Paradan 1 yılda 1 trilyon kazanç
Yurtiçi yerleşiklerin 2020 sonu toplam finansal varlıkları 4 trilyon lirayı geçti. Geçmişten beri izlediğimiz yurtiçi yerleşiklere ait finansal yatırım araçlarının değeri 2020 yılında 1 trilyon 156 milyar lira arttı. 2019 sonunda 2 trilyon 923 milyar lira olan yurtiçi yerleşiklerin toplam finansal varlığı geçen yıl yüzde 39.5 düzeyinde rekor bir büyüme gösterdi.
Yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıkları tablomuz 2003’ten başlıyor. Aynı yıl bireysel emeklilik sistemi de devreye girmişti. 2020 sonunda 4.1 trilyon lira olarak bulduğumuz yurtiçi yerleşiklerin finansal varlık tutarı fazlası var eksiği yok. Çünkü hesaplamada özel sektör tahvili, devlet tahvilleri ve Eurobond'lar yok.
GSYH’NIN % 84’ÜNE ULAŞTI
-2020 yılında finansal varlıklarda meydana gelen yüzde 39.5 büyüme geçmiş hiçbir yılda yoktu. Bundan önce en yüksek artış bir önceki yıl olan 2019’da yüzde 30.7 ile yaşandı. 2003 sonrasının en yüksek üçüncü artışı yüzde 27.9 ile 2004 yılında yaşandı.
-Yine finansal varlıkların GSYH oranı yüzde 84’e ulaşarak rekor kırdı. En yüksek ikinci artış yüzde 67.6 ile 2019’a ait. Oran daha önceki yıllarda yüzde 50-60 arasında bir seyir izliyordu.
KUR KAZANCI
-Paradan para kazanmanın nereden sağladığına baktığımızda ilk gördüğümüz döviz mevduatındaki kabarma. Döviz hesaplarının miktarından çok kur artışından kaynaklanan bir kazançtan söz etmek mümkün.
-TL karşılığı olarak izlediğimiz döviz hesapları, kur artışının şiddetlendiği son 3 yılda iyice kabardı. 2017 sonunda 924 milyar liralık döviz hesapları 2020 sonunda 1 trilyon 499 milyar liraya yükseldi. Artış yüzde 174.5.
-Halbuki aynı dönemde yanı son üç yılda toplam tasarruflardaki artış oranı yüzde 111 düzeyinde. 2018 dalgalanması, 2019 faiz düşüşü ve 2020 kredi patlaması finansal varlıkları hızla artırdı.
3 YILDA 70 MİLYAR DOLAR ARTTI
-Döviz hesapları ise dolar bazında son üç yılda 165.3 milyar dolardan 235.6 milyar dolara yükseldi. Artış 70 milyar dolar veya yüzde 30 oranında.
-Döviz hesaplarını kabartan ise kur artışı ve altına yönelim ile altın değerindeki artış. Yıllık ortalama dolar kuru 2017’de 3.65 TL’den 2020’de 7.02’ye yükseldi ve yüzde 92 arttı. Döviz hesaplarının TL karşılığındaki büyümenin büyük kısmı buradan geldi.
YERLİLERİN BORSAYI İKİNCİ KEŞFİ
-Finansal varlık kalemleri arasında 2020’de en hızlı artan ise yüzde 89.6 ile hisse senetleriydi. Borsanın ortalama yüzde 29.1 arttığı bir yılda bunun üç katına varan yerleşiklerin hisse senedi stok artışı ise ancak borsaya yerli taze para girişi açıklanabilir.
-Gerçekte de yabancıların borsadaki payları yüzde 61’den yüzde 49’a inerken, yerli bireysel yatırımcıların sayısı 1.2 milyon kişiden 2 milyona dayandı. Sonuçta yurtiçi yerleşikler borsada artık 363 milyar liraya varan bir varlığı sahip.
TL MEVDUATTA DÜŞÜK ARTIŞ
-Türk Lirası mevduatında artış ise göreli olarak yavaş. Yıllık artış hızı yüzde 22.9 ortalamanın oldukça altında kaldı. Ancak TL kredi artışı bunun en az iki katına çıktı.
-Kredi genişlemesi ile piyasaya çıkan Türk Lirası likiditesi bankaya aynı miktarda TL olarak dönmedi. Bir yerlere takıldı ve yaklaşık yarısı TL mevduatına dönüştü.
-Bu da kredi genişlemesinin döviz ve diğer mevduat araçlarına yöneldiğine işaret ediyor.
-Ancak bu eğilim kasım ayından itibaren değişti.
SALGIN SONRASI TÜKETİM GAZA BASAR MI?
-Finansal varlık artışında dikkatten kaçırılmaması gereken bir durum ise bireylerin ve hane halkının hem gelecek endişesinden hem de karantina önlemlerinden dolayı zorunlu bir şekilde tasarruflarını artırdığıdır.
-Yeme, içme, gezme, eğlenme, giysi ve ulaşım gibi harcamalar radikal biçimde azaldı. İşini kaybetmeyen, geliri devam edenlerin ve finansal serveti olanların harcamaları azaldı, tasarrufları çoğaldı. Tüketim talebi de ertelendi.
-Hayatın normale dönmesiyle bastırılan tüketimin ve bir kesimin artan finansal servetinin etkisiyle güçlü bir ekonomik canlılık yakalanabilir.
