Türkiye'den şaşırtıcı büyüme: % 7-8
Ekonomistlerle düzenlenen toplantıda konuşan Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal 2020 yılının son çeyreğinde büyüme rakamının yüzde 7-8 civarı gelmesini, böylece 2020 yılında büyümenin yüzde 2,5 civarı gerçekleşebileceğini söyledi. 2021'in ilk çeyreğine ilişkin büyüme öngörüsünü de açıklayan Ağbal "Ocak-şubat ayındaki ekonomik aktiviteye göre yüzde 4-5 büyüme ile ilk çeyreğe başlanabilir" dedi.
GERÇEKLEŞME OLASILIĞI NE?
-Yılın son çeyreği için beklenen büyüme, üçüncü çeyrekteki yüzde 6.7’lik büyümeye yakın ama onun biraz altında yüzde 4-5 civarında kalacağı yönündeydi. Naci Ağbal’ın yüzde 7-8’lik büyüme tahminleri mevcut beklenti ve tahminlerin bir hayli üzerine çıktı.
-Bizim en son geldiğimiz nokta yüzde 1.5 kadardı. Yüzde 2.5’luk büyüme tahminini ilk kez duyduk ve şaşırtıcı bulduk. Ancak söyleyen de kredibıl bir Merkez Bankası Başkanı olduğundan gerçekleşmesine yüksek olasılık tanıyoruz.
-Eğer son çeyrek rakamı yüzde 7-8’i bulursa Naci Ağbal’ın belirttiği gibi, yılın tamamındaki büyüme de yüzde 2.5 dolayına yükseltecek. Türkiye bu oranı tutturursa yıllık bazda Çin büyümesinin de üzerine çıkacak. Çin 2020’de yüzde 2.3 büyümüştü.
-Böyle bir büyümenin yakalanacağını kimse tahmin etmiyordu. Resmi tahminlerin de, en son tahminlerin de, uluslararası kuruluşların öngörülerinin de bir hayli üzerinde büyüme olacak ve bir çok kişiyi şaşırtacağı da kesin.
ÜÇLÜ GENİŞLEMENİN BÜYÜK ETKİSİ
-Büyümenin 2020 son çeyrek ve 2021 ilk çeyrekte bu tahmin civarında gerçekleşmesi ise para politikasındaki değişikliğin ekonomiyi belli bir zaman sonra etkileyebildiği gösteriyor. Bu süreyi normalde 9-18 ay arasında tahmin ederler.
-Bizde de büyümenin gazından ayağımızı çekmek zorunda kalmamız ağustos ayı ile başladı, eylül ayındaki faiz artırımı ile sürdü. Frene basmamız ise asıl 6 Kasım sonrasında gerçekleşti. Üzerinden henüz 3 ay geçti.
-Dolayısıyla geçen yıl pandemide resesyona karşılık gidilen parasal genişleme, büyük kredi artışı ve mali genişlemenin etkileri ekonomide hala devam ediyor. Üçlü genişlemeye ilk kez aynı anda başvurduk. Üzerine de negatif faiz sosu ekledik. Etkisi bu nedenle güçlü ve sanayi üretimi ile ithalat artışının gücünü korumasının nedeni de bu.
-Ortaya çıkan yeni durum aynı zamanda büyümenin doruk noktasını yılın üçüncü çeyreğinden dördüncü çeyreğine kaydırıyor ve yüksek büyümeyi 2021 yılının ilk çeyreğine de sarkıtıyor. 2020’de yakalanan yüksek büyümenin 2021 yılına aktarılacağının net işareti oluyor.
-Böylece Türkiye ekonomisi 2018’de başlayan üç çeyreklik daralmanın ardından üç çeyreklik büyüme, devamında pandemi kaynaklı tek çeyreklik derin daralma yaşadı. Sonrasında da en azından şimdilik 3 çeyreklik pozitif büyüme daha gerçekleştirmiş olacak. Hatta büyümeye yönelik çeyreklerin artması pekala mümkün.
-Eğer 2021’in ilk çeyreğini yüzde 4-5 civarında bir oranla geçirirsek, ikinci çeyrekte pozitif büyümenin sürdürülmesi daha kolaylaşacak. Çünkü geçen yılın aynı döneminde yaşanan yüzde 9.9 daralma bu yılki büyümeye önemli bir destek verecek. İkinci çeyrek için ilk destek baz etkisinden kaynaklı.
AŞININ BELİRLEYİCİLİĞİ
-Yılın ikinci çeyreğinde büyümeye ikinci destek ise aşılamadan gelecek. Geçen yılın aynı döneminde büyük karantina ve büyük korku vardı, aşı da yoktu. Bu yıl ise korku azaldı ve aşılama başladı. Ocak ortasından itibaren 3 haftada 2 milyon 760 bin kişi aşılandı. Bu da nüfusun yüzde 3’ten fazlası ediyor. Aşıda hızlanma gereği ortada ancak aşılanan insan sayısı artışına bağlı salgının etkisinin kırılacağı ve ekonomik aktivitenin artacağı da açık.
-Elbette ekonomik gelişmeleri, salgının nasıl seyredeceği de bire bir etkileyecek. Salgın kötüye gitmeyecek ve aşılama devam edecekse düzelmelerin devamı gelebilir. Büyümede bahsettiğimiz senaryonun gerçekleşme olasılığı artar. Gelecek çeyreklerde kayda değer pozitif büyüme ortaya çıkabilir.
-Yılın ikinci yarısı ise aşılamanın ilerlemesi ve yaz aylarının etkisiyle salgın açısından daha iyi geçebilir. Enflasyonda, cari açıkta ve döviz rezervlerinde ise alınan önlemlerin pozitif sonuçları ortaya çıkabilir ve ekonomi daha bir normalleşebilir.
YAKALANAN EKONOMİK DALGA DESTEK İSTER
-Ancak salgında mutasyonların etkisiyle üçüncü dalganın başlaması durumunda, ekonomi ve büyümenin bundan negatif etkilenmesi de kaçınılmaz olur.
-Siyasi, hukuki, dış politika ve salgın hastalık risklerinin yaratacağı etkiler dışında ekonomide pozitif bir dalga yakaladık galiba. Bu dalganın sürdürülmesi için, politikalarda kararlı ve sabırlı olmak lazım.
-Ancak kalıcı sonuç için, ekonomi dışındaki riskleri iyi yönetmek, ekonomide yakalanan dalgayı yalnız bırakmamak ve hukuk reformu başta olmak üzere diğer reformlarla desteklemek gerekiyor. Ekonomik dalgayı yalnız bırakmak bir süre sonra dalganın sürdürülebilirliğini tehlikeye atabilir.
