk Bankası davası da bu çeyrekte. Dolayısıyla ABD yaptırımlarına ve yaşanabilecek gerginliğe karşı da hazırlık yapmak ve döviz rezervini güçlendirmek lazım.
-Atlayacağımız iki eşiğe pandeminin ve ekonomik durgunluğun etkisini ilave edersek, içilen acı ilacın tedavi edici etkisini boşa çıkarmanın bedeli yüksek olabilir. Daha acı bir ilaç bizi bekliyor olabilir.
