Yazın piyasaları terletecek 3 etken
Geçen perşembe günü ABD’de özel sektör istihdam artışı 978 bin kişi ile yüksek geldi. Aynı gün haftalık işsizlik başvuruları pandemi sonrasında ilk kez 400 bin kişinin altına indi ve 385 bine indi.
Beklenenden güçlü gelen bu veriler sonraki gün açıklanacak mayıs ayı tarım dışı istihdam beklentisini bir hayli yükseltti. FED’in para politikası değişikliğini erkene çekecek verilerin açıklanması piyasalarda hemen fiyatlanmaya başladı. İyi veriler bol ve ucuz parayı sonlandıracağından finansal piyasaları negatif etkiliyor.
TAPERİN DALGASI BU KEZ 1 GÜNLÜK
-ABD 10 yıllıklar yüzde 1.635’e kadar yükseldi, Dolar Endeksi 90’ın üzerine çıktı. Bu gelişmelerle altın fiyatları sert satışlarla 1.909 dolardan 1.856 dolara kadar indi.
-Ancak tarım dışı istihdam artışı perşembe günkü güçlü verileri doğrulamadı. Kısmen zayıf veriler piyasalarda bir günlük fiyatlamaları tersine çevirdi.
-Cuma günü tarım dışı istihdamın beklenti altında kalması FED’in para politikasında erken bir değişime gitme ihtimalini gündemden çıkardı ve piyasaları rahatlattı. Tapering dalgası bu kez günlük olarak kaldı.
-Buna karşılık önümüzdeki birkaç ayda gündeme gelebilecek senaryoları pek değiştirmedi.
FED’İN HAMLESİNE İKİ KOŞUL
-FED’in parasal gevşemeyi azaltması için iki koşul gerekli. Birisi enflasyonun yüzde 2’nin üzerine çıkması. Çıkmasına çıktı ama kalıcılığı tartışılıyor. Bunun netleşmesi ise enflasyonda geçen yılın düşük baz etkisinin ortadan kalkacağı temmuz ve ağustos aylarında mümkün olabilir.
-Para politikasının değişikliğinde rol oynayacak ikinci ana etken ise istihdam piyasasının daha fazla toparlanması olacak. Pandemi krizi öncesine göre halen 8 milyon işsiz var. İşsizlik oranı yüzde 5.8, ücret artışları ise yüzde 0.5 düzeyinde.
-Mayısta güçlü toparlanma gerçekleşmedi ama gelecek aylarda olmayacak diye bir şey söz konusu değil. Çünkü ABD ekonomisi güçlü bir canlanma içinde. Yıllık bazda yüzde 6’nın üzerinde büyüme bekleniyor.
-Kaldı ki, aşılamanın büyük ölçüde tamamlanmasıyla ABD’nin kurtuluş günü olan 4 Temmuz tarihi aynı zamanda hayatın normalleştirilmesi ve ekonominin tam açılmaya başlayacağı tarih olarak açıklandı. Hizmetler kesiminin devreye girmesinin istihdamı ne ölçüde toparladığı bu tarihten sonra daha iyi anlaşılacak.
TEMEL DEĞİŞİKLİK İÇİN SON AYLAR MI?
-İstihdamın iyileşmesi ve enflasyonun kalıcı olması halinde FED ağustos sonundaki Jackson Hole toplasında para politikası hamlesini açıklanabilir.
-Tabi ki o zamana kadar açıklanacak enflasyon ve istihdama yönelik verilere hep bu açıdan bakılacak. Here verinin piyasalarda fiyatlaması yapılacak.
-Bunun yanında FED’in açıklanacak ekonomik verilere tepkisi, faiz kararı toplantılarında parasal genişlemeyi azaltma tartışmaları ve FED tutanakları da benzer etkiyi yaratmaya adaydır.
-Verilerin değişmesi, FED’in bu verilere vereceği tepkiler ile piyasalar çok sıcak ve oynak bir yaz yaşayabilir. Yaz aylarındaki gelişmeler çerçevesinde para politikalarında temel değişikliklere gidileceği ihtimali piyasaları bu yaz çok terletebilir.
EMTİA FİYATLARI BİZİ DE ÇOK ETKİLER
-Hem Amerika’nın hem de dünyanın enflasyonu açısından emtia fiyatlarının yüksek seyretmesi de yaz aylarının zorlu geçmesinin bir başka nedeni olabilir. Amerika ve Çin’de üretici fiyatları yüzde 6’lar düzeyinde seyrediyor. Emtia artışlarının sürmesi, üretici fiyatlarının daha da yükselmesi demek.
-İki ülkenin dünya sanayi üretimindeki payı ise yüzde 44. Çin ise tam anlamıyla dünyanın fabrikası durumunda. Çin ve ABD dış satışları yoluyla aynı zamanda dünyaya enflasyon ihraç edecekler.
-Fiyat yükselişleri emtia ihracatçısı ülkeler karlı, ithalatçı ülkeleri zararlı çıkaracak. Türkiye ise ekonomik büyüklüğüne oranla en yüksek ithalat yapan ülkelerden. Eğer emtia fiyatları artmaya devam ederse sadece enflasyon değil, cari açık yönüyle de negatif etkisini gösterecek.
-Bu durumda enflasyon düşmediği gibi, kur üzerindeki baskı da devam eder. İki gelişmenin etkisi ise faizi indirimini ertelettirebilir de.
-Emtia fiyat artışlarının sürmesi, yaz aylarının ekonomi açısından çok sıcak geçmesine yol açacak gelişmelerden biri.
ABD’YLE YÜZLEŞME ZAMANI
-Yine bu yaz Türkiye ilişkilerin bozuk olduğu ABD ile yüzleşecek. Trump döneminde başkanlar düzeyinde sürdürülen iki ülke ilişkileri, Biden’in gelişi ile kesildi. Sorunlar da aynen kaldı.
-Bir hafta sonra 14 Haziran’da ABD Başkanı Biden ile Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO toplantıları sırasında ilk kez yüz yüze görüşecek. Yüzleşmenin ve ilişkilerin seyri bu görüşmeye göre şekillenebilir.
-Biden kurumsal düzeyde ilişki kurulmasından, Erdoğan ise başkanlar düzeyinde diyalogdan yana. Kurumsal ilişkilerin düzeltilmesi Türkiye açısından bir hayli zaman alıcı, çaba isteyen, kaynak gerektiren ve dış politikada değişiklikler gerektiren bir yol. Ama kalıcı olanı da bu. Başkanlar düzeyinde ilişki ise görüşmeye ve kişilere bağlı, geçici olabiliyor.
ABD İLE İYİ RUSYA İLE KÖTÜ OLMAK
-Ancak Türkiye’nin ABD ile ilişkileri düzeltmesi ciddi bir yan etki doğurabilir. ABD’yle ilişkilerin düzeltilmesi, Rusya’yla ilişkilerin bozulmasına yol açabilir.
-Bu durumda ABD’yi kazansak da, Rusya’dan dolayı bir kaybımız olacak. Bu gerçeklik yaz aylarında bizi bir hayli zorlayabilir.
